In mei 2021 werden bij grondwerken voor de aanleg van de Oosterweelverbinding in de bodem bij Zwijndrecht grote hoeveelheden gevonden van de toxische stof PFOS, geproduceerd door 3M. De ontdekking leidde tot het PFOS-schandaal.
Het chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht moet een deel van zijn productie tijdelijk stilleggen. Dat heeft de Vlaamse overheid beslist nadat er hoge concentraties van het giftige PFAS werden ontdekt in het bloed van omwonenden. Donderdag werd een delegatie van 3M op het matje geroepen bij de Vlaamse milieu-inspectie.
Multitechnologieconcern 3M is opgericht in 1902 in Minnesota USA. In 2019 bereikten meer dan 96.000 medewerkers, werkzaam in 200 landen, een omzet van ruim 32 miljard US-dollar. 3M behoort tot de meest innovatieve ondernemingen ter wereld.
PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) en PFOA (perfluoroctaanzuur) behoren tot de familie van PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen). Verschillende rapporten, intern en extern aan 3M, hebben al sinds de jaren 1960 gemeld dat deze stoffen giftig zijn voor mens en dier. 3M stopte in 2000 met de productie in Zwijndrecht.
3M Belgium bvba/sprl, met het hoofd- en verkoopkantoor in Diegem (bij Brussel), realiseerde in 2019 een omzet van € 298 miljoen met een aandeel van 60% in export. Het aantal werknemers in België is 565, verdeeld over Diegem en de locatie in Zwijndrecht. In Zwijndrecht staat de fabriek. En het laboratorium.
PFOS of ookwel perfluoroctaansulfonaten zijn chemische en schadelijke stoffen die tot de PFAS familie behoren. Deze stof wordt vaak in dagdagelijkse vet, water en vuilafstotende producten verwerkt.
Op oefenterreinen van de brandweer (in gemeenten, industrie, vliegvelden, ...) en sites waar een grote brand werd geblust met fluorhoudend blusschuim is er een groot risico op verontreiniging van bodem en grondwater.
Zowel PFOS en PFOA zijn chemisch en kunnen niet door ons lichaam worden afgebroken. Ze blijven dus jaren in het bloed en de lever aanwezig.
Uit het Amerikaanse onderzoek, waarbij 231 producten werden onderzocht, blijkt dat 63% van de geteste foundations en 58% van de oogproducten, 47 procent van de mascara's en 55% van de lipproducten een hoog gehalte aan fluor bevatten.
Volgens de normen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid zit er veel te veel PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in eieren afkomstig van hobbykippen. De kippen krijgen de schadelijke stoffen binnen als ze buiten lopen.
Hoge dosissen PFOS hebben langetermijneffecten zoals een verstoorde hormoonbalans, een aangetast zenuwstelsel en immuunsysteem, en volgens sommige studies ook kanker (al is er over het verband met kanker nog geen sluitend bewijs).
De meeste informatie over de schadelijke effecten van PFAS is afkomstig van PFOA en PFOS. Uit onderzoek blijkt dat deze stoffen leverschade veroorzaken, effect hebben op ons immuunsysteem, schadelijk zijn voor de voorplanting en voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook zijn ze mogelijk kankerverwekkend.
We leggen het kort voor u uit. PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn chemische verbindingen die door de mens worden gefabriceerd. Het is een verzamelnaam voor meer dan 6.000 stoffen. Ook PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) behoort tot de grote PFAS-familie.
De PFOS verspreiden zich via de atmosfeer en de oceanen. Zo komen ze in de bodem en in het water terecht. Van daar kunnen ze in een menselijk lichaam, in dieren of in gewassen opgenomen worden. Als de PFOS in (dier)voeding terechtkomen, raken ze alsnog tot bij de mens.
De Thinsulate isolatie van 3M omvat een complete productfamilie van kunstvezel-watteringen voor de meest verschillende toepassingen. Het isolatiemateriaal bestaat uit flinterdunne, geweven kunststofvezels. Hoe beter de kunstvezel vulling de lucht kan insluiten, des te hoger is het isolerend vermogen.
Mensen kunnen zelf weinig doen om PFAS in voedsel en drinkwater te vermijden. Dit komt doordat PFAS in veel verschillende voedingsmiddelen voorkomt. Drinkwater en gevarieerde voeding zijn van groot belang om gezond te blijven, zelfs al krijg je er kleine hoeveelheden PFAS mee binnen.
Verbod op onder andere PFOS en PFOA
Zo is PFOS sinds 2008 verboden in veel toepassingen. PFOA en een aantal stoffen die daarop lijken, zijn sinds 2020 verboden voor producten voor consumenten, zoals antiaanbakpannen.
Bij een calamiteit is PFAS-houdend blusschuim in afvalwater terecht gekomen. Zuivering over een actief koolfilter bleek een geschikte methode om alle geanalyseerde PFAS-verbindingen vrijwel volledig te verwijderen. Fluorhoudend blusschuim wordt in Nederland in grote hoeveelheden opgeslagen en gebruikt.
Pfas zijn daarnaast veel gebruikt in het vuil- en waterafstotend maken van regen- en buitensportkleding, papier met een afstotende coating, zoals bakpapier en pizzadozen, cosmetica, flosdraad, meubels en tapijt.
Ze bevatten ook te veel dioxineachtige pcb's en - in mindere mate - zware metalen, zoals lood. In enkele eieren werd ook het gevaarlijke insecticide DDT gevonden, dat al jaren verboden is. Bij normale consumptie van deze eieren (2 à 3 per week) is er evenwel geen direct gevaar voor de volksgezondheid.
Een bron van PFAS zijn afvalstoffen die ontstaan bij de toepassing van de GenX-techniek. Deze bevinden zich in het afvalwater dat wordt geloosd. Een product van de GenX-techniek is teflon (polytetrafluoretheen), dat toegepast wordt als antiaanbaklaag in pannen.
Dat reguliere make-up niet erg best is voor onze gezondheid wisten wij natuurlijk al langer. Reguliere make-up zit namelijk vol met formaldehyde, parabenen, lood, kwik, PG, dioxines en conserveermiddelen met onuitspreekbare namen. Ingrediënten die irriterend, hormoonverstorend of zelfs kankerverwekkend kunnen zijn.