Waken bij de stervendeAls de dood heel dichtbij komt, kan er afgesproken worden om bij de stervende te waken. Familie en vrienden zorgen dat er altijd iemand bij hem/haar is. Je kunt rust en een warme sfeer maken, bijvoorbeeld met kaarsen, foto's, een mooie bloem, door te bidden of zachte muziek op te zetten.
Het is belangrijk om iemand die stervende is te voorzien van troost en steun. Je kunt iets zeggen als: “Ik ben hier voor je” of “Je bent niet alleen, ik zal aan je zijde zijn”. Je kunt ook herinneringen delen of vertellen wat die persoon voor jou betekent.
Een cadeautje meenemen is altijd goed. Neem iets mee waar de zieke wat aan heeft. Ligt iemand veel in bed, dan kan dat een zachte pyjama of een groot T-shirt zijn. Maar ook een boek of een tijdschrift, of muziek of een film.
Zeg tegen uw dierbare dat u het verschrikkelijk vindt en u met hem / haar meeleeft. Wens hem / haar alle kracht toe die hij /zij nodig heeft. Geef bovendien aan dat u er altijd voor hem / haar bent en dat hij / zij altijd op uw steun kan vertrouwen en hulp aan u kan vragen. N.B. Als u dit zegt, maak het dan ook waar.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, leidt het ophogen van morfine ook niet tot het bespoedigen van de dood. Morfine is wel geschikt om pijn en benauwdheid te behandelen en kan dus wel een belangrijke rol spelen in de fase van het levenseinde.
Eerst vallen bijvoorbeeld de longen uit (ARDS) , gevolgd door lever, darmen, nieren en/of andere functies, zoals de bloedstolling.
Doordat de normale hoest- en slikprikkels verdwijnen, kan slijm zich ophopen in de keelholte of de luchtpijp. Dat kan leiden tot een reutelend geluid bij het ademhalen. Omstanders denken soms dat de stervende dan ernstig benauwd is of zelfs dreigt te stikken, maar het is iets waar hij zelf geen last van heeft.
Er zijn veel verschillende lichamelijke klachten die kunnen optreden. Dat verschilt per ziekte, maar ook per patiënt. Een aantal voorbeelden zijn pijn, benauwdheid, reutelende ademhaling, verwardheid, te veel vocht in de buik (ascites), de hik, jeuk, misselijkheid, braken, diarree of verstopping.
Artsen noemen een patiënt doorgaans terminaal wanneer ze verwachten dat die persoon minder dan drie maanden te leven heeft. Natuurlijk is dit soms ook langer dan drie maanden.
Laat altijd wat van je horen
Dat is een stuk eerlijker dan bijvoorbeeld te zeggen dat je druk bent of erger: helemaal niets van je laten horen. Of stuur een kaartje of eventueel een WhatsApp-berichtje. Schrijf of vertel dat je aan iemand denkt, maar niet weet wat je moet zeggen. Of: Maar ik wil wel graag bij je zijn.
Troostende woorden, speciaal voor jou. Een boekje met inspirerende woorden en teksten over troost en verdriet. Een boodschap door de brievenbus! Een lief doosje met een kaarsje 'troost' of 'beterschap' of 'liefde' of 'proost', en een zakje met bloemzaadjes met bijpassende tekst.
Wens iemand sterkte
Zeg tegen jouw dierbare dat je het verschrikkelijk vindt wat er is gebeurd en je met hem meeleeft. Wens hem alle kracht toe die hij nodig heeft. Geef bovendien aan dat je er altijd voor hem bent en dat hij altijd op jouw steun kan vertrouwen en hulp aan je kan vragen.
Palliatieve zorg is niet hetzelfde als terminale zorg. Palliatieve zorg richt zich op het leven, niet op het sterven. Terminale zorg is het laatste stukje palliatieve zorg, niet lang voor het overlijden. Palliatieve zorg kan in principe maanden of zelfs jaren gegeven worden, terminale zorg niet.
Een koude neus, reutelen en troebele ogen. Het zijn enkele symptomen die bij mensen die terminaal ziek zijn, wijzen op een naderende dood. Iemand die gaat sterven na een ziekbed, voelt zich steeds zwakker worden en heeft het gevoel dat alle kracht uit het lichaam wegvloeit. Dat kan iemand angstig of onrustig maken.
Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen. Vochttekort leidt normaal gesproken tot dorst, maar in de stervensfase hebben mensen vaak geen of weinig dorstgevoel. Het kan prettig zijn om de lippen en de mond licht te bevochtigen.
Waken bij de stervende
Als de dood heel dichtbij komt, kan er afgesproken worden om bij de stervende te waken. Familie en vrienden zorgen dat er altijd iemand bij hem/haar is. Je kunt rust en een warme sfeer maken, bijvoorbeeld met kaarsen, foto's, een mooie bloem, door te bidden of zachte muziek op te zetten.
Rust rondom de stervende is belangrijk, niet teveel mensen tegelijk rond het bed en geen harde stemmen of geluiden. Aanraking kan rustgevend zijn, maar dit verschilt per persoon per moment. Ook zachtjes praten heeft vaak een rustgevende werking. In de periode voor het overlijden daalt het bewustzijn steeds verder.
Geprikkeld of agressief reageren, zich helemaal op zichzelf terugtrekken kan wijzen op pijn. Anderzijds worden emoties zoals angst, verdriet, onzekerheid... door de stervende soms geuit via klagen over pijn.
Bij palliatieve sedatie krijg je medicijnen via een naaldje onder je huid. Van die medicijnen val je in slaap. Je voelt je klachten dan niet meer. Als er toch weer klachten ontstaan, krijg je meer van het medicijn.
De laatste uren voor het overlijden daalt het bewustzijn steeds verder en glijdt uw naaste in een diepe slaaptoestand of een coma. Bij een gedaald bewustzijn kan het gebeuren dat iemands gedrag verandert. Het kan zijn dat uw naaste anders uit de ogen kijkt en een onrustige en verwarde indruk maakt.
Het klinkt een beetje naar, maar tijdens het ontbindingsproces kan het lichaam last krijgen van gasophoping. Dit kan leiden tot beweging van de armen of benen. Dit kan echter alleen gebeuren wanneer er veel druk op het lichaam wordt uitgeoefend, bijvoorbeeld tijdens autopsie of begraving.
Intreden van de dood
Uiteindelijk stoppen alle lichaamsfuncties: de ademhaling komt tot stilstand. het hart houdt op met kloppen. het bloed stroomt niet langer.