Agro-grondstoffen, energie en transport waren fors in prijs gestegen. Die kosteninflatie kregen ze op dat moment slechts beperkt doorgerekend aan afnemers zoals supermarkten. En dan begint de oorlog en zie je dat heel veel grondstoffen zoals graan, maïs, maar ook kunstmest en zonnebloemolie nog duurder worden.
Niet alleen olie, gas en graan worden veel duurder door de oorlog in Oekraïne. De prijzen van batterijen, chips en bouwmaterialen kunnen ook gaan stijgen.
Rusland en Oekraïne zijn grote exporteurs van tarwe en graan. Dus stijgen de prijzen door de oorlog. Landbouweconoom Koos Gardebroek voorziet vooral problemen voor Nederlanders met een kleine portemonnee: 'Het kan oplopen tot honderden euro's per jaar.
De grootste prijsstijgingen vind je in het pasta-, brood- en zuivelschap. Chocolade, bananen en schoonmaakartikelen worden nauwelijks tot niet duurder. Dat we nu meer betalen voor onze boodschappen, komt volgens de onderzoeker mede door de oorlog in Oekraïne. Ook graan- en arbeidstekorten spelen een rol.
Er wordt onder meer kerosine, benzine en producten voor de chemische industrie mee gemaakt. Hoewel het voor Europa mogelijk is om ruwe olie uit andere landen te halen, zal ook de olieprijs verder stijgen als de oorlog in Oekraïne voortduurt.
Er zijn op dit moment geen aanwijzingen voor specifieke dreigingen voor Nederland, maar de ontwikkelingen in het conflict volgen elkaar snel op. Dat maakt dat het dreigingsbeeld snel kan veranderen.
Graan. Pasta, brood en zuivel werd al tussen de 20 en 30 procent duurder. Dat komt door het benodigde graan, dat sinds de oorlog in Oekraïne veel schaarser is geworden. Dat zorgt indirect ook voor hogere prijzen voor onder meer zuivel en vlees.
De hoge inflatie komt vooral door de gestegen energieprijzen, maar ook voeding en kleding zijn duurder geworden. Nieuwe energiecontracten waren in augustus 151 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder. Ook de prijzen van voedsel stijgen snel verder.
Niet alleen basisproducten zoals tarwe, maïs, plantaardige olie en eieren worden duurder, maar ook verwerkte producten op basis van meerdere grondstoffen. De stijgende kosten voor grondstoffen, energie, transport en verpakking sijpelen door in de hele voedingsketen, ook tot bij de consument.
Zo blijkt dat zwangerschapstests, condooms en 'andere mechanische voorbehoedsmiddelen' (zoals spiraaltjes) gemiddeld 3,2 procent goedkoper werden. Maar ook het beddengoed werd gemiddeld een klein beetje minder duur: 1,3 procent. Producten van papier werden 5,1 procent goedkoper ten opzichte van maart 2021.
Ruwe zonnebloemolie en maïs zijn voor Nederland de belangrijkste producten uit Oekraïne. De invoerwaarde van deze twee producten was in 2021 ongeveer even groot en bij elkaar opgeteld 52,5 procent van de totale invoer uit Oekraïne. Kool- en raapzaad zijn goed voor 17 procent van de invoerwaarde.
Naast olie en aardgas importeren Nederlandse bedrijven ijzer, staal, steenkool, koper, kurk en houtwaren uit Rusland. De Nederlandse export bestaat vooral uit medicijnen, bloemen, kunststoffen, vervoermiddelen, computerapparatuur en medische instrumenten en apparaten.
Nederland hielp in eerste instantie Oekraïne aan bijvoorbeeld helmen, defensieve middelen, maar nu we ook offensieve wapens leveren (pantserhouwitsers), schuiven we meer op. Ook hoogleraar Geschiedenis en politiek van Rusland Hans van Koningsbrugge ziet dat Nederland steeds meer betrokken raakt bij het conflict.
Voor Rusland is de EU zelfs de grootste handelspartner. Daarnaast is de EU de grootste investeerder in Rusland. De belangrijkste Europese exportproducten naar Rusland zijn machines, transportmiddelen en chemicaliën. De EU importeert uit Rusland vooral olie en gas.
Chocola, bananen, appels en schoonmaakmiddelen werden maar een beetje duurder. Dat concludeert marktonderzoeker GfK dat de prijzen bijhield van 55 producten in negen verschillende supermarktketens in de periode september 2021-juli 2022.
De Consumentenbond noteerde in april 2022 de prijzen van 175 A-merk producten bij 12 landelijke supermarktketens. Dirk is het goedkoopst voor A-merken. Die zijn daar 7% goedkoper dan gemiddeld. Spar is de duurste supermarkt.
De verschillen zijn klein, maar Lidl is de goedkoopste supermarkt als het om huismerken gaat. Aldi en Lidl hebben traditiegetrouw de goedkoopste huismerken, maar nu staat Lidl alleen aan kop. Aldi wordt ook nipt ingehaald door Dirk en Vomar en zakt naar plek vier. Dat stelt de Consumentenbond na een prijspeiling.
Zelf noodrantsoen samenstellen
Denk aan water in flessen of pakken, lang houdbare melk, havermout, pinda's, pasta of rijst en ingeblikte groente, fruit, bonen en vis. Voordeel van zo'n noodrantsoen is dat je er voedzame maaltijden mee kunt samenstellen die vrij goed smaken en bij je voorkeur passen.
Volgens de consumentenbond is de Jumbo inderdaad de goedkoopste supermarkt van Nederland. De consumentenbond kijkt in haar onderzoek naar de prijs van de 110 meest gekochte A-merken.
Als je door een Duitse supermarkt loopt, merk je als snel dat veel producten goedkoper zijn dan in Nederland. Dat komt ten eerste doordat de btw in Duitsland lager is.
Door de Russische invasie van Oekraïne worden pasta, brood, groente en ook vlees nog duurder, verwachten experts. Al voor de inval waren de voedselprijzen wereldwijd heel hoog, benadrukt Nadia Menkveld, landbouweconoom bij ABN Amro.
De oorlog in Oekraïne leidt ook tot grote tekorten van biologische grondstoffen voor diervoeders. De sector heeft bij de Europese Unie een derogatie aangevraagd zodat pluimveebedrijven en varkensbedrijven 5 procent gangbaar eiwitrijk veevoer mogen bijmengen in biologisch voer.
Iets is schaars als er productiefactoren voor moeten worden opgeofferd. Bijna alle goederen zijn schaars. Zonlicht en het water van een rivier zijn uitzonderingen, er hoeven geen productiefactoren voor te worden opgeofferd.