Wat is ijlen? Een andere benaming voor ijlen is delier of koortsdelier. Door hoge koorts, een ernstige ziekte of na een operatie heeft de patiënt dan te maken met lichte waandenkbeelden. Ijlen is niet gevaarlijk, maar kan wel angst oproepen, vooral bij kinderen of bij de mensen die de zieke bijstaan.
Degene die u in zijn of haar “normale” doen kent, is nu onrustig en het is moeilijk een gesprek te voeren. Deze toestand van verwardheid wordt ook wel “delier” of “ijlen” genoemd. Delier betekent trouwens letterlijk: “ontspoord”.
De verschijnselen van een delier kunnen worden verminderd of zelfs opgeheven met medicijnen. Daar wordt altijd een kinderpsychiater bij betrokken. Soms zijn maatregelen nodig om te voorkomen dat het kind uit bed valt of een infuus uit de arm trekt.
Dit kan onverwachts in een paar uur of in een paar dagen gebeuren. Meestal komt een delier door een ziekte, na een operatie of door medicijnen. Een delier komt regelmatig voor bij kinderen in het ziekenhuis. Als ouder merkt u vaak als eerste dat uw kind zich anders gedraagt dan u gewend bent.
Een delier komt, net als koorts, regelmatig voor bij mensen met een lichamelijke ziekte. De verwardheid bij een delier is vergelijkbaar met het 'ijlen' van een koortsig kind.
Een delirium (delier) is een plotse verwardheid die ontstaat door een verstoring van de normale werking van de hersenen. Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Wat is ijlen? Een andere benaming voor ijlen is delier of koortsdelier. Door hoge koorts, een ernstige ziekte of na een operatie heeft de patiënt dan te maken met lichte waandenkbeelden. Ijlen is niet gevaarlijk, maar kan wel angst oproepen, vooral bij kinderen of bij de mensen die de zieke bijstaan.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Een delier is een ernstige ziekte omdat het kan leiden tot slechter eten en drinken, vallen en gevaarlijk gedrag.
Iemand is verward, praat vaak warrig en kan de aandacht er niet bij houden. Plotseling is het gedrag van uw naaste anders dan u gewend bent: opgewonden en onrustig. Of juist stil en teruggetrokken. Delier komt vooral voor bij ouderen, vooral tijdens een ziekte of na een operatie.
Dat is deels te wijten aan je biologische klok. De biologische klok reguleert namelijk niet alleen je slaap, maar ook je immuunsysteem. Het immuunsysteem wordt geactiveerd bij ziekte, waarbij infectie-vechtende cellen een variatie aan chemicaliën loslaten die de infecties bestrijden.
Symptomen zijn angst, onrust, veranderd gedrag, wisselend bewustzijn, moeite met concentratie en aandacht en hallucinaties. Familieleden geven vaak aan dat de persoon plotseling veranderd is. De symptomen van een delier kunnen erg lijken op die van dementie.
Meestal komt een delier door een ziekte, een operatie of medicijnen. Bel bij een delier de huisarts of de huisartsenpost. Vaak kan de oorzaak van het delier behandeld worden. Het delier verdwijnt dan.
Hoe lang duurt een delier? Als de lichamelijke situatie verbetert, neemt de verwardheid af. De periode van verwardheid kan variëren van enkele uren tot dagen.
Bij een infectie kan de temperatuur oplopen tot 40 of 41 graden. Dat kan geen kwaad. De koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. Zolang het lichaam de warmte kwijt kan, komt de temperatuur zelden tot boven de 41 graden.
Ouderen op de intensive care lopen een groot risico om een delier, ofwel acute verwardheid, te krijgen. Dat kan leiden tot verschijnselen van dementie of deze verergeren.
Ouderen die op de ic een delier doormaken, lopen veel kans om binnen enkele jaren te overlijden of dementie te ontwikkelen. Dit schrijven onderzoekers van het AMC in een artikel dat vandaag verschijnt in JAMA (Journal of the American Medical Association).
We onderscheiden 3 soorten delirium:
hyperactief delirium: de patiënt is onrustig en opgewonden; hypoactief delirium: de patiënt is stil en teruggetrokken; combinatie van hyperactief en hypoactief delirium. Dit wisselt zich af gedurende de dag.
Hiervoor is geen vaste periode aan te geven maar meestal duurt de koortsperiode een paar dagen. Koorts kan gepaard gaan met griep, dan houdt deze aan tot je jezelf beter gaat voelen, meestal is dat na 5-7 dagen. Wanneer koorts afwisselend opkomt en weer verdwijnt is het verstandig je (huis)arts te raadplegen.
Koortspieken van 41°C en 42°C komen ook voor, bij koortspieken van 43°C is de situatie levensbedreigend. Erg hoge lichaamstemperaturen kunnen verschillende gevolgen hebben: Verstoring van de werking van enzymen. Celstofwisseling.
Als volwassene raadpleeg je best een arts als je koorts: boven de 39 °C oploopt (hoge koorts kan de hersenen en andere organen in de war sturen en beschadigen) gepaard gaat met specifieke symptomen zoals buikkrampen, branderig gevoel bij het plassen, suf en slaperig zijn, zware hoofdpijn of huiduitslag.
Een operatie, een infectie (luchtwegen, urinewegen), stoornissen in de stofwisseling of hormoonhuishouding, maar ook het gebruik van bepaalde medicijnen of een botbreuk kunnen een delier uitlokken. Het plotseling stoppen met alcohol, slaap- of kalmeringsmiddelen of nicotine kan ook tot een delier leiden.
Chronisch delier
Als de onderliggende oorzaak niet te behandelen is, kan een delier chronisch worden. Dat wil zeggen: dan keert het delier steeds weer terug. Dit komt bij ouderen vaak voor, bijvoorbeeld omdat ze veel medicijnen moeten slikken (wat een veelvoorkomende oorzaak is van een delier).