Auschwitz was een concentratiekampcomplex dat tijdens de Tweede Wereldoorlog door nazi-Duitsland rondom de Poolse stad Oświęcim (Duits: Auschwitz) in het geannexeerde deel van Polen werd opgezet.
Auschwitz Birkenau was het grootste concentratie- en vernietigingskamp in het Derde Rijk. De versterkte muren, prikkeldraad, perrons, galg, gaskamers en crematieovens laten de omstandigheden zien waarin de genocide door de nazi's plaats vond.
Nazi-Duitsland telde zes grote vernietigingskampen (Auschwitz-Birkenau, Sobibór, Treblinka, Majdanek, Belzec en Chełmno) en een handvol grote concentratie- en werkkampen met namen als Buchenwald, Bergen-Belsen (waar Anne Frank omkwam) en Mauthausen.
Aanvankelijk hoorden ze sissende geluiden. Maar al spoedig ontstond er gebrek aan zuurstof. Hij verklaarde dat het vergassen 20 tot 30 minuten duurde, dat de werkjoden daarna de lijken uit de gaskamers haalden, onderzochten op gouden tanden en kiezen en ze vervolgens in massagraven wierpen.
Auschwitz-Birkenau in Polen (1,1 miljoen doden) Treblinka II in Polen (900.000 doden) Bełżec in Polen (436.000 doden) Chełmno (Duits: Kulmhof) in Polen (> 150.000 doden)
Op 12 april 1945 bevrijdt het Canadese leger kamp Westerbork. Het is het grootste concentratiekamp in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het kamp, van waaruit vele Nederlandse Joodse mensen naar de vernietigingskampen in Duitsland zijn vervoerd, is nota bene bekostigd door de Joden zelf.
'Die kinderen nemen plaats in je leven. ' Transport 49 van Westerbork naar Auschwitz, dinsdag 9 februari 1943, 1148 gedeporteerden, van wie 169 kinderen. De meesten komen uit Amsterdam, maar er zijn ook kinderen bij uit Rotterdam, Den Haag, Apeldoorn en Groningen.
Eenmaal in de gaskamer, waar ze zogenaamd een welverdiende douche zouden krijgen, werd door een gat in het plafond het dodelijke Zyklon B-gas naar binnen gegooid. Een kwartier, hooguit twintig minuten later was iedereen dood. Volgens de meest recente schattingen stierven in Auschwitz minstens 1,1 miljoen mensen.
In Auschwitz kwam de dood van beneden
Veel te veel mensen werden in de gaskamer opeengepakt. Vrouwen en kinderen gingen eerst, en als een kamer al propvol zat dreven de SS-bewakers nog eens 20 à 30 sterke mannen de gaskamer in.
Vreselijke taferelen hebben zich afgespeeld in de nazi-gaskamers, maar zijn er ook 'geluksvogels' die deze kamers hebben overleefd? Om meteen maar het ontnuchterende antwoord op deze vraag te geven: nee.
Het concentratiekamp was verdeeld in twee delen. Het eerste deel was het Juden Durchgangslager. Hier werden Joden gevangen gehouden voordat ze werden gedeporteerd naar Westerbork en vervolgens naar vernietigingskampen in Auschwitz-Birkenau of Sobibor, beiden in Polen.
Maar ons land kende geen kampen met gaskamers zoals die bestonden in de Duitse vernietigingkampen. Het eerste kamp in Nederland was bij Schoorl, waar vanaf februari 1941 vooral joden, communisten en politieke gevangenen van anti-revolutionaire huize werden opgesloten.
Van de 1,3 miljoen gedeporteerden overleefden ongeveer 1,1 miljoen Auschwitz niet. Onder de slachtoffers bevonden zich ongeveer één miljoen Joden, 70 000 Polen, 21 000 zigeuners, vrijwel alle Russische krijgsgevangenen en ruim 10 000 slachtoffers van andere etniciteiten.
Rudolf Höss wordt op 16 april 1947 opgehangen op de binnenplaats naast het voormalige crematorium van Auschwitz. Höss was de commandant van concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz. Hier was hij verantwoordelijk voor de dood van bijna een miljoen Joden en andere gevangenen in het kamp.
Op 27 januari 1945 werd het concentratiekampcomplex Auschwitz-Birkenau bevrijd door het Rode Leger (de Sovjet-soldaten red.). Het ging om de drie hoofdkampen van het complex in de buurt van het stadje Auschwitz (Oświęcim in het Pools). Daar waren in de vijf jaren voordien al 1,1 miljoen gedeporteerden omgekomen.
De bevrijding
Auschwitz werd op 27 januari 1945 bevrijd. Toen waren er al 1,1 miljoen mensen vermoord. Dat is meer dan 50 keer een volle Amsterdam ArenA. Auschwitz werd bevrijd door de Russen.
"De ganzen worden ter plekke gevangen.We drijven ze samen in een kooi en dan worden ze ter plekke gedood. Dat gebeurt met CO2, koolzuur, dat zit ook in je bier en cola. Binnen 40 seconde zijn ze het bewustzijn verloren, dan voeren we de dosis op en na twee minuten zijn ze dood."
De gaskamer was nooit meer dan 20-30 minuten gevuld met gas – niet lang genoeg om sporen achter te laten, volgens deskundigen. Historici weten bovendien van leden van de Sonderkommando's – de joden die in de crematoria werkten – dat muren en vloer na gebruik grondig werden schoongemaakt.
Wat aten gevangenen? Gevangenen krijgen weinig en slecht eten. Het voedsel bestaat uit waterige koolsoep en brood. Soms is het eten niet eens gaar, andere keren is het bedorven.
Dat gas werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt in de concentratiekampen van Nazi-Duitsland. Ongeveer 1,2 miljoen mensen stierven door inademing van Zyklon B. Waterstofcyanide veroorzaakt hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, versneld ademen, versnelde hartslag en algehele zwakte.
In de jaren 1930 gebruikten de nazi's al koolmonoxide (vaak uitlaatgassen van vrachtauto's) voor het systematisch vermoorden van lichamelijk en geestelijk gehandicapten. Dit werd eufemistisch het euthanasieprogramma genoemd. Christian Wirth ontwikkelde deze praktijk verder met een als doucheruimte vermomde gaskamer.
Wonderwel kwamen alle in het concentratiekamp geboren kinderen levend en gezond ter wereld. Een groot deel van de kinderen wordt alsnog verdronken of sterft aan ondervoeding en onderkoeling. Maar, zo schrijft Leszczynska, “zolang een pasgeborene met de moeder samen was, schiep het moederschap zelf een straal van hoop”.
Bevrijding. In januari 1945 verliet Verduin Auschwitz, samen met andere kampbewoners. Ze lopen de 40 tot 60 kilometer lange 'dodenmars' naar Gleiwitz, van waaruit hij met de trein meereisde naar Buchenwald. Daar werden onder meer veel Joden en Polen heengevoerd om te worden vermoord.
Auschwitz ticket prijzen
Standaardtarief voor volwassenen: 23€. Standaardtarief voor kinderen tot 21 jaar: €17.