Wat is moreel? Moreel gaat over wat goed is en wat fout is, over normen, over wat moet of hoe het hoort. Moreel staat voor jouw conscientia, jouw geweten. Zo kun je morele verplichtingen hebben.
Een moraal is een antwoord op de vraag 'wat is goed gedrag?'. Je mag niet stelen” zou een voorbeeld kunnen zijn van een moraal. Andere voorbeelden zijn: “je moet zorgen voor zieke mensen” en “je mag niet pesten”.
Moraal is het geheel van (morele) normen en waarden dat door een individu, groep, instelling of cultuur als belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd. Een moreel standpunt bevat redenen en argumenten die voortkomen uit morele waarden en normen.
Een moreel kompas gaat over wat goed en slecht is.Het is een innerlijk 'instrument' dat staat afgestemd op 'het goede'. Je zou kunnen zeggen dat 'het noorden' van een moreel kompas bestaat uit opvattingen over wat jij als goed en juist beschouwt.
De begrippen 'ethiek' en 'moraal' worden vaak door elkaar gebruikt, maar zijn wezenlijk verschillend. 'Moraal' is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is. 'Ethiek' is het systematisch nadenken over die moraal. Ethiek bestudeert en analyseert dus de moraal.
“Je mag niet stelen” zou een voorbeeld kunnen zijn van een moraal. Andere voorbeelden zijn: “je moet zorgen voor zieke mensen” en “je mag niet pesten”. Verschillende mensen hebben verschillende moralen.
' Strafrecht stelt gedrag strafbaar dat (moreel) verwerpelijk wordt geacht, en legitimeert zodoende de veroordeling en bestraffing van de persoon die verwijtbaar de verbodsbepaling overtreedt. In het algemeen kan worden gesteld dat de onrechtmatigheid uit de schadelijkheid van het gedrag voortvloeit.
Moraliteit gaat over wat wij 'goed' en 'fout' vinden; moreel gedrag is dus gedrag dat 'ethisch verantwoord' of 'goed' is. Over het algemeen vinden mensen moraliteit heel belangrijk (Aquino & Reed, 2002).
Moreel gedrag betekent respect
Het heeft te maken met waarden die je mee wilt geven, zoals eerlijkheid, vertrouwen en zorgzaamheid voor elkaar. Respect is het kernwoord in het begrip moreel gedrag. Het gaat om respect voor jezelf en anderen, voor alle vormen van leven en voor de omgeving.
Als je bijvoorbeeld weet dat je patiënt dronken in een auto stapt, kan dat een moreel dilemma opleveren: enerzijds mag je je beroepsgeheim niet doorbreken, anderzijds wil je de patiënt en anderen beschermen tegen mogelijke schade.
Wat is goed: 'Dat was goed voor de moraal' of 'Dat was goed voor het moreel'? Deze zinnen zijn allebei juist. Ze betekenen allebei dat iets een opsteker was: je kreeg weer goede moed en voelde meer energie om door te gaan. Moreel komt al enkele eeuwen in het Nederlands voor in de betekenis 'geestkracht, veerkracht'.
Morele waarden in de gezondheidszorg zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, weldoen, vertrouwen, privacy, respect voor autonomie, niet-schaden en rechtvaardigheid. Morele waarden vormen de fundamenten van de morele normen. Als morele waarden met elkaar botsen, ontstaat een moreel dilemma.
Morele kennis (wat is goed en wat is kwaad?) maakt in zijn ogen deel uit van epistêmê. Kennis van buitenaf komt tot ons door nieuwe waarnemingen, meningen, boeken, uitvindingen, (sociale) media en het voortdurende politieke en wetenschappelijke debat.
Het hebben van morele verantwoordelijkheid betekent dus het hebben van een verplichting tot het rechtvaardigen van eigen keuzes, van eigen gedrag.
Een morele vraag heeft als doel goede argumenten te vinden voor het antwoord of reactie op een moreel dilemma. Een morele vraag brengt een proces op gang om het oordeel beter te onderbouwen. Het gaat niet om uit te vinden wat 'waar' is, maar om wat 'juist' is.
Moreel redeneren is het vermogen om morele situaties te beoordelen en is gebaseerd op innerlijke principes (Kohlberg, 1969). Volgens Gibbs, (1993), zijn cognitieve distorsies gerelateerd aan het proces van moreel redeneren.
Soms kun je jouw moraal bijvoorbeeld helemaal niet zo makkelijk toepassen; je weet in een situatie niet zomaar wat je moet doen. Dit noemen we een moreel dilemma. Een voorbeeld van zo'n moreel dilemma is als volgt: een moraal van veel mensen is: “stelen is slecht”.
Morele regels onderscheiden zich van conventionele regels doordat ze meer verplichtend en minder contextafhankelijk zijn en voor iedereen altijd gelden. Een voorbeeld van een morele regel is: 'je mag een ander kind niet slaan'. Een voorbeeld van een conventionele regel is: 'je mag niet praten tijdens de les'.
We beoordelen de wereld om ons heen. Zo'n oordeel kan gaan over een auto die kapot gaat (balen!), over de macaroni die je eet (héérlijk) of over gedrag van mensen. Als zo'n oordeel gaat over gedrag van mensen en hoe ze met elkaar omgaan, dan spreken we van een moreel oordeel.
Wanneer je in een situatie jouw moraal niet zo makkelijk kunt toepassen, je weet in een situatie niet zomaar wat je moet doen en je moet kiezen, dan heet dit een moreel dilemma. Een voorbeeld van zo'n moreel dilemma is als volgt: en moraal van veel meeste mensen is: “stelen is slecht”.
De betekenis van moreel en immoreel
Moreel of moraal is datgene wat we als goed gedrag zien. Dit betekent niemand doden, maar ook niet stelen of iemand opzettelijk kwetsen. Het tegenovergestelde van moreel is immoreel, waarbij het handelen of gedrag tegen de ethiek in gaat.
Moraal of moraliteit bestaat uit morele waarden en normen die in een praktijk werkzaam zijn of zouden moeten zijn. Moraal is dus praktijkgebonden.Moraliteit bestaat uit de morele waarden en normen in actie, bijvoorbeeld als individuen hun verschillende maatschappelijke rollen vervullen.
Plichtsethiek of deontologie kijkt naar wat iemands bedoeling of intentie is van een bepaalde actie. Het kan dan zelfs zo zijn dat een actie als goed wordt gezien, terwijl het slechte gevolgen heeft.