In het kort
Het vaakst in de botten. Mogelijke klachten bij uitzaaiingen zijn: botpijn, misselijkheid, hoofdpijn, benauwdheid en vermoeidheid. Bij uitzaaiingen zijn er behandelingen mogelijk die uw leven verlengen en klachten verminderen, bijvoorbeeld bestraling tegen pijn.
In de beginfase van de ziekte heeft ongeveer 30% van de patiënten pijn, in een later stadium gemiddeld 60-80% van de patiënten. De meeste pijn ontstaat als er sprake is van uitzaaiingen.
Wanneer de kanker is uitgezaaid bij diagnose
Bij uitgezaaide kanker is genezing meestal niet meer mogelijk. Dit heeft effect op de overleving. Bij mensen met uitzaaiingen is de gemiddelde overleving na 5 jaar ongeveer 15%. Bij mensen met kanker zonder uitzaaiingen is de overleving na 5 jaar een stuk hoger: 75%.
Een uitzaaiing ontstaat als kankercellen van een tumor zich verplaatsen door het lichaam en op een andere plaats verder groeien. Uitzaaiingen kunnen al bij de eerste diagnose aanwezig zijn, maar ook pas jaren later ontstaan.
Onderzoeken om te kijken of je uitzaaiingen hebt
Je kunt één of meer van deze onderzoeken krijgen: bloedonderzoek. PET-CT-scan.
Ook om uitzaaiingen vast te stellen, volstaat een bloedonderzoek alleen dus niet. Wat vertellen bloedtesten wel? Ze geven artsen een aanwijzing over wat er in je lichaam gebeurt en hoe goed je organen werken. Een abnormale waarde van een bepaalde stof kan een teken zijn van een kanker of de terugkeer van een kanker.
Door uitzaaiingen op het buikvlies ontstaat uiteindelijk vocht in de buik. Het vocht heet ook wel ascites. Door het vocht wordt de buik soms dik en kun je pijn krijgen. Ook kan je ontlasting veranderen.
Via de lymfevaten komen de kankercellen in de lymfeklieren. Van een uitzaaiing in een lymfeklier merkt u in het begin niets. Het duurt maanden tot jaren voordat de lymfeklier zo groot is dat u deze kunt voelen. U voelt dan een stevig bolletje onder de huid van ongeveer 1 tot 2 centimeter groot.
Als uw klachten worden veroorzaakt door 1 grote uitzaaiing, dan kan deze uitzaaiing met een operatie worden weggehaald. Als u meer uitzaaiingen heeft, is een operatie meestal niet mogelijk. Na de operatie krijgt u meestal nog bestraling van de operatieplek.
Plaats van uitzaaiingen via bloed
Voorbeelden van kankers die via het bloed kunnen uitzaaien en de plaatsen waar de uitzaaiingen meestal voorkomen: borstkanker: botten, lever, longen, huid, hersenen. dikkedarmkanker: lever, buikvlies, longen. longkanker: botten, bijnieren, lever, hersenen, longen.
Met de CT-scan wordt duidelijk of er uitzaaiingen in andere botten zitten.
De pijn kan drukkend, borend of krampend zijn. Bij kanker kan deze pijn ontstaan als de tumor drukt op de organen, bijvoorbeeld de darm of lever. De plek van de pijn is meestal niet goed aan te wijzen. Soms wordt de pijn ergens anders gevoeld dan waar hij ontstaat.
Botpijn komt voor als er uitzaaiingen zijn in een van de botten van het skelet. Botpijn wordt vaak omschreven als een diepe, doffe pijn (zoals groeipijn) die je niet echt kunt 'aanraken'. Tumoren en uitzaaiingen scheiden ook chemische stoffen af die soms ook rechtstreeks pijnzenuwen prikkelen en dus pijn veroorzaken.
Symptomen en kwaliteit van leven
De klachten die uitzaaiingen in de longen geven zijn vaak beperkt en onopvallend, denk aan hoesten en kortademigheid, of het ophoesten van bloed. Hierdoor kan het enige tijd duren voordat de uitzaaiingen worden ontdekt.
Pijn of tintelingen in die lichaamsdelen. Beperking in beweging. Huidafwijkingen zoals harde huid, vochtblaasjes, blauwe knobbeltjes. Terugkerende infecties in het aangetaste lichaamsdeel.
NHL ontstaat in het lymfestelsel. Het begint op één plek, namelijk in een bepaald soort witte bloedcel ('lymfocyten'). Via lymfevloeistof en bloed verplaatsen deze kankercellen zich naar andere lymfeklieren. Bij Non-Hodgkin lymfomen worden de lymfeklieren groter door ongeremde deling van de lymfocyten.
Ook mensen met uitzaaiingen op het buikvlies waarvan de oorspronkelijke tumor niet kan worden gevonden, leven gemiddeld nog maar zes weken. Bij maagkanker is dit iets langer (gemiddeld 4,5 maanden), maar in alle drie de gevallen is behandeling tot dusver niet mogelijk.
Bij een tumor in de buik zijn de eerste symptomen vaak een vol gevoel, darmklachten of een opgezette buik. Een andere aanwijzing zijn pijnklachten. U kunt pijn hebben doordat de tumor in een orgaan groeit of daar tegenaan drukt. Of doordat de tumor op een zenuw of bloedvat drukt.
Het hangt bijvoorbeeld af van hoeveel uitzaaiingen u heeft en hoe groot ze zijn. Als u in verschillende organen uitzaaiingen heeft, kunt u meestal niet genezen. U kunt ook kiezen om geen behandeling te krijgen die kans geeft om te genezen. U kunt dan wel behandelingen krijgen tegen uw klachten.
De MRI/PET brengt naast de anatomie van tumoren ook de stofwisseling ervan in beeld.Dit maakt het mogelijk om kleine beweeglijke uitzaaiingen met grote precisie te lokaliseren.
Een echografie is een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven hoor je niet. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts de organen in het lichaam bekijken en een mogelijke tumor en/of uitzaaiingen zien.
De arts kan longuitzaaiingen ontdekken doordat op een röntgenfoto afwijkingen zijn te zien. Een röntgenfoto van de longen kan horen bij standaardonderzoek na de diagnose kanker. Dit onderzoek gebruikt de arts om vast te stellen of er uitzaaiingen zijn.
Een goedaardige tumor kenmerkt zich vaak door een ronde vorm. Een kwaadaardige tumor daarentegen groeit meer als een aardappel die begint uit te lopen. Deze 'sprieten' groeien door de wanden van omliggend weefsel en organen heen.
Wervel tumoren (zowel de kwaadaardige uitzaaiingen als de goedaardige werveltumoren) gaan vaak gepaard met (heftige) (rug)pijn, vaak ter plaatse van de wervel waarin het tumorweefsel groeit. Meestal is rugpijn, wat erg veel voorkomt, echter niet het gevolg van een tumor.