Er is sprake van wanprestatie wanneer een van de partijen zijn verplichtingen uit de overeenkomst niet of niet geheel nakomt, of wanneer de verplichting niet correct wordt nagekomen.
Schadevergoeding wanprestatie
De schadevergoedingsplicht bij wanprestatie is ook gebaseerd op wetsartikel 6:74 BW. De schade die ontstaat door de wanprestatie moet vergoed worden. Tussen de wanprestatie en de schade moet een causaal verband bestaan. De schade moet het rechtstreekse gevolg zijn van de wanprestatie.
Voor een beroep op wanprestatie is vereist dat een overeenkomst niet wordt nagekomen en je (doorgaans) de schuldenaar in gebreke hebt gesteld. Wordt de overeenkomst dan alsnog niet nagekomen, dan is er sprake van verzuim en kan je (naast nakoming) een schadevergoeding eisen.
Nakoming en niet-nakoming (wanprestatie) van verbintenissen
Het verrichten van de prestatie wordt nakomen, betalen of presteren genoemd. Ook spreekt men wel over het voldoen aan een verbintenis. Het tegenovergestelde van nakomen is niet nakomen, ook wel wanprestatie genoemd.
Er is sprake van wanprestatie als een verbintenis niet wordt nagekomen, en dat de schuldenaar kan worden toegerekend. In Nederland is dit geregeld in artikel 74 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (BW).
Wanneer er wanprestatie is gepleegd zijn er enkele oplossingen voorhanden. Dit zijn: nakoming met schadevergoeding, vervangende schadevergoeding, opschorting van de verplichtingen en het ontbinden van de overeenkomst.
Als de wederpartij na het sluiten van een overeenkomst zijn verplichtingen niet nakomt is er sprake van een tekortkoming in de nakoming. Er zijn twee soorten tekortkomingen: de toerekenbare tekortkoming (wanprestatie) en de niet-toerekenbare tekortkoming (overmacht).
Bij de onrechtmatige daad bepaalt uiteindelijk de rechter wat onrechtmatig is op basis van de jurisprudentie die er is. Bij wanprestatie is er een 'overeenkomst' of een gangbare verwachting die de basis vormt van het oordeel van de rechter.
Nakoming of vervangende schadevergoeding vorderen
De wederpartij kan nakoming van de overeenkomst vorderen. Dit betekent dat de gemaakte afspraken alsnog moeten worden nagekomen. Er kan daarnaast ook nog een schadevergoeding voor de schade die is ontstaan door de wanprestatie worden gevorderd.
De vereisten
Voor het slagen van een actie uit onrechtmatige daad moet aan vijf eisen zijn voldaan: onrechtmatigheid, toerekenbaarheid, schade, causaliteit en relativiteit.
Verzuim. Een tekortkoming die aan een schuldenaar kan worden toegerekend verplicht tot schadevergoeding. Is de nakoming van de overeengekomen prestatie blijvend onmogelijk, dan ontstaat de verplichting om de schade te vergoeden direct en automatisch.
Heeft u een overeenkomst met een bedrijf of persoon, maar houdt deze zich niet aan de gemaakte afspraken? Dan kunt u de andere partij in gebreke stellen, de overeenkomst ontbinden, uw geld terug vragen of een schadevergoeding eisen.
Bekijk of de ander aansprakelijk is voor uw schade
U kunt alleen om schadevergoeding vragen als uw schade de schuld is van de andere partij. Dit betekent dat u schade heeft omdat de ander iets deed. Of omdat deze persoon iets juist niet deed.
Bij wanprestatie kunnen er verschillende vorderingen worden ingesteld: Nakoming met schadevergoeding: Men moet de overeenkomst alsnog nakomen, eventueel met schadevergoeding. Vervangende schadevergoeding: In plaats van nakoming eist men een schadevergoeding.
Volgens de wet is er sprake van overmacht als een partij er helemaal niets aan kan doen dat hij zijn verplichting niet nakomt. Het is niet zijn schuld en het valt hem niet toe te rekenen. Nakoming van de overeenkomst kan dan in alle redelijkheid niet meer worden verlangd. Denk bijvoorbeeld aan een natuurramp.
Als een verbintenis blijvend niet kan worden nagekomen, spreekt men van blijvende onmogelijkheid in de nakoming van een verbintenis. We kunnen hier twee vormen onderscheiden: de absolute onmogelijkheid en de relatieve onmogelijkheid. Bij de absolute onmogelijkheid is het uitgesloten dat er nog nagekomen kan worden.
Mogelijkheden na het versturen van een ingebrekestelling
Wanneer de andere partij geen gehoor geeft aan de ingebrekestelling, is deze partij in verzuim. Pas dan kunt u juridische maatregelen nemen zoals het ontbinden van de overeenkomst of het eisen van een schadevergoeding.
De rechter kan uw zaak bij verstek behandelen. Hij behandelt uw zaak dan zonder uw aanwezigheid en zonder dat u uw advocaat daartoe heeft gemachtigd. Soms verleent de rechter geen verstek, omdat hij het nodig vindt dat u aanwezig bent. De zaak wordt dan uitgesteld en u wordt nogmaals opgeroepen.
Als de gedaagde partij niet reageert, betaalt en eveneens niet komt opdagen tijdens de zitting, dan wijst de rechter meestal een verstekvonnis en is de gedaagde partij aldus veroordeeld. Alleen bij verstek kan een verzetdagvaarding worden opgesteld en worden betekend door de gerechtsdeurwaarder.
Dat zijn de volgende criteria: 1) Hoe waarschijnlijk kan de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid (van anderen) worden geacht? 2) Hoe groot is de kans dat door deze niet-inachtneming ongevallen staan? 3) Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
De situatie waarbij het een schuldenaar kan worden toegerekend dat hij een verbintenis uit de overeenkomst niet nakomt. In dat geval is er geen sprake van een overmachtssituatie.
Volgens de wet is een onrechtmatige daad een inbreuk op een recht. Je doet iets of je laat juist iets dat in strijd is met een wettelijke plicht of met de ongeschreven wetten in onze maatschappij. Soms is zo'n actie gerechtvaardigd. Dit heet de rechtvaardigingsgrond.
Geen overmacht door schuld of risico
Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer er sprake is van het gebruik van hulppersonen of zaken (eerder al aangehaald), die voor de schade hebben gezorgd. In dat geval komt de tekortkoming voor rekening van degene die de overeenkomst had gesloten en is er geen sprake van overmacht.
Stormschade is vaak overmacht. Dus vaak zijn dan de buren of jijzelf niet aansprakelijk voor schade aan anderen. Voor schade zónder storm kun je de buren wel aansprakelijk stellen. Je ontvangt dan via de aansprakelijkheidsverzekering een bedrag, op basis van dagwaarde.
In een recente uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Holland werd geconcludeerd dat een aanbestedende dienst onder de huidige onzekere marktomstandigheden een beroep op overmacht bij leveringsproblemen van materiaal niet zonder meer contractueel mag uitsluiten.