De meeste kwallen kunnen geen kwaad. Er zijn echter kwallen die kunnen steken. Doorzichtige, kleurloze kwallen zonder lange losse tentakels zijn ongevaarlijk. Uitzondering hierop is de kruiskwal, deze is kleurloos met een kruis in het midden en veel tentakels aan de rand.
Een van de belangrijkste symptomen die bij een beet van een kwal optreden, is een rode huid. Ook kan de huid na de beet opzwellen en gaan jeuken. Vaak zie je streepvormige plekken, die een beetje op galbulten of netelroos lijken. Soms kunnen er ook bultjes of blaasjes ontstaan.
bij uitgebreide kwallenbeten en zeker bij verschijnselen van algemeen onwelbevinden (overgeven, ademhalingsproblemen, hoofdpijn, flauwvallen etc.)
Kwallen bijten niet maar ze steken met hun tentakels. Vervolgens komt er gif vrij uit de netelcellen op de tentakels. Het gevolg is een rode huid rond de beet, pijn, brandende jeuk, zwelling en eventueel blaren. Na een tijd, verschillend van enkele uren tot meerdere dagen, geneest de beet spontaan.
Smeer de huid dan wel eerst in met scheerschuim. Dit voorkomt dat de netelcellen gif gaan spuiten tijdens het verwijderen. Douche of dompel de huid onder in zo heet mogelijk water. Dit kan de pijn verlichten.
Komt de kwal in contact met een vijand, dan schieten de netelcellen als een soort harpoen uit de tentakel. Het gif uit die cellen komt in je huid terecht, met jeuk en pijn tot gevolg. In Nederland is de kans dat je een (zeer) giftige kwal tegenkomt gelukkig niet heel groot.
De gevaarlijkste kwallen zijn tropische soorten, waarvan de giftigste de Australische zeewesp (Chironex fleckerii) is, die dodelijk kan zijn voor de mens. Langsheen onze kustlijn komen geen soorten voor die dodelijk zijn voor de mens. Maar een contact met bepaalde Noordzeekwallen kan een onaangename ervaring zijn.
Kwallen zijn technisch gezien dieren, maar ze hebben geen hersenen of zenuwstelsel. “Alles wat we weten over het zenuwstelsel suggereert dat zo'n schepsel totaal niet in staat is iets complex als lijden of ongemak waar te nemen”. Het 'dier' is nogal vergelijkbaar met een wortel, stelt Burnett.
Kwallen steken met brandharen, die vaak als tentakels onder de kwal langen of op zijn oppervlak zitten. Deze geven een reactie bij aanraking. Op de plaats waar deze brandharen de huid hebben geraakt, treedt een reactie op met roodheid, zwelling en soms blaarvorming. Er is vaak (veel) pijn, een branderig gevoel of jeuk.
De onderzoeker laat de imposante kwal op het strand liggen zodat andere mensen hem ook kunnen bewonderen. Wie dat wil, kan het dier gewoon oppakken. Deze kwal is ongevaarlijk, volgens Ecomare, het centrum voor wadden en Noordzee. De netelcellen zijn te zwak om door de menselijke huid te dringen.
In de Noordzee leven verschillende soorten kwallen. De oorkwal komt het meeste voor. Dit is een doorzichtige kwal met vier roze of witte ringen. Hij kan je niet steken, omdat hij niet door de huid heen komt.
Kwallen kunnen steken omdat ze omdat ze speciale prik-cellen hebben. Die gebruiken ze normaal gesproken om hun eten mee te vangen. Kwallen eten heel kleine beestjes, zoals zeewatervlooien en minivisjes. Die verdoven ze met een stofje uit hun prik-cellen.
Hongerige kwallen verlammen hun prooi met gif. Met hun tentakels brengen ze het hapje vervolgens naar de mondopening en de maag. In Australië hebben mensen netten gespannen om giftige kubuskwallen tegen te houden. Het gif van die kwallen is dodelijk voor mensen.
Moeten we bang zijn voor kwallen? Van Walraven: "De kwallen die in Nederland voorkomen, zijn over het algemeen niet gevaarlijk voor ons. Als je wordt gestoken door een kwal kan dat wel het zwemplezier verpesten, want het kan voor vervelende pijn en jeuk zorgen."
Kwallen zijn niet erg snel en ze hebben geen hersenen. Toch zijn bijna alle kwallen jagers. Ze vangen zeedieren, die dan hun prooi zijn. Sommige kwallen eten alleen piepkleine zwemmende kreeftjes.
Ze hebben geen brein en bestaan vrijwel geheel uit water – en toch beschikken ze over heel wat superkrachten.
Niet alleen zoogdieren zoals wij, maar ook vogels, vissen en mogelijk kreeften. Wie niet kan praten, voelt geen pijn, was lange tijd het adagium in de wetenschappelijke wereld. Tot de jaren 1980 opereerden artsen baby's die nog niet konden praten zonder verdoving.
Kwal – Oneindig
Ze maken cycli van oud naar weer jong, dit kan oneindig door gaan.
Kwallensoorten in de Wadden- en Noordzee
De meest voorkomende kwal is de oorkwal. De steek van deze soort doet niet veel pijn en de gevolgen zijn minimaal. Na een steek kan de huid hoogstens wat rood, opgezwollen en een beetje jeukerig zijn, maar deze klachten verdwijnen na een aantal uur.
Giftige kwallen in de Noordzee
Deze twee haarkwallen kun je herkennen aan hun kleur en dikke groep tentakels. Het gif van de gele haarkwal is sterker dan dat van de blauwe variant en onder de juiste omstandigheden kan de gele haarkwal enorme afmetingen krijgen.
Kwallen bijten niet
We noemen het dan wel een kwallenbeet, maar kwallen kunnen helemaal niet bijten. Ze steken. Officieel heet het dus een kwallensteek. De tentakels van een kwal bevatten netelcellen met gif.
Plassen over een kwallenbeet: het zou het prikken tegen gaan, maar maakt het juist erger! Harpoenachtige cellen van de kwallententakels die op je huid liggen komen door de urine alsnog in je vel. Azijn helpt wel, omdat het het gif in de cellen neutraliseert.
Op populaire badplaatsen in het buitenland waar veel kwallen voorkomen zijn er speciale netten die de kwallen tegenhouden. Op plekken waar veel (gevaarlijke) kwallen voorkomen is het aan te raden een wetsuit of t-shirt te dragen of een beschermende crème te gebruiken.
Kwallen komen wereldwijd voor, van oppervlaktewateren tot in de diepzee. Schijfkwallen (de 'echte kwallen') leven uitsluitend in de zee, maar er zijn ook enkele hydroïdpoliepen met een vergelijkbaar uiterlijk die in zoet water leven.