Door Jeanne Kurvers. Abena weet net zo goed als alle analfabeten dat een brief een boodschap bevat, dat er nieuws staat in de krant en dat een rekening iets heel anders is dan een liefdesbrief. Wat ze nog niet precies weet is hoe geschreven taal eigenlijk 'werkt'.
Wanneer iemand analfabeet is kan diegene niet lezen of schrijven in de moedertaal noch in een andere taal. De alfabetiseringsgraad zeg iets over het aandeel van een bevolkingsgroep dat kan lezen of schrijven en wordt als indicator voor de ontwikkeling van die bevolkingsgroep gezien.
Als je als analfabete immigrant uit een land als Iran, Marokko,Turkije of Irak hier naar toe bent gekomen en de Nederlandse taal moet leren om een inburgeringscursus te kunnen volgen.
Analfabetisme = Een analfabeet is iemand die de vaardigheid in lezen, spellen en schrijven niet of in onvoldoende mate beheerst.
Analfabetisme of ongeletterdheid slaat op mensen die de vaardigheid in lezen, spellen en schrijven niet of niet in voldoende mate beheersen. Dergelijke mensen heten analfabeten of ongeletterden. In het Nederlands wordt onderscheid gemaakt tussen analfabeten en laaggeletterden.
Niet goed kunnen lezen, schrijven en/of rekenen heeft gevolgen. Je vindt bijvoorbeeld minder snel een baan of hebt minder grip op je geldzaken. Een volwassene die laaggeletterd is, is geen analfabeet. Een laaggeletterde kan wel lezen en schrijven, alleen niet goed genoeg om helemaal mee te doen in de samenleving.
Mensen die laaggeletterd zijn, kunnen onvoldoende lezen en schrijven - en vaak ook onvoldoende rekenen - om volwaardig deel te kunnen nemen aan onze informatiemaatschappij. Ze hebben moeite om hun eigen doelen te realiseren en kunnen hun kennis- en vaardigheden niet zelfstandig verder ontwikkelen.
Een kleine afwijking in het natuurlijk taalsysteem in de linkerhersenhelft maakt het moeilijker voor dyslectici om gelezen en gesproken taal te matchen. Dyslexie kan erfelijk zijn: 60% van de dyslectische kinderen heeft een ouder die ook dyslectisch is. Het kan de kans op laaggeletterdheid vergroten.
Het land met de meeste analfabeten
Welk land heeft de meeste analfabeten? Volgens Unesco wonen er in India en China veruit de meeste mensen van vijftien jaar en ouder "die geen alledaagse teksten kunnen lezen of schrijven": in 2000 waren het er respectievelijk 286 miljoen en 141 miljoen.
Een asielzoeker met een verblijfsvergunning (statushouder) moet binnen 3 jaar inburgeringsexamen doen. Dit examen bestaat uit lezen, luisteren, spreken en schrijven in het Nederlands. Ook toetst het examen kennis van de Nederlandse maatschappij en arbeidsmarkt.
Stimuleer het Nederlands oefenen
Vraag of hij of zij Nederlands wil praten met jou. Vaak zijn anderstaligen op zoek naar een kans om te oefenen. Een taal leer je het beste als je ze ook veel spreekt. Veel mensen die Nederlands leren, zoeken dus ook naar activiteiten, boeken, websites ... om hun Nederlands te oefenen.
Alfabetiseren is het letters leren lezen en schrijven om vervolgens ook woordjes en zinnen te kunnen schrijven en eenvoudige teksten te kunnen lezen. Voor Nederlandstalige analfabeten betekent dit letters leren lezen en schrijven in de moedertaal en voor anders-gealfabetiseerden in het Latijns schrift.
Laaggeletterdheid (of: functioneel analfabetisme) houdt in dat mensen moeite hebben met de taalvaardigheden lezen en/of schrijven, maar ook rekenen en digitale handelingen.
Mensen die laaggeletterd zijn, hebben vaak moeite met taal, rekenen en werken met de computer. Ze hebben daar vaak last van. Dagelijkse taken kunnen moeilijk zijn, zoals: internetbankieren, brieven of e-mails schrijven, kinderen voorlezen, de bijsluiter van medicijnen lezen of werkinstructies opvolgen.
Dyslexie betekent letterlijk dat iemand moeite heeft met taal. Bij dyslexie gaat lezen, spellen en ook zelf schrijven, gezien de leeftijd en het onderwijsniveau, veel te moeizaam, terwijl iemand wel een gemiddelde intelligentie heeft.
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dat is 18% van alle mensen in Nederland. Dus ongeveer 1 op de 6 mensen! Je bent als volwassene laaggeletterd, als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen.
Wereldwijd zijn ruim 800 miljoen mensen analfabeet. In Nederland zijn het er naar schatting 250.000. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven noemen we laaggeletterd.
Oorzaken van laaggeletterdheid
Sommige mensen hebben door ziekte, spijbelen, een lichamelijke handicap of een reizend bestaan onderwijs gemist. En daarnaast zijn er ook mensen die zijn opgegroeid in een taalarme omgeving of mensen die te maken hebben gehad met een problematische thuissituatie.
Een analfabeet is iemand die helemaal niet kan lezen, schrijven of spellen. Laaggeletterden kunnen wel lezen en schrijven, maar beheersen deze vaardigheden niet goed genoeg om te kunnen functioneren in de samenleving.
Sommigen hebben vooral moeite met het begrijpen van wat ingewikkelder teksten,terwijl anderen het moeilijk vinden zelfs eenvoudige woorden correct te spellen. De laatste decennia is de aandacht voor (functioneel) analfabetisme sterk toegenomen; we hebben zelfs prinses Laurentien die daar aandacht voor vraagt.
Het verschil tussen een analfabeet en een laaggeletterde is dat een laaggeletterde wel kan lezen en schrijven, maar dit niet goed genoeg kan om volwaardig te functioneren in de samenleving. Een analfabeet kan helemaal niet lezen en schrijven. Laaggeletterdheid is in Nederland een groot probleem.
Helft volwassen Amerikanen kan nauwelijks lezen, schrijven en rekenen. Bijna de helft van de volwassen Amerikanen kan nauwelijks lezen en schrijven. Het gaat daarbij om zo'n 90 miljoen van de ongeveer 250 miljoen inwoners van de Verenigde Staten.