Satelliet(en) Satellieten zijn op een heldere nacht vaak te zien als een bewegend “sterretje”, een puntje met de helderheid van een ster. Ze bewegen langzaam (veel langzamer dan meteoren) en zijn vaak minutenlang te volgen. De helderheid kan lange tijd constant zijn, maar ook variëren.
Sterren bewegen natuurlijk niet alleen naar ons toe of van ons af, maar ook zijwaarts. Die beweging is dus te 'zien' aan de hemel (door iedere paar jaar nauwkeurige positiemetingen te doen met telescopen) en deze beweging wordt de eigenbeweging van de sterren genoemd.
Hypersnelle sterren (HVS) zijn sterren die zo snel bewegen dat ze kunnen ontsnappen aan de zwaartekracht van het Melkwegstelsel. In 2019 ontdekten astronomen een ster – de S5-HVS1 – die maar liefst 1755 kilometer per seconde aflegt. In totaal zijn er nu enkele tientallen van die sterren ontdekt.
Er beweegt van alles aan de sterrenhemel. Natuurlijk staan de sterren en de planeten zelf ook niet stil: ze lijken zich langzaam aan de hemel te verplaatsen als gevolg van de draaiing van de aarde. Maar soms zie je een object met vrij hoge snelheid tussen de sterren door bewegen.
Voor alle duidelijkheid: sterren zelf fonkelen niet. Maar als het sterlicht door de aardse dampkring komt, wordt het wat vertroebeld. En dat ervaren wij als “fonkelen”. Onze atmosfeer is altijd in beweging.
Over Algol
Op dit moment kun je de ster Algol 's nachts zien knipperen. Elke 69 uur daalt zijn helderheid tot slechts 30 procent van zijn normale niveau, en tien uur later is hij weer op vol vermogen. De naam Algol betekent 'demon' in het Oudarabisch en zijn gedrag houdt astronomen al bezig sinds de oudheid.
Als je op een heldere nacht naar de sterren kijkt zie je dat sommige sterren lijken te knipperen. Schijn bedriegt. Het knipperen ontstaat wanneer de lichtstraal tussen de ster en je ogen wordt onderbroken, bijvoorbeeld door een hoge luchtvochtigheid of stof en andere kleine deeltjes.
,,De poolster is de enige ster die altijd op dezelfde plek aan de hemel staat. Hij staat precies boven de Noordpool. Doordat de aarde draait, zien we steeds een ander stukje van de sterrenhemel, maar die poolster zien we dus steeds boven het noorden staan. Het is overigens niet de helderste ster die wij kunnen zien.
Sirius heeft zijn grote schijnbare helderheid voornamelijk te danken aan zijn relatief kleine afstand tot de aarde: slechts 8,6 lichtjaar. Bovendien straalt hij ca. 25 keer zo veel licht uit als de zon.
Zon: de helderste ster aan de hemel
Op basis van de schijnbare magnitude is de zon de helderste ster die vanaf de aarde te zien is.
De sterren in de ruimte staan niet stil. Ze bewegen met reusachtige snelheden ten opzichte van elkaar. Zo beweegt onze zon zelf met een snelheid van ongeveer twintig kilometer per seconde ten opzichte van de nabijgelegen sterren. En natuurlijk beweegt door de aantrekkingskracht van de zon het gehele zonnestelsel mee.
Traag gaat het zeker niet, maar het is zeldzaam dat een vanaf de aarde heldere ster sterft en er een supernova aan de hemel verschijnt. Meestal zijn het de zwakkere sterren die ontploffen en door een grote telescoop te zien zijn als een helder lichtpuntje.
Als je tijdens een heldere, maanloze nacht vanaf een donkere plek gedurende langere tijd naar de sterrenhemel kijkt, is de kans groot dat je een 'vallende ster' ziet. Het is alsof een sterretje met vrij hoge snelheid langs de hemel schiet. Het verschijnsel duurt meestal niet langer dan een paar seconden.
De Poolster ('Polaris' voor de kenners) is de enige ster van de noordelijke sterrenhemel die niet opkomt, beweegt of ondergaat. De reden daarvoor is dat deze ster heel toevallig in het verlengde van de aardas staat, recht boven de noordpool.
Elke nacht is er een aantal meteoren te zien, meestal zo'n zes tot vijftien per uur. Soms echter zijn er veel meer te zien, als de aarde door een stofwolk in de ruimte trekt. Zo'n passage door de wolk kan enkele dagen tot enkele weken duren en we zien dan meer meteoren dan normaal.
Een ster is een bolvormig hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma met daarin voornamelijk (ongeveer 72% van de massa) waterstof en daarnaast ongeveer 26% helium. In sterren is de druk en temperatuur van de inwendige gasconcentratie zo hoog dat er kernfusiereacties plaatsvinden.
Venus is de helderste planeet aan onze sterrenhemel. Doordat de planeet binnen de aardbaan om de Zon draait, staat Venus vanaf de Aarde gezien nooit al te ver van de Zon aan de hemel, al kan zij —in tegenstelling tot Mercurius— nog rond middernacht worden waargenomen wanneer zij op grote hoekafstand van de Zon staat.
Het wintersterrenbeeld Orion is voor veel mensen het mooiste sterrenbeeld aan de hemel. Vooral de drie gordelsterren die op één lijn staan, zijn opvallend. De helderste sterren van een sterrenbeeld krijgen Griekse letters. De drie gordelsterren zijn delta, epsilon en zeta Orionis.
De sterkste die we kennen is R136a1 in de Grote Magelhaense Wolk, een buursterrenstelsel van de Melkweg. Deze extreem zware ster heeft ongeveer zes miljoen keer zoveel lichtkracht als de zon.
De RMC 136a1is, voor zover nu bekend, de zwaarste ster. Deze ster is maar 30 keer zo groot als onze zon, maar wel 300 keer zo zwaar. Het zou zomaar kunnen dat een andere ster over een aantal jaar de grootste of de zwaarste is.
Een lichtjaar is de afstand die licht in een jaar kan reizen - dat is ongeveer 9 460 000 000 000 kilometer! Licht heeft ongeveer 4,2 jaar nodig om de afstand naar de dichtstbijzijnde ster buiten ons zonnestelsel te overbruggen, daarom zeggen sterrenkundigen dat Proxima Centauri 4,2 lichtjaren van ons is verwijderd.
Deze ster staat op 9 miljard lichtjaar van de aarde! Een lichtjaar is gelijk aan 9,46 biljoen kilometer, dus deze ster staat 9 miljard keer 9,46 biljoen kilometer van onze aarde. De ster heeft de wetenschappelijke naam MACS J1149 LS1. De ontdekkers van deze bijzondere ster noemen de ster Icarus.
De kleur van een ster verwijst naar zijn oppervlaktetemperatuur. Een rode ster is relatief koel met een oppervlaktetemperatuur van minder dan 3.000 graden Celsius. Onze zon is een gele ster: op het oppervlak heerst een temperatuur van meer dan 6.000 graden. En blauwe sterren zijn de heetste, 10.000 graden en meer.
Wanneer we die andere sterren van dichtbij zouden kunnen bekijken, zouden ze er echter net zo uitzien als de zon: grote, kogelronde gloeiende ballen van heet gas. Sommige sterren zijn veel groter of heter dan de zon; andere zijn kleiner en koeler, maar in wezen is er weinig verschil.
De Poolster is de voorste ster van het pannetje van de Kleine Beer. De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden.