Seksueel grensoverschrijdend gedrag dat strafbaar is, wordt een zedendelict genoemd. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht spreekt niet in termen van grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik, maar van 'aanranding van de eerbaarheid', 'verkrachting', 'seksueel binnendringen van het lichaam', en 'ontucht'.
Grensoverschrijdend gedrag kan zich uiten in bijvoorbeeld pesterijen, discriminatie, agressie, seksuele intimidatie en zelfs seksueel misbruik. Grensoverschrijdend gedrag komt overal voor, ook binnen organisaties en bedrijven.
Altijd grensoverschrijdend: seksueel geweld en misbruik
Seksueel geweld en seksueel misbruik zijn altijd grensoverschrijdend en strafbaar. Denk aan aanranding en verkrachtig. Op 1 juli 2024 is de nieuwe Wet seksuele misdrijven ingegaan. Meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn nu strafbaar.
Van Vlimmeren somt voorbeelden op van grensoverschrijdend gedrag: stalken, dreigen, intimideren, manipuleren, seksueel getinte opmerkingen maken én machtsmisbruik.
Slachtoffers kunnen straks in meer gevallen aangifte doen van verkrachting en aanranding. Ook seksuele intimidatie in het openbaar wordt strafbaar; dit kan zich afspelen op straat, maar bijvoorbeeld ook op publieke websites en social media.
Machtsmisbruik vindt plaats wanneer iemand zijn of haar positie of autoriteit gebruikt om anderen te beïnvloeden, te controleren of te manipuleren, vaak ten koste van anderen. Dit kan in verschillende contexten voorkomen, van persoonlijke relaties tot professionele omgevingen.
Met intimidatie probeert iemand jouw gedrag te beïnvloeden .Bijvoorbeeld door je bang te maken, in de war te brengen of voor schut te zetten. Ook intimideert iemand soms om te laten weten hoeveel macht hij of zij over je heeft. Intimidatie kent veel vormen, van intimiderende woorden tot lichaamstaal.
Wordt het verspreiden van geruchten en roddels ook beschouwd als grensoverschrijdend gedrag? Ja, het verspreiden van geruchten en roddels kan worden beschouwd als grensoverschrijdend gedrag.
Bij grensoverschrijdend gedrag brengt iemand je schade toe op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. Dit kan verschillende vormen aannemen zoals discriminatie, pesten, (seksuele) intimidatie en agressie. Daders kunnen collega's of leidinggevenden zijn, maar ook bijvoorbeeld patiënten, klanten of passagiers.
Verzamel bewijs van het ongewenste gedrag
Bijvoorbeeld: mails of appjes van uw collega of leidinggevende met ongepaste opmerkingen. schriftelijke verklaringen van collega's die het ongewenst gedrag hebben gezien.
Is verbale agressie strafbaar? Ja, in bepaalde gevallen is verbale agressie strafbaar. Volgens het Wetboek van Strafrecht zijn bedreigingen (Artikel 285), beledigingen (Artikel 266), of smaad (Artikel 261) strafbare feiten. Dit geldt zowel op straat als op de werkvloer.
Bij grensoverschrijdend gedrag dat 'hands-on' plaatsvindt, is er wel sprake van fysiek contact. Dit betreft het seksueel betasten, het binnendringen, variërend van zoenen (gedwongen tongzoen) tot verkrachting, de ernstigste vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Als je iemand fysiek of psychisch dwingt om iets te doen, ontbreekt de vrijwilligheid, en dat maakt je gedrag grensoverschrijdend. Het is cruciaal dat je erkent dat de ander altijd de keuze moet hebben om te stoppen en weg te gaan.
"Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarbij iemand de grenzen van de ander aantast of overschrijdt", zegt gz-psycholoog Ilona van Vlimmeren van ForLight GGZ, een instelling gespecialiseerd in grensoverschrijdend gedrag. "Of iemands grens wordt overschreden, kan afhangen van de context."
Vaak gaat het over een vorm van verbaal of fysiek geweld, pestgedrag, ongewenste seksuele handelingen, intimidatie, racisme of discriminatie.
Dat kan als het (online) pesten bedreigend of discriminerend wordt. Ook smaad en laster zijn strafbaar. De politie neemt aangiften zeer serieus, omdat je iemand levenslang kunt beschadigen.
Grensoverschrijdend gedrag is een verzamelterm voor alle vormen van gedrag waarbij de ene persoon de grenzen van de andere persoon niet respecteert: fysiek, verbaal of non-verbaal. Dat ervaart iemand dan als bedreigend, vernederend of intimiderend.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag dat strafbaar is, wordt een zedendelict genoemd. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht spreekt niet in termen van grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik, maar van 'aanranding van de eerbaarheid', 'verkrachting', 'seksueel binnendringen van het lichaam', en 'ontucht'.
Enkele valkuilen
Dan zal het wel aan mij liggen. Een tweede valkuil is een stereotiepe opvatting over slachtoffers. Wie slachtoffer wordt van grensoverschrijdend gedrag, heeft zich waarschijnlijke provocerend, onervaren, veeleisend, incompetent of autoritair gedragen.
Psychisch grensoverschrijdend gedrag gaat over elk incident waarbij een persoon psychisch wordt bedreigd of aangevallen. Voorbeelden zijn schreeuwen, uitschelden, kleineren, vernederen, bedreigen, chanteren, afwijzen, opsluiten, onterechte ernstige beschuldigen, …
Net als dat er een verschil in betekenis is tussen je bedreigd voelen en bedreigd worden. Hoewel je je door intimidatie ook bedreigd kan voelen, is intimidatie niet strafbaar. Denk aan 'Ik kom jou nog wel tegen' of 'Ik weet waar je woont'.
Psychologische intimidatie is een vorm van misbruik waarbij de dader gebruikmaakt van mentale en emotionele manipulatie om controle over het slachtoffer te krijgen. Deze vorm van intimidatie kan subtiel en moeilijk te herkennen zijn, maar de gevolgen kunnen diepgaand en langdurig zijn.
Als mensen zich bedreigd voelen door jou, is de kans kleiner dat ze je in vertrouwen nemen of je hulp zoeken . Ze proberen misschien zelfs helemaal geen interactie met je te hebben. Minder intimiderend zijn kan je helpen je relaties te onderhouden en anderen ervan te verzekeren dat je niet zo afschrikwekkend bent als je lijkt.