De winter van 1963 was de koudste winter allertijden als gekeken wordt naar de gemiddelde temperatuur. Ook op basis van het aantal dagen met lichte, matige en strenge vorst prijkt 1963 bovenaan het lijstje. Op basis van het koudegetal is de winter van 1947 de koudste winter.
1: De winter van 1963
De koudste winter ooit in Nederland was in 1963. In de Bilt werd gedurende de winter 3,4 graden onder nul gemeten. De meest bizarre editie van de Elfstedentocht vond in dit jaar plaats. Er wordt vaak naar teruggekeken als 'de hel van 1963'.
De winters in Nederland waren vroeger veel kouder dan nu. De kans op een Elfstedentocht werd de afgelopen jaren steeds kleiner en de winters lijken steeds minder streng.
Op 18 januari 1963 daalde de temperatuur in Joure tot min 21 graden en juist die dag werd de Elfstedentocht gereden. 's Middags was het minder koud maar door de bij vlagen stormachtige wind maakte dat voor de schaatsers weinig uit. De gevoelstemperatuur daalde zelfs en lag in de middag tegen de -20 graden.
Dat was 1963. DEN HAAG - De winter van vijftig jaar geleden wordt vooral geassocieerd met de Elfstedentocht, maar op 24 februari van dat jaar deden ook vijfduizend auto's mee aan een rally dwars over het IJsselmeer.
Zover men kon zien was de Noordzee bevroren. Golfslag was niet meer te horen en enkele mensen waagden het om enkele meters op de bevroren zee te lopen. Na 1963 zijn er in enkele winters nog wel wat ijswallen langs de kust gevormd maar zo extreem als in dat jaar is het tot nu toe niet meer geweest.
Met een gemiddelde temperatuur van 8,1° tegen een huidig normaal van 9,7° was 1962 een van de koudste jaren van de afgelopen honderd jaar. Nog kouder was het in januari en februari, alleen in 1963 (met gemiddeld 7,8°) en even koud verliepen 1919 en 1940 met eveneens een jaargemiddelde van 8,1°.
De periode 15 tot 24 februari 1956 was met een gemiddelde temperatuur van min 10,5 graden de op een na ergste koudegolf van de twintigste eeuw. Alleen de koudegolf van 18 tot 27 januari 1942 was met gemiddeld min 11,3 graden nog kouder. Op 16 februari 1956 noteerde Uithuizermeeden min 26,8 graden.
Vandaag 80 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 °C.
Pas op 23 januari 1963 gebeurde wat niemand ooit voor mogelijk hield. De zee vroor compleet dicht.
De winter als geheel had een gemiddelde temperatuur van -0,8 °C, waarmee het in Nederland de op vijf na koudste winter van de 20e eeuw was. De winter had een koudegetal van 205,7.
In het winterseizoen 1951-1952 duurde het tot 29 maart 1952 eer de koudste dag werd waargenomen. Gemiddeld gesproken valt de koudste dag van het jaar op 10 januari. Jaarlijks zijn er grote variaties mogelijk in datum, maar het gemiddelde blijft schommelen rond 10 januari.
Smogalarm in heel Nederland
De warmste dag ooit werd op 25 juli 2019 gemeten in Gilze-Rijen. Het werd destijds 40,7 graden. In Zeeland werd het op die dag 40,6 graden.
DE ZOMER VAN 1963: Borsten, surfmuziek en een Amerikaanse droom. Vroeger was de zomervakantie langer en intenser. De krekels klonken luider, de kinderen speelden nog op straat en de avonden waren zwoeler. Een hele week lang blikken we terug op de zomers van weleer.
– 2020 is het eerste jaar sinds 1901 waarbij het koudegetal 0,0 was, welke ook het geval was gemeten over de KNMI hoofdstations. Het oude record was uit 1990 met 0,5 en het warmste jaar 2014 kwam aan 2,4. – 2020 had het hoogste gemiddelde maximum met 15,81°.
Tussen de ijsdag op 29-12-2016 en de voorgaande ijsdag op 23-1-2015 zit 706 dagen, welke een record was Het nieuw record is 745 dagen: van 24-1-2019 tot 7-2-2021. De norm van 2010 was 7 ijsdagen in de winter en 8 over het gehele jaar, de norm van 2020 is 6 om 6 geworden.
Op een aantal plaatsen kwam het deze maand op vijf dagen tot zeer strenge vorst (temperatuur beneden de -15,0 °C). De landelijk laagste temperatuur werd gemeten in Lelystad op 4 februari: -22,9 °C. De gure oostenwind liet de gevoelstemperatuur soms dalen tot beneden de -25 graden.
Een koudegolf is een opeenvolging van minimaal vijf ijsdagen in De Bilt (maximumtemperatuur lager dan 0,0 °C), waarvan tenminste drie dagen met strenge vorst (minimumtemperatuur lager dan -10,0 °C). De landelijk laagste temperatuur van 2012 werd gemeten in Lelystad op 4 februari: -22,9 °C.
Siberisch koud
De koudste plek op aarde waar mensen wonen, is het noordoosten van Siberië. Daar staat het kouderecord op 67,8 graden onder nul. De laatste keer dat die temperatuur werd gemeten was in 1933.
De donkerste periode is na Kerst voorbij, maar het wordt in de winter juist kouder als de dagen langer worden. In januari is het kouder dan in december en halverwege februari hebben we gemiddeld de koudste nachten.
De winter van 1955–1956 was in Europa de winter met veruit de koudste maand van de 20e eeuw. De gemiddelde temperatuur in februari was in Nederland −6,7 °C, wat 10,6 graden kouder is dan het normale temperatuurgemiddelde voor deze maand over de klimaatperiode 1991-2020.
De hoogste temperatuur die ooit in maart is waargenomen was op 29 maart 1968. In Venlo en Gemert werd het met 25.6 graden zomers warm. De Bilt haalde de zomerse grens niet maar kwam met 23.9 toch vrij dicht in de buurt.
Winter 1961-1962 Deze winter was in het algemeen iets aan de koude kant. Drie vorstperioden kwamen er voor, met ijsvorming op alle vaarwegen met uitzondering van de grote rivieren. De winter bedroeg in De Bilt 66 vorstdagen (min. temperatuur onder 0 graden) en 9 ijsdagen (max.
Op 19 juli werd het extreem warm, in een deel van het land gaven we code oranje uit vanwege de hitte. Die dag werd het vrijwel overal warmer dan 35 °C en in Beek werd met 39,5 °C de hoogste temperatuur van de zomer gemeten. Augustus staat in de top 3 warmste augustusmaanden sinds 1901.