Door de Russische invasie van Oekraïne worden pasta, brood, groente en ook vlees nog duurder, verwachten experts. Al voor de inval waren de voedselprijzen wereldwijd heel hoog, benadrukt Nadia Menkveld, landbouweconoom bij ABN Amro.
Rusland en Oekraïne zijn grote exporteurs van tarwe en graan. Dus stijgen de prijzen door de oorlog. Landbouweconoom Koos Gardebroek voorziet vooral problemen voor Nederlanders met een kleine portemonnee: 'Het kan oplopen tot honderden euro's per jaar.
Niet alleen olie, gas en graan worden veel duurder door de oorlog in Oekraïne. De prijzen van batterijen, chips en bouwmaterialen kunnen ook gaan stijgen.
Hogere prijzen voor olie en gas
Bij zwaardere sancties kun je eraan denken dat de EU minder of geen olie en gas van Rusland koopt. "Dan zullen de olie- en gasprijzen stijgen", aldus Erken. De gasprijs kan dan oplopen van de huidige 77 euro per megawattuur, tot 110 euro, denkt Erken.
Naast olie en aardgas importeren Nederlandse bedrijven ijzer, staal, steenkool, koper, kurk en houtwaren uit Rusland. De Nederlandse export bestaat vooral uit medicijnen, bloemen, kunststoffen, vervoermiddelen, computerapparatuur en medische instrumenten en apparaten.
De oorlog in Oekraïne leidt ook tot grote tekorten van biologische grondstoffen voor diervoeders. De sector heeft bij de Europese Unie een derogatie aangevraagd zodat pluimveebedrijven en varkensbedrijven 5 procent gangbaar eiwitrijk veevoer mogen bijmengen in biologisch voer.
De grootste prijsstijgingen vind je in het pasta-, brood- en zuivelschap. Chocolade, bananen en schoonmaakartikelen worden nauwelijks tot niet duurder. Dat we nu meer betalen voor onze boodschappen, komt volgens de onderzoeker mede door de oorlog in Oekraïne. Ook graan- en arbeidstekorten spelen een rol.
Agro-grondstoffen, energie en transport waren fors in prijs gestegen. Die kosteninflatie kregen ze op dat moment slechts beperkt doorgerekend aan afnemers zoals supermarkten. En dan begint de oorlog en zie je dat heel veel grondstoffen zoals graan, maïs, maar ook kunstmest en zonnebloemolie nog duurder worden.
Belangrijke in Nederland geproduceerde producten met bestemming Rusland zijn geneesmiddelen, wegvoertuigen, zoals trekkers voor opleggers, en bloemen. Wederuitvoer met bestemming Rusland betreft onder andere elektronische schakelingen, telefoons en geneesmiddelen.
Het belangrijkste exportproduct van Rusland is energie, olie en aardgas, met een aandeel van twee derde in de totale exportopbrengsten. Fluctuaties in de export zijn vooral het gevolg van veranderingen van de olieprijs op de wereldmarkt.
Chocola, bananen, appels en schoonmaakmiddelen werden maar een beetje duurder. Dat concludeert marktonderzoeker GfK dat de prijzen bijhield van 55 producten in negen verschillende supermarktketens in de periode september 2021-juli 2022.
Er zijn op dit moment geen aanwijzingen voor specifieke dreigingen voor Nederland, maar de ontwikkelingen in het conflict volgen elkaar snel op. Dat maakt dat het dreigingsbeeld snel kan veranderen.
Nederland de rest van Europa zijn nog te afhankelijk van gas uit Rusland. Zonder het Russische gas is er niet voldoende gas om aan de vraag naar gas te voldoen. Wel wil Europa zo snel mogelijk minder afhankelijk worden van Russisch gas. Maar dat kan niet op de korte termijn.
Ruwe zonnebloemolie en maïs zijn voor Nederland de belangrijkste producten uit Oekraïne. De invoerwaarde van deze twee producten was in 2021 ongeveer even groot en bij elkaar opgeteld 52,5 procent van de totale invoer uit Oekraïne. Kool- en raapzaad zijn goed voor 17 procent van de invoerwaarde.
Rusland exporteert vooral graan (40%), diepgevroren vis en zeevruchten (18%) en plantaardige olie (13%).
Voor Rusland is de EU zelfs de grootste handelspartner. Daarnaast is de EU de grootste investeerder in Rusland. De belangrijkste Europese exportproducten naar Rusland zijn machines, transportmiddelen en chemicaliën. De EU importeert uit Rusland vooral olie en gas.
Wit-Rusland heeft een behoorlijke voorraad aan minerale grondstoffen voor de productie van bouwmaterialen, waaronder grote reserves aan cementgrondstoffen, dolomiet, krijt, bouw- en decoratieve steen, klei voor de productie van ruwe keramiek, silicaat en zand voor de bouw.
Hieronder vallen koffie, olieproducten als soja, palm- en zonnebloemolie. Maar ook granen, en veevoer voor de zuivel- en vleesindustrie. Nederlandse boeren exporteren veel.
Zo blijkt dat zwangerschapstests, condooms en 'andere mechanische voorbehoedsmiddelen' (zoals spiraaltjes) gemiddeld 3,2 procent goedkoper werden. Maar ook het beddengoed werd gemiddeld een klein beetje minder duur: 1,3 procent. Producten van papier werden 5,1 procent goedkoper ten opzichte van maart 2021.
Volgens de Europese berekeningsmethode liggen de prijzen 10,2 procent hoger dan vorig jaar, in april was dat nog 11,2 procent. Nederland staat stevig in de top 10 van eurolanden met de hoogste inflatie. De gemiddelde inflatie in de hele eurozone bedraagt 8,1 procent.
In de categorie 'groot brood' gaat het om een stijging van 10,1 procent. Waar je vorig jaar april nog gemiddeld 1,99 euro betaalde voor een kilo brood, is dat nu 2,19 euro. Dat blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau GfK. De prijsstijging was iets groter dan gemiddeld in Nederlandse supermarkten: die was 8,1 procent.
"Sojabonen, palmolie, thee, kokos, vanille: het is allemaal duurder geworden. Maar ook het plastic voor de verpakkingen en het transport van al onze producten wordt duurder", aldus Jope.
Boodschappen gemiddeld een vijfde duurder: deze producten kennen de hardste prijsstijging. Consumenten zijn nu gemiddeld bijna een vijfde meer kwijt om hun boodschappenkarretje te vullen dan elf maanden geleden. Pasta, brood en zuivel stegen nog meer in prijs dan dat gemiddelde, stelt marktonderzoeker GfK na onderzoek.