Glutenallergie is een veelgebruikte term die eigenlijk niet bestaat. Bij een allergie reageert het immuunsysteem overdreven op een ongevaarlijke stof van buitenaf, zoals pollen of gras. Bij een glutenintolerantie maakt het lichaam afweerstoffen, ook wel antilichamen, aan tegen het eiwit dat in gluten voorkomt.
Coeliakie wordt in de volksmond vaak glutenintolerantie genoemd. Ten onrechte, want een intolerantie houdt in dat je wel een beetje van een bepaalde stof (allergeen) kan verdragen, zoals bij lactose-intolerantie. Dat is bij coeliakie niet het geval. Elk beetje gluten kan schadelijk zijn voor je darmen.
Gluten is een mengsel van eiwitten dat van nature voorkomt in bepaalde granen. Voorheen werd coeliakie ook wel glutenintolerantie genoemd. Dit is een verkeerde benaming omdat coeliakie dus een auto-immuunziekte is en geen glutenallergie of -intolerantie. Een tarwe-allergie bestaat wel.
Meestal moet je glutenvrij eten omdat je coeliakie hebt. Dat betekent dat je niet tegen eten kunt waar gluten in zit. Gluten zit bijvoorbeeld in tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut.En ook in producten die van die granen worden gemaakt, zoals brood of pasta.
Coeliakie geeft vooral darmklachten, zoals buikpijn en diarree. Maar het kan ook andere klachten geven. Een kind kan door coeliakie ook afvallen en slecht groeien. Geen gluten meer eten is de enige behandeling.
Coeliakie, (spreek je uit als: seuliakie) ook wel spruw genoemd, is een chronische dunne darm ziekte (auto-immuunziekte) waarbij er een overgevoeligheid bestaat voor gluten. Daarom wordt coeliakie ook wel glutenintolerantie genoemd. 'Het komt alleen voor bij mensen met een erfelijke aanleg.
Het kan gebeuren dat je per ongeluk toch wat gluten binnenkrijgt. De darmwand kan daardoor weer geïrriteerd raken. Sommige kinderen krijgen direct klachten, maar de meeste niet. Voor beide groepen is het belangrijk om helemaal geen gluten te eten.
Er zijn geen medicijnen voor coeliakie. Als een glutenvrij dieet gevolgd wordt zullen de klachten uiteindelijk langzaam verdwijnen. Na enkele weken tot maanden voelen patiënten zich al een stuk beter. Binnen zes maanden tot een jaar is de dunne darm weer helemaal hersteld.
Wanneer je coeliakie of een glutenintolerantie hebt, veroorzaken gluten een auto-immuunreactie in het lichaam, waarbij de darmwand van de dunne darm beschadigd raakt. Hierdoor wordt voedsel minder goed verwerkt (de eerder genoemde bemoeilijkte afvoer), wat ook weer leidt tot extra gasvorming.
Mensen met de aandoening coeliakie moeten een glutenvrij dieet volgen. Ook personen bij wie glutensensitiviteit is vastgesteld, hebben baat bij het vermijden van gluten. Gluten zit in producten die gemaakt zijn van bepaalde granen, zoals in brood, beschuit, crackers, gebak, koek en pasta.
Sommige personen krijgen direct klachten, bij anderen komen de klachten na een aantal dagen opzetten. Iemand met glutensensitiviteit zal waarschijnlijk minder heftig reageren op het binnenkrijgen van gluten dan iemand met coeliakie die per ongeluk gluten gegeten heeft.
Mensen met coeliakie kunnen, in plaats van gewoon brood, glutenvrij brood eten. Glutenvrij brood kan gemaakt zijn van graansoorten die van nature glutenvrij zijn zoals: boekweit, rijst, haver, quinoa, gierst, amarant (kiwicha), teff, tapioca, sorghum of maïs.
Ze hebben vaak een stinkende, vettige en schuimende ontlasting. Bij volwassenen zijn de klachten meestal wat minder duidelijk. Zij kunnen last hebben van diarree, verstopping, een opgezette buik, buikpijn, plakkerige ontlasting of gewichtsverlies.
Op de signalen letten
Signalen van coeliakie negeren kan gevaarlijk zijn, aldus de MDL-arts. Onder meer ondergewicht, bloedarmoede, remming in de groei, humeurigheid en botontkalking kunnen gevolgen zijn. “In het ergste geval kan de ontsteking kwaadaardig worden, dan kan je het niet meer stoppen met gewone medicatie.
Uit een literatuuronderzoek van een Fins-Britse groep experts (1) blijkt dat de diagnose vaak op latere leeftijd wordt gesteld: in een kwart van de gevallen bij patiënten van 60 jaar of ouder, in 20 procent van de gevallen bij patiënten ouder dan 65 jaar en in 4 procent van de gevallen bij patiënten boven de 80 jaar.
Het is logisch om glutenvrij te eten bij glutensensitiviteit en coeliakie. Maar ook bij een opgeblazen gevoel, obstipatie of winderigheid kan een glutenvrij dieet uitkomst bieden. Deze soms onverklaarbare klachten worden vaak bestempeld als prikkelbaar darm syndroom (PDS).
Darmklachten zoals diarree, verstopping, winderigheid en een opgeblazen gevoel zijn vaak voorkomende klachten vóór de diagnose. Maar ook na de diagnose, en bij het goed volgen van het glutenvrije dieet, kun je hier last van houden.
De huisarts kan met een standaardbloedtest vaststellen of er antistoffen tegen gluten aanwezig zijn. Als dat het geval is, dan blijkt dat een groot deel van de mensen met een positieve uitslag ook coeliakie heeft.
Gluten zitten in granen, zoals tarwe, rogge, gerst, haver, mout of spelt. De oorzaak van glutenintolerantie is niet bekend. Glutenintolerantie is een auto-immuunaandoening: Je lichaam maakt afweerstoffen (antilichamen) aan tegen een eiwit dat in gluten voorkomt.
Roomboter, melk, naturel yoghurt of kwark, room, verse kaas zoals ricotta, mascarpone, mozzarella, Parmezaanse kaas, Nederlandse harde kazen van koe, geit of schaap zijn glutenvrij.
Zuivere haver is glutenvrij. Zuivere haver wordt echter nauwelijks verkocht in Nederland. De meeste haver die hier te koop is, is in bepaalde mate in contact gekomen met glutenhoudende granen. Gewone havermout is dus niet geschikt voor mensen die glutenvrij moeten eten!
Symptomen tarwe-allergie
Tarwe-allergie kan zich uiten in huidklachten, angioedeem, maagdarmklachten, luchtwegklachten en anafylaxie. Soms treden klachten bij tarweconsumptie alleen op na inspanning van 10-60 minuten.
Gluten zitten in producten van tarwe, rogge, gerst of spelt. Ook worden meelsoorten met gluten in sommige producten als bindmiddel gebruikt, waardoor het ook niet ongewoon is dat er gluten zitten in vleeswaren, snoepjes, bouillon, sauzen of ijs.