De meeste plichten worden door middel van wetten opgelegd. Zo kennen we de leerplicht, de plicht om verkeersregels en andere voorschriften na te leven, de plicht om belasting te betalen en de plicht om voor de rechter als getuige op te treden.
Dit zijn onder andere het kiesrecht, vrijheid van meningsuiting, recht op privacy, godsdienstvrijheid en het discriminatieverbod. Sociale grondrechten: de economische, sociale en culturele rechten. Dit zijn onder andere het recht op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs.
De staat legt burgers verplichtingen op, zoals het betalen van belasting, het naleven van wetten en het vervullen van plichten (deelname aan het arbeidsproces, leerplicht), maar die plichten gelden alleen uit hoofde van wetgeving en met waarborging van grondrechten.
Een grondrecht kan alleen beperkt worden indien de Grondwet dat via een specifieke clausulering toestaat. Er moet dus een specifieke bepaling bestaan die de bevoegdheid geeft het grondrecht te beperken. Bijvoorbeeld: behoudens bij de wet gestelde beperkingen en uitzonderingen uit artikel 4 van de Grondwet.
Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.
Dan kunt u gratis de Nationale Ombudsman inschakelen. Dit kan ook als u vindt dat de overheid zich niet aan de wet houdt.
Bescherming tegen machtsmisbruik
Ook de overheid moet zich aan de wet houden en mag dus de vrijheden en rechten van de burgers niet zomaar beperken of afpakken. De overheid mag bijvoorbeeld niet zomaar onze mobieltjes afluisteren. We kunnen ook niet zomaar in de cel worden gezet.
Zowel burgers als de overheid dienen zich aan de wetten te houden. Een legaliteitsbeginsel. Dit houdt in dat de overheid zijn onderdanen alleen mag beperken in hun vrijheden als hierover iets in de grondwet vermeld staat. De rechtsspraak is onafhankelijk.
De Rijksoverheid maakt beleid, vaardigt wetten uit en ziet toe op naleving. Daarnaast bereidt het Rijk plannen van de regering en het parlement voor.
Het dragen der wapenen tot handhaving der onafhankelijkheid van den Staat en tot beveiliging van zijn grondgebied, blijft een der eerste plichten van alle ingezetenen.
In alle drie bepalingen krijgt de overheid een taak; ze moet bevorderen, ze moet zorgen, ze moet voorwaarden scheppen. In één woord samengevat: zorgplicht. Steeds betreffen ze de verhouding tussen de overheid en de burger. Ofwel: ze hebben een verticale werking.
De huidige organisatie van de horizontale en verticale machtenscheiding is uiteengezet in dit schema. De federale wetgevende macht maakt de wetten en controleert de uitvoerende macht. Ze wordt uitgeoefend door het parlement. Het parlement bestaat uit twee kamers, de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers.
De uitvoerende macht moet rekening houden met de wetgevende macht. De uitvoerende macht mag alleen zaken uitvoeren die in de wet staan. Het parlement controleert de regering. Als de regering haar werk niet goed doet, dan kan het parlement de regering ten val brengen.
De vrijheid van burgers wordt beschermd
Om te bepalen wat wel en wat niet kan, is in een democratie een onafhankelijke rechterlijke macht nodig. Maar de rechter stelt geen algemene grenzen; als iemand zich beledigd voelt kan hij naar de rechter stappen om bijvoorbeeld schadevergoeding of rectificatie te eisen.
Daarnaast moet een rechter spreken op basis van wetten, verdragen en jurisprudentie. Wanneer een burger het niet eens is met de uitspraak van de rechter, kan de burger in hoger beroep gaan. Een hogere rechter gaat de hele zaak dan opnieuw behandelen. Zo wordt de rechterlijke macht gecontroleerd.
§2: grondbeginselen van de rechtsstaat
Grondbeginselen van een rechtsstaat: Burgerrechten: overheid moet zich aan de wet houden; burgers hebben rechten. Grondrechten: staan in de grondwet. De overheid mag geen wetten maken tégen de grondwet in.
U moet het bestuursorgaan dan 'in gebreke stellen'. Dat moet schriftelijk: u geeft het bestuursorgaan dan nog 2 weken de tijd om alsnog te beslissen. Als dat niet tijdig gebeurt, moet het bestuursorgaan u een dwangsom betalen: u krijgt dan een paar tientjes per dag dat het (na die termijn van 2 weken) te laat is.
De publieksvoorlichting voor Overheid.nl is ondergebracht bij Informatie Rijksoverheid. Informatie Rijksoverheid is telefonisch bereikbaar op werkdagen van 8:00 tot 20:00 uur op telefoonnummer 1400 (normale belkosten). Ook kunt u uw vraag via het contactformulier op Rijksoverheid.nl sturen.
Op het blaffen van je hond staat in de havenstad namelijk een boete van maar liefst 130 euro. Blijft de viervoeter aan de gang, dan kan de boete oplopen tot 2250 euro. Er is een uitzondering: de handhavers knijpen een oogje toe als je hond een conversatie start met een soortgenoot.
Toelichting. In dit artikel staat het recht op de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. Iedereen mag zelf bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt, of medische handelen worden verricht en of voorgeschreven medicijnen worden ingenomen. Beperkingen zijn alleen mogelijk als dit wettelijk is geregeld.
Artikel 11
Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.