Van ongewenste intimiteiten is sprake wanneer gedragingen door de 'ontvanger' als vervelend, hinderlijk, vernederend of bedreigend worden ervaren. Het kan iedereen overal overkomen. Onderzoek wijst uit dat vrouwen en meisjes vaker ervaring hebben met ongewenste intimiteiten.
Het is een vorm van verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van het slachtoffer wordt aangetast, in het bijzonder wanneer een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende situatie wordt gecreëerd.
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, online berichten van seksuele aard, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.
Ongewenst gedrag is gedrag dat als bedreigend, vernederend of intimiderend wordt ervaren. Het kan zich uiten in de vorm van seksuele intimidatie, discriminatie, agressie, geweld en pesten. Een werkgever dient beleid te voeren om ongewenst gedrag tegen te gaan.
Woorden (verbale intimidatie): Denk hier aan seksueel getinte opmerkingen, grappen, intieme vragen stellen of toespelingen; Gebaren, gezichtsuitdrukking (non-verbaal): Bijvoorbeeld staren, seksueel gerichte gebaren, of het tonen van seksueel getinte of pornografische afbeeldingen (ook via mail, WhatsApp of sms);
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarmee de ander schade op fysiek, mentaal of emotioneel vlak wordt toegebracht. Vaak heeft grensoverschrijdend gedrag ook te maken met machtsmisbruik. Dit gedrag kan opzettelijk, maar ook onopzettelijk zijn, zoals een foute grap of onhandige opmerking.
Categorie 2: betasten, muv naakte geslachtsdelen
Er valt onder meer te denken aan het aaien of wrijven over en betasten, grijpen, kussen of likken van de borsten, billen of overige lichaamsdelen.
Verkrachting. Seksueel getinte appjes. Tegen de wil van iemand doorsturen van seksueel getint beeldmateriaal zoals een dickpic. Het chanteren met seksueel getint beeldmateriaal.
Intimidatie is een andere vorm van manipulatie. Daarbij probeert iemand je gedrag te beïnvloeden door je doelbewust af te schrikken, voor schut te zetten, bang te maken, in verwarring of verlegenheid te brengen of te verlammen.
Seksuele intimidatie is: opmerkingen, gebaren en handelingen die een seksueel karakter hebben en die het slachtoffer als ongewenst ervaart. Denk aan seksueel getinte opmerkingen of berichten, iemand vastpakken, aanranding en verkrachting.
Je buigt je hoofd, je knikt en begint vurig met typen om van dat rotgevoel af te zijn. Wanneer iemand je dreigt of gebruik maakt van intimidatie dan onstaat de neiging bij de ander om zo snel mogelijk veiligheid of bescherming te vinden. En de makkelijkste manier om dat te doen is die dreigende baas gehoorzamen.
Je ben slachtoffer van seksueel misbruik wanneer je (onder dwang) seksueel contact met iemand hebt gehad die daarbij misbruik heeft gemaakt van het leeftijds- en/of machtsverschil. Bijvoorbeeld: als kind met een volwassene, als cliënt met een hulpverlener of als leerling met een docent.
Intimiteit is een breed begrip van nabijheid, contact en verbondenheid. Vormen van intimiteit zijn bijvoorbeeld hand-in-hand zitten, een knuffel, een arm om je heen, voeten laten masseren. Voorbeelden waarbij iemand 'nabijheid' ervaart en zich niet of minder alleen voelt.
Elke melding van grensoverschrijdend gedrag moet serieus worden genomen. Dat begint met een meldingsmogelijkheid bij een deskundige extern vertrouwenspersoon, iemand van buiten de organisatie die een luisterend oor heeft in sociale veiliger omgeving dan de eigen organisatie.
Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag als één van de partijen niet instemt met de uitlatingen of handelingen van de ander. Dit kan een seksistisch getinte uitspraak, betasting of aanranding zijn. Als je seksuele handelingen moet verrichten waar je niet achter staat, geef dit dan direct aan.
Aanranding is iemand dwingen tot het plegen of ondergaan van een ontuchtige handeling. Vaak komt dit neer op het ongewenst aanraken of laten aanraken van geslachtsdelen. Ook zoenen onder dwang valt onder aanranding.
Wanneer ben je aangerand? Je bent aangerand als je gedwongen op een seksuele manier bent aangeraakt of gedwongen bent de geslachtsdelen van iemand anders aan te raken.
Er zijn echter ook veel andere vormen van ongewenst gedrag in de zorg die als grensoverschrijdend worden ervaren, denk aan bedreiging, het onthouden van zorg, schenden van privacy, schreeuwen of vernedering.
Wat zijn de gevolgen? Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan negatieve gevolgen hebben voor de lichamelijke en mentale gezondheid. Lichamelijke gevolgen zijn lichamelijk letsel, een zwangerschap of een soa. Mentale gevolgen zijn depressieve klachten, angsten, schuld en schaamte, relatieproblemen en isolement.
Als je seksueel grensoverschrijdend gedrag hebt meegemaakt of hebt zien gebeuren, kan je nadien met veel vragen zitten. Blijf er niet mee zitten. Praat erover met een vertrouwenspersoon: iemand uit je omgeving die je goed kent en waar je je veilig bij voelt. Als je dat wil, is er ook professionele hulp beschikbaar.
Indienen klacht bij de klachtencommissie of de werkgever
Van een werkgever mag verwacht worden dat deze een klacht over ongewenst gedrag grondig laat onderzoeken. Een werkgever dient namelijk te zorgen voor een veilige werkomgeving. U dient de klacht in bij de werkgever en vraagt om een dergelijk onderzoek.
"Ondermijnende collega's zijn degenen die je oordeel in twijfel trekken, je buitensluiten, je onderbreken als je iets zegt, je de grond inboren, informatie achterhouden en/of je ideeën belachelijk maken," aldus organisatiepsychologe Griffin.
Voorbeeld van een gedragscode Niemand twijfelt aan de vakkennis van professionals. Vakbekwaamheid staat buiten kijf. Klantgerichtheid niet! Daar moet in elke organisatie voortdurend aan gewerkt worden.