Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland opgedeeld in twee staten. De BRD was de westelijke staat en de DDR was de oostelijke staat in het nieuwe Duitsland. In 1948 werd de Duitse Mark ingevoerd in de bezettingszones van de westelijke geallieerden.
West Berlijn was daarmee een "echte westerse stad" met alle vrijheden die in de BRD ook golden. Oost Berlijn was als onderdeel van de DDR communistisch en werden burgers beperkt in vrijwel hun hele leven en gecontroleerd door o.a. de Stasi (Staats Sicherheidsdienst - geheime dienst).
Bondsrepubliek Duitsland was een kapitalistisch land, maar er was ook een hoge werkloosheid. De Bondsrepubliek hoorde bij de NAVO en is één van de zes stichters van de Europese Unie. In 1989 viel de Berlijnse Muur tussen Oost- en West-Berlijn en later de Duits-Duitse grens. De DDR en de BRD werden één land.
De Bondsrepubliek Duitsland (Duits: Bundesrepublik Deutschland, BRD) was tussen 1949 en 1990 een federale staat die ruwweg het westelijke deel van het huidige Duitsland omvatte (inclusief het noordwesten en het zuiden). In het buitenland sprak men veelal van West-Duitsland.
De opdeling van Duitsland is aanvankelijk tijdelijk en enkel bedoeld om de grootmacht na de oorlog in te dammen. Na zo'n vier jaar komen de bezetters onderling in conflict. We staan aan het begin van de Koude Oorlog en Oost en West denken anders over hoe Europa eruit moet zien in de jaren na de Tweede Wereldoorlog.
Vanaf de Middeleeuwen en Napoleon
Het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie werd steeds minder vaak heilig genoemd en uiteindelijk heette het vooral het Duitse Rijk.
De 'gewone' Duitser keek tot ver in de jaren zeventig naar het Derde Rijk vanuit het perspectief van het eigen slachtofferschap. Het was niet zo dat Duitsers beschaamd zwegen over de oorlog. Integendeel, ze vertelden er veel en graag over, maar het verhaal dat ze vertelden ging uitsluitend over hun eígen leed.
De Duitse Democratische Republiek (Duits: Deutsche Demokratische Republik, DDR), ook wel Oost-Duitsland genoemd, was een communistisch land in Europa. Het land ontstond in 1949 in het door de Sovjet-Unie bezette deel van het verslagen Duitsland.
Gedurende de Koude Oorlog werd Europa verdeeld in twee ideologische blokken: het communisme en het kapitalisme. Deze waren gescheiden door het zogenaamde IJzeren Gordijn. Een onderdeel van deze grensafscheiding stond in Berlijn. Bijna 30 jaar lang werd deze stad verdeeld door de Berlijnse Muur.
Na de Tweede Wereldoorlog zochten de geallieerden een manier om Duitsland te weerhouden om op korte termijn weer een oorlog te beginnen. In tegenstelling tot de Eerste Wereldoorlog zocht men deze maal geen heil in een streng verdrag zoals het Verdrag van Versailles, maar in de opdeling van Duitsland.
Het werd al vrij snel duidelijk voor de Oost-Duitsers, dat het communistische regime een strenge dictatuur zou gaan voeren na de oprichting van de DDR in 1949. Beetje bij beetje begon een deel van de bevolking te vluchten uit de DDR, dan wel begonnen ze plannen te beramen om dit te doen.
De meeste DDR-burgers waren doorgaans tevreden met hun leven en ondervonden nauwelijks hinder van de beperkingen, die de DDR met zich meebracht. Het waren met name diegenen, die weigerden in het gareel te lopen, die veerkrachtig moesten zijn in het alledaagse leven in de DDR.
De DDR was vanaf het begin een dictatoriale eenpartijstaat, die onder leiding stond van de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED). De SED was feitelijk een satellietpartij van de Sovjet-Unie. Op papier waren er meer partijen, maar die hadden niks te zeggen. De SED maakte de dienst uit.
Alleen in het verdeelde Berlijn konden mensen nog ongehinderd van oost naar west reizen. In juli 1961 vluchtten er al meer dan 30.000 mensen. En dus besloot de regering van de DDR om de inwoners op te sluiten. Oost-Duitse soldaten sloten de grens af terwijl de eerste, primitieve Berlijnse Muur werd gebouwd.
De term 'Koude Oorlog'
Feitelijk kwam het nooit tot een rechtstreeks militair treffen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie zelf. Wél werden er wereldwijd meerdere oorlogen uitgevochten door de landen die binnen de Amerikaanse of Russische invloedssfeer lagen of door hen gesteund werden.
Tijdens de Koude Oorlog was de wereld in de ban van een conflict tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Beide landen hebben in deze fase van de wereldgeschiedenis hun eigen invloedssferen gecreëerd, respectievelijk het kapitalistische blok en het communistische blok.
Toen dertig jaar geleden de macht van de communistische partijen in Oost-Europa ineenstortte en de Sovjet-Unie uiteenviel, verdween vrij abrupt het IJzeren Gordijn. In mei 1989 werd in Hongarije de grens met Oostenrijk geopend. De Berlijnse Muur viel op 9 november 1989.
In mei 1949 werd de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) opgericht. Het was een tijdelijke staat, benadrukten de West-Duitse politici, in afwachting van een vereniging.
Taak van de Stasi is mensen te bespioneren, geheime informatie te bemachtigen en de 'volksvijanden' van de staat te ontmaskeren. Met name onder leiding van Erich Mielke, die de dienst van 1957 tot 1989 runt, groeit de Stasi uit tot de meest effectieve geheime dienst ter wereld.
Directe aanleiding voor de tweede wereldoorlog in Europa
De directe aanleiding voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Europa was de invasie van Polen door nazi-Duitsland, op 1 september 1939. Hierna verklaarden op 3 september 1939 Frankrijk en Engeland de oorlog aan nazi-Duitsland.
Dit archief beslaat vier strekkende kilometer en bevat naar schatting 540.000 dossiers van Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog “fout” waren. De dossiers lagen vijftig jaar opgeslagen bij het ministerie van Justitie tot ze in het jaar 2000 werden overgeheveld naar het Nationaal Archief in Den Haag.