De lichtsnelheid is ongeveer 300.000 kilometer per seconde. Het licht, de bliksemflits, is dus heel snel bij je. Veel sneller dan het geluid (de donder). Want de snelheid van geluid is ongeveer 330 meter per seconde.
De geluidssnelheid hangt af van de vastheid, temperatuur en samenstelling van de stof. Voor lucht bij kamertemperatuur (20 °C) is de geluidssnelheid zo'n 343 meter per seconde, ofwel 1234,8 kilometer per uur.
Donder gaat steeds gepaard met bliksem en omgekeerd. Door de extreme hitte die in minder dan een duizendste van een seconde ontstaat in een bliksemschicht, zet de lucht er zeer sterk uit en ontstaat een drukgolf die te horen is als donder.
Voor iedere seconde die tussen de flits en de klap zit, geldt dat er 343 meter tussen jou en het onweer zit. Zit er drie seconden tussen de bliksemschicht en het gedonder, is het onweer dus zo'n kilometer bij je vandaan. Als je het aantal seconden deelt door drie, weet je op welke afstand het onweer zich bevindt.
Elektrische lading
Door het constante botsen worden de onweerswolken langzaam elektrisch geladen. Tussen de aarde en de wolk ontstaat dan de bliksem. Onderin de onweerswolk zit het negatieve gebied, de aarde is een positief gebied. Als de spanning echt hoog is, schiet er een flits uit de wolk.
Maar is onweer eigenlijk gevaarlijk wanneer je binnen in huis bent? Dat valt mee. Wanneer het onweert, is binnenshuis de veiligste plek. Maar als je geen stevig gebouw in de buurt hebt, kun je je toevlucht ook zoeken in een afgesloten auto.
Bliksem slaat graag in op het hoogste punt in een gebied. Het strand en de zee zijn open 'vlaktes' zonder schuilplaatsen. Zwemmers en badgasten zijn daarom soms het eerste slachtoffer van een blikseminslag. Een blikseminslag valt niet veel voor, maar de gevolgen zijn wel ernstig.
Sluit ramen en deuren. Blijf weg van de ramen. Het licht van de bliksem is immers bijzonder fel en een nabije inslag kan je verblinden.
Niet zwemmen, vissen of surfen tijdens onweer
Verlaat bij naderend onweer meren, rivieren en de zee: zwemmen, surfen en varen is dan levensgevaarlijk. Alleen boten met een afgesloten metalen hut zijn binnen veilig. Zij werken als een kooi van Faraday. Houd ramen, deuren, ventilatieopeningen, enz.
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Licht gaat sneller dan geluid
De lichtsnelheid is ongeveer 300.000 kilometer per seconde. Het licht, de bliksemflits, is dus heel snel bij je. Veel sneller dan het geluid (de donder). Want de snelheid van geluid is ongeveer 330 meter per seconde.
Donder wordt veroorzaakt doordat de lucht die direct grenst aan de bliksemschicht plotseling zeer sterk wordt verwarmd en daardoor zeer snel uitzet. Deze uitzetting veroorzaakt een geluidsgolf. Het geluid van de donder legt in drie seconden een afstand van ongeveer één kilometer af.
Het hardste geluid met het hoogste aantal decibel dat kan optreden, is wel 194 decibel! Hertz voor hoog en laag Hoge en lage geluiden geven we aan in Hertz (Hz). Wij kunnen alles horen wat ongeveer tussen de 20 Hz (laag) en 24.000 Hz (hoog) ligt.
330 m/s (1188 km/h) op zeeniveau. Per definitie is de geluidssnelheid mach 1 (zie ook: machgetal). Een voorwerp dat zich met een snelheid hoger dan mach 1 verplaatst heeft een supersonische snelheid. Voorwerpen die zich rondom de geluidssnelheid bewegen worden transsonisch genoemd.
Standaard wordt geluid op een afstand van 1 m gemeten. Als je dus op een afstand van 2 m van een gesprek van 50 dB zit, hoor jij maar 44 dB. Zit je op een afstand van 8 m, dan is dat 3 verdubbelingen.
Mobiel bellen tijdens onweer blijkt levensgevaarlijk. Het zoveelste slachtoffer is gevallen. Het advies is niet meer mobiel te bellen tijdens het onweer. Mobieltjes lijken volgens de natuurkunde geen bliksems aan te trekken, maar maken de gevolgen van een inslag wel erger.
Als je binnen in huis bent, wil dat nog niet zeggen dat je geen risico meer loopt tijdens onweersbuien. Je vermijdt best alle contact met stromend water. Dus: niet douchen, geen bad nemen, je handen niet wassen en de afwas of handwas moeten ook maar even wachten. Water is een uitstekende geleider voor stroom, vandaar.
In een open veld languit op je buik liggen
Als de bliksem vlakbij inslaat loop je namelijk het risico dat je in de wegvloeiende bliksemstroom ligt. Ga in plaats van liggen juist op je hurken zitten, met je voeten tegen elkaar aan.
Wanneer je auto toch wordt getroffen door de bliksem, zit je dus veilig. De stroom wordt door de kooi van Faraday-constructie al heel snel naar de grond geleid. Deze blijft dus niet in de auto zitten, ondanks het feit dat een auto rubberen banden heeft die slecht stroom geleiden.
Als de bliksem bij jou in de buurt inslaat, moet die stroom ergens naartoe kunnen. Via een elektriciteits- of antennekabel of waterleiding kan de stroom zo jouw huis binnenkomen. Als je stekkers dan nog in het stopcontact zitten, kan apparatuur beschadigen. Denk bijvoorbeeld aan een laptop die nog aan de oplader zit.
"Voorafgaand aan onweer kan er sprake zijn van warm, drukkend en vochtig weer.Dan kunnen bacteriën zich snel vermeerderen", legt Van der Heijden uit. "Dan wordt soep of welk ander gerecht zuur. Het is heel belangrijk om dingen snel af te koelen als je kookt en niet te lang bij warm weer te laten staan.
Hoe kouder, des te minder onweer. In Groenland onweert het vrijwel nooit. En op de Zuidpool zijn gebieden waar het echt nog nooit heeft geonweerd. In ons land onweert het gemiddeld op 25 tot 30 dagen per jaar.
Het meeste onweer komt voor in het gebied rond de evenaar tussen ongeveer 10 graden Noorderbreedte en 10 graden Zuiderbreedte. Ten noorden en zuiden van de poolcirkels onweert het zelden of nooit.
Het onweert vaker 's middags of 's avonds. "Dat komt doordat de lucht gedurende de dag vaak opwarmt en het 's ochtends nog niet warm genoeg is om onweer te veroorzaken", zegt de woordvoerder van Weerplaza. Als het 's nachts onweert komt dat vaak doordat onweersbuien overwaaien uit buurlanden als België en Frankrijk.