Het verkeer (weg en water) is de grootste bron van fijnstof, vooral door het gebruik van diesel. Het verkeer stoot zo'n 40% van het fijnstof uit. Daarin wordt ze op de voet gevolgd door de industrie die ongeveer evenveel uitstoot. Daarna volgt de landbouw die zo'n 23% van het fijnstof uitstoot.
Wegverkeer, huishoudens, de industrie en de landbouw zijn in ons land de belangrijkste bronnen van luchtvervuiling. Van alle ongezonde deeltjes in de lucht veroorzaken fijnstof, stikstofdioxide (NO2) en ozon (zomersmog) de meeste schade aan de gezondheid.
Rotterdam, Schiedam en Rijswijk zijn de meest vervuilde steden als het gaat om uitstoot door verkeer en industrie. De gemeenten Nederweert, Ede en Barneveld, Velsen en Beverwijk hebben de hoogste concentraties fijnstof.
Bronnen van fijnstof in huis
Fijnstof zit bijvoorbeeld in tabaksrook. Dit is in huizen waar gerookt wordt de belangrijkste bron van fijnstof. Daarnaast komt het vrij tijdens het stoken van de open haard, koken, stofzuigen en bij het branden van kaarsen of wierook.
Het is een verzamelnaam van deeltjes van verschillende grootte, tot maximaal 10 micrometer (µm) doorsnede. Deeltjes bestaand uit zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak vormen het grootste deel, ook elementair koolstof en koolstofverbindingen dragen bij aan fijnstof.
Het is niet bekend hoeveel mensen sterven aan de gevolgen. Het RIVM schat het aantal op 7.000 tot 12.000 doden per jaar. Volgens longartsen verkort fijnstof het leven van Nederlanders met 13 maanden.
Van alle Nederlandse steden is de schoonste lucht gemeten in Groningen. In Nijmegen en Amsterdam is de luchtkwaliteit het slechtste. Ook Europees gezien scoort Groningen goed, maar de schoonste lucht wordt ingeademd door de inwoners van het Zweedse Umeå.
De schoonste lucht werd gevonden in Nieuw-Caledonië, een eilandengroep in de Grote Oceaan. Onder de ontwikkelde landen had Finland de beste luchtkwaliteit. Er waren wereldwijd wel 222 steden die het doel haalden. Het probleem zit in fijnstof dat kleiner is dan 2,5 micrometer per deeltje.
De schoonste lucht, het zuiverste water en het meeste groen? The winner is … Zwitserland!
Het meeste fijnstof komt in de lucht door wat mensen doen. Fijnstof kan ontstaan uit bijvoorbeeld uitlaatgassen of ammoniak (secundair fijnstof). Natuurlijk fijnstof is bijvoorbeeld opwaaiend stof en zeezout. De luchtkwaliteit verbetert door de overstap naar elektrisch vervoer.
Alleen op Vlieland en Schiermonnikoog kan je nog gezonde lucht inademen. De grootste oorzaak is het verkeer. Op de kaart hieronder zie je de plekken met de meeste luchtvervuiling. Op die plekken adem je te veel stikstofdioxide of fijnstof in.
Pakistan heeft de meest vervuilde lucht ter wereld. Zoveel vervuiling kan fataal zijn voor mensen met ademhalingsproblemen. Het heeft in Pakistan al voor 80 duizend ziekenhuispatiënten gezorgd.
Zelf al deze stoffen gaan meten is niet mogelijk. Voor stikstofdioxide, ozon en een deel van het fijnstof zijn sensoren en betaalbare meetapparaten beschikbaar. Bij de fijnstof moet worden bedacht dat de kleinere deeltjes, met diameters onder 0.5 miljoenste meter (micrometer), niet worden geregistreerd.
Hoe kleiner ze zijn, hoe verder ze doordringen in de longen. 'Deeltjes groter dan 10 µm blijven grotendeels hangen in je keel of je strottenhoofd, waar ze niet veel kwaad doen. Problematisch wordt het bij fijn stof met deeltjes kleiner dan 2,5 µm.
Meest vervuilde stedelijke gebieden
Pakistan staat bovenaan de lijst als het meest vervuilde land ter wereld met een gemiddelde fijnstofconcentratie (PM 2,5) van 115,7.
PALENCIA – Het is niet de eerste keer dat een plaats in Spanje bovenaan de lijst staat van gemeenten met de schoonste lucht. In 2017 had volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het 65 inwoners tellende dorp Campisábalos in Castilla-La Mancha de schoonste lucht van Europa en derde ter wereld.
1. ZUID-SPANJE IS GEZOND, DANKZIJ DE ZUIVERSTE LUCHT VAN EUROPA. Murcia werd uitgeroepen tot de provincie met de schoonste lucht van Europa. De regio profiteert van een uitzonderlijke natuurlijke troevenmix: de Middellandse Zee, uitgestrekte zoutmeren en kilometers lange stroken dennenbos.
Je kunt daarvoor kijken op www.luchtmeetnet.nl , waar de resultaten van onder andere RIVM, GGD Amsterdam en DCMR op staan. Op luchtmeetnet.nl kun je per stof de concentratie zien bij jou in de buurt op dit moment. Als er geen meetpunt bij jou in de buurt is, kun je kijken op de kaarten van Atlas Leefomgeving.
Groningen heeft van de grote Nederlandse steden de schoonste lucht. Groningen heeft de beste luchtkwaliteit van negen onderzochte Nederlandse steden. Dat stelt het Europees Milieuagentschap (EEA) in een groot onderzoek naar schone lucht in Europese steden.
Opmerkelijk: Hoogeveen staat wel in de top 3 van meest zwerfafvalboetes van het land. Van alle boetes in Nederland voor het dumpen van afval is tussen 2014 en 2020 1,7 procent uitgedeeld in de provincie Drenthe.
Maar een groot deel wordt veroorzaakt door verbranding van fossiele stoffen, dus wegverkeer, luchtverkeer en bedrijven die dat produceren. 3. Kunnen we het zien, ruiken of proeven? Nee, in principe zie je het niet en proef je het niet.
Langdurige blootstelling aan fijn stof
Longkanker en chronisch, obstructieve longziekte (COPD), vermindering van de longfunctie, verergering (en ontstaan) van astma (vooral bij kinderen), toename van luchtwegklachten zoals piepen, hoesten en kortademigheid.
Een ouderwetse open haard zit bijvoorbeeld op 158 gram fijnstof per gigajoule. Een gemiddelde houtkachel op 113 gram per gigajoule. Dus voor dezelfde hoeveelheid warmte is er een verschil van 45 gram fijnstof.