Het mannetje is groter; hij heeft ook een zwaardere nek.Het mannetje heeft een knobbel bovenop de snavel; bij vrouwtjes ontbreekt die. In de lente zwelt die knobbel aan en wordt de snavel roder.
Jonge knobbelzwanen komen in twee varianten voor: met een bruin verenkleed en een wit verenkleed. Brede, platte, oranje snavel. Het mannetje heeft een grote zwarte knobbel boven de snavelbasis.
Het jong van een zwaan wordt een pul genoemd, of simpelweg babyzwaan.
Het is waar: knobbelzwanen blijven elkaar trouw tot de dood hen scheidt. Waarom? Omdat het voor ze werkt! Ze doen samen het zware werk en hebben allebei een grotere kans om jonkies groot te brengen.
Zwarte zwanen zijn monogaam en blijven meestal hun hele leven bij dezelfde partner. Ze leven als koppel en verdedigen hun territorium, maar soms leven ze ook in groepen. Zwarte zwanen kunnen in het wild 40 jaar oud worden. Ze voeden zich met waterplanten die ze dankzij hun lange nek uit het water kunnen halen.
Toch kan een zwaan of zwanenfamilie heel intimiderend zijn. "Dat ze agressief zijn en blazen is om hun gezin te beschermen, dat zal iedere goede ouder doen als iemand te dicht bij je kind komt." Zwanen dus ook.
Betrouwbare wetenschappelijke gegevens zijn moeilijk te vinden over zwanen die mensen zodanig aanvielen dat ze ernstig gewond raakten. Wel zijn er gevallen bekend van zwanen die mensen in de vinger beten. Vooral voor kinderen kan het gevaarlijk zijn om dichtbij te komen.
Zwanen kunnen op het land of op het water slapen, meestal met hun snavel tussen hun veren gestoken.
Als de dieren drie jaar oud zijn worden ze geslacht. Zwanen kunnen 25 jaar oud worden. De producten vinden vooral aftrek in Frankrijk en Duitsland, waar zwanenvlees als een exclusieve lekkernij wordt beschouwd. De zwanenhouderijen bevinden zich in de provincies Zuid-Holland en Urecht.
Zwanen kosten, afhankelijk van de soort, 50 tot 300 euro per stuk. De prijs voor zwanenvoer varieert van 0,5 tot 5 euro per kg.
De jonge zwanen hebben al natuurlijke vijanden genoeg: eksters, kraaien, reigers, snoeken en ratten. Het wordt afgeraden om de zwanen (en eenden) brood te voeren. De dieren kunnen daardoor op mensen afkomen, en wegen en fietspaden blokkeren. Ze hebben het voer eigenlijk niet nodig.
Zwanen zijn graseters en hebben dus behoefte aan een ruim gazon. Wanneer er te weinig gras in het perk is, dan is het nodig gemaaid of geknipt gras en ander groenvoer bij te voeren. Ook brood lusten ze graag. Voorafgaande aan en tijdens de broedtijd kan een speciale foktoom-watervogelkorrel worden verstrekt.
Er was dan opstijgende wind waardoor de zeevogels even hun vleugels konden ontspannen. Op het land slaapt de vogel overigens een stuk langer: maar liefst 12 uur per dag. De resultaten komen niet uit de lucht vallen.
Jonge zwanen hebben minstens 4 maanden zorg nodig. Meestal zorgen de ouders wel 10 maanden. Pas als ze goed kunnen vliegen moeten ze weg: de ouders verjagen ze voor ze een nieuw nest gaan maken.
Als de 'zwanenzang' in spreekwoordelijke zin op waarheid berust, zingen jaarlijks zo'n 4.000 knobbelzwanen door dit afschot hun laatste lied. Want het spreekwoord komt voort uit het verhaal dat zwanen net voor hun dood zingen en refereert naar iemands laatste zang of gedicht voor zijn of haar sterven.
Zwanen zijn planteneters. Een knobbelzwaan eet wel vier kilo planten per dag. Hij eet graag waterplanten die op de bodem van een sloot of plas groeien. Met zijn lange hals kan hij bijna een meter diep in het water komen.
Zwanen zijn grote watervogels. Er zijn witte en zwarte zwanen. Dankzij hun zwemvliezen kunnen ze goed zwemmen. En na een flinke aanloop kunnen ze ook vliegen!
Met een vlucht van 1725 kilometer heeft een Russische zwaan het wereldrecord nonstop vliegen gebroken. Het oude record, 700 kilometer, stond op naam van een Amerikaanse soortgenoot. Nederlandse wetenschappers van het Instituut voor oecologisch onderzoek hebben de topvlucht elektronisch geregistreerd.
Holle botten in de vleugel
Jip Louwe Kooijmans van Vogelbescherming Nederland: “Knobbelzwanen zitten nu op een nesten. En straks krijgen ze jongen. Ze verdedigen hun nest en jongen fel, maar het is een broodje aap dat ze met een slag van hun vleugel een mensenarm kunnen breken.
Ze maken gorgelende en blazende geluiden, al zijn die niet vaak te horen. Als je hen stoort op hun nest, sissen of knorren ze woedend. - Ze beschermen hun territorium - dat heel groot kan zijn - zo goed als ze kunnen. Hun dreighouding is echt imposant: ze buigen hun hals naar achteren en bollen hun vleugels.
Een zwaan die broedt of gaat broeden, kan een gevaarlijke indruk maken als je dichtbij komt. Het dier kan happen in je broekspijp. Maar zwanen hebben geen tanden.”
Zwanen mogen ook verjaagd worden met behulp van honden, haviken en valken. Wat kunnen die nu beginnen tegen zo'n groot dier? Ingeklapt. De honden en roofvogels worden ingezet om zwanen te verjagen, niet om ze te vangen.
Toch is het verstandig om niet te dicht in de buurt van zwanen te komen – zeker niet als ze jongen hebben en nogal eens agressief uit de hoek kunnen komen. Want ondanks de lichte botten zal een klap op je kop met een zwanenvleugel niet bepaald als een aai over je bol voelen…
Vogels hebben geen uitwendige voortplantingsorganen. Mannetjes en vrouwtjes hebben een cloaca, die zowel voor afvoer van afvalstoffen (urine en faeces) als voor seksueel contact is. Bij de copulatie wordt de cloaca iets uitgestulpt en tegen die van de partner geduwd, waarna de overdracht van sperma plaatsvindt.
Vliegen. Om op te kunnen stijgen loopt een knobbelzwaan eerst over het wateroppervlak van een plas of sloot, of over de grond, terwijl hij met zijn vleugels slaat. Het opstijgen vergt van de zwaan veel energie. Knobbelzwanen vliegen in één lijn, met de lange hals vooruit gestrekt en met krachtige vleugelslagen.