In 1841 duurde het tot 11 september eer de warmste dag werd waargenomen. Gemiddeld gesproken valt de warmste dag van het jaar op 20 juli. Jaarlijks zijn er grote variaties mogelijk in datum, maar het gemiddelde blijft schommelen rond 20 juli.
Warmste dag van het jaar in De Bilt nu gemiddeld 4 °C warmer
De gemiddelde temperatuur op aarde is sinds 1900 met 1,2 graden gestegen. Tegelijkertijd is de hoogste maximumtemperatuur per jaar in De Bilt met maar liefst vier graden gestegen (figuur 1). Op 25 juli 2019 werd het 37,5 graden in De Bilt.
Het aantal zomerse dagen van 25 graden of meer komt in De Bilt uit op 28 tegen 22 normaal. Arcen telt er maar liefst 52 tegen 32 normaal. Alleen in 2018 was dit aantal hoger met 55 zomerse dagen in Noord-Limburg. Het aantal tropische dagen komt in De Bilt uit op 9 tegen 5 normaal.
Record hoogste temperatuur
De hoogste temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen is 40.7°C op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen. In de zomer van 2019 kwam voor het eerst in Nederland de temperatuur boven de 40°C.
De maand juli is warm, zeer zonnig en bijzonder droog verlopen. Hogedrukgebieden bepaalden het weer, storingen kamen er maar mondjesmaat aan te pas en de enige echt in het oog springende gebeurtenis was de hitte van dinsdag 19 juli, toen het in het zuiden van Limburg met 39,5 graden net geen 40 graden werd.
Het was niet alleen de hoogste julitemperatuur, het is de hoogste temperatuur die ooit in Nederland is gemeten. Op 25 juli 2019 steeg de temperatuur in Gilze-Rijen naar 40,7 graden. Het werd niet alleen in Gilze-Rijen meer dan 40 graden, er waren nog zeven andere KNMI stations met temperaturen van meer dan 40 graden.
Tijdens deze zomer werd van 9 tot en met 16 augustus één officiële hittegolf geregistreerd in Ukkel. Daarnaast waren er verschillende periodes van intense hitte. In ons land werd de hoogste temperatuur op 19 juli gemeten: 40,0°C in Kapelle-op-den-Bos.
jaar oude hitterecord van Warnsveld gebroken toen het in Eindhoven39,3 graden werd. Ook dat was een barrière want nooit eerder werd er in ons land 39 graden gemeten. Tot op de dag van vandaag zijn 24, 25 en 26 juli 2019 de enige dagen geweest met maxima boven 39 graden!
Onbetwist de heetste plek op onze aardbol is de Dasht-e Lut woestijn in Iran. Hier werd ooit een record temperatuur gemeten van 70,7°C. Leven is er niet, zelfs bacteriën houden het hier voor gezien op deze een na droogste plek op aarde (alleen delen van de Atacama-woestijn in Chili zijn droger).
Furnace Creek in Death Valley in de Amerikaanse staat Californië is de heetste plek op aarde. Op 10 juli 1913 werd het daar 56,7 graden en dat is officieel de hoogste temperatuur ooit gemeten. Death Valley is een droog woestijngebied waar maximaal 50 millimeter regen per jaar valt.
Een dag met een temperatuur van 20,0 graden of hoger wordt in de weerkunde een warme dag genoemd. Bij 25,0 graden of hoger spreken we van een zomerse dag en 30 graden of hoger is een tropische dag.
Hete en droge zomer op vasteland Europa
Naar verwachting wordt de zomer in Centraal- en Zuid-Europa heter en droger dan normaal en daar pikken wij af en toe een graantje van mee. Bij een zuidenwind kan het makkelijk 30 of zelfs meer dan 35 graden worden en krijgen we ook nog eens flink wat zon.
In Europa is het zeewater op de meeste plekken boven de 20 graden, maar de warmte verschilt wel per plek. Bijvoorbeeld in Portugal (21 graden), Mallorca en Ibiza (25 à 26 graden), de meeste Griekse eilanden (24 à 26 graden) en Cyprus (27 graden).
Overdag is het gemiddeld 14,8 graden en in de nacht 4,5 graden. Normaal daalt de temperatuur op vier dagen tot onder het vriespunt, maar ook wordt het vier keer warmer dan 20 graden. Daarvan stijgt de temperatuur gemiddeld op één dag tot boven de 25 graden.
In de vorige eeuw stond het landelijke hitterecord bijna 75 jaar op Warnsveld. Op 23 augustus 1944 werd het toen 38,6 graden. In 2019 gingen we op 3 dagen over deze waarde heen en vandaag, 3 jaar later dus, alweer. Uit onderzoek blijkt dat de heetste dag tegenwoordig 4 graden warmer is dan 100 jaar geleden.
Vandaag 80 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 °C.
Minstens drie maanden per jaar is het in Jakoetsk, in het oosten van Siberië, rond de veertig graden onder nul. Daarmee is dit de koudste stad op aarde. Zeker, er zijn plekken waar het nóg kouder wordt, zoals ruim negenhonderd kilometer verder naar het oosten in het dorpje Ojmjakon (met 500 inwoners).
1. Vostok Onderzoeksstation, Antarctica (–89.2°C) Het Russisch onderzoeksstation ligt 3.488 meter boven de zeespiegel en blijft tot vandaag officieel de koudste plek ter wereld. De recordmeting van -89,2 graden Celsius dateert van 21 juli 1983.
Athene, Griekenland
Hier werd trouwens de hoogste temperatuur van Europa gemeten: 48 graden in 1977! Let wel op dat de winters een stuk frisser zijn: in het noorden van de hoofdstad is zelfs sneeuw niet uitgesloten!
Op vijf dagen werd het er warmer dan 30 graden en op veel plaatsen in ons land sneuvelden septemberrecords. Eindresultaat was een zomer met in De Bilt over juni, juli en augustus de record gemiddelde temperatuur van 18,7 graden (net als in 1826) en het record van 840,3 uur zon.
Als je puur naar de gemiddelde jaartemperatuur kijkt is Zeeland met gemiddeld 10,5 graden de warmste provincie van Nederland. In grote delen van Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg ligt de gemiddelde jaar temperatuur op 10,2 graden. In het noorden is het duidelijk kouder dan in het zuiden en zuidwesten.
Een temperatuur van 30 graden voelt bij 50 procent luchtvochtigheid aan als 31 graden, bij 80 procent als 38 graden en bij 100 procent zelfs als 44 graden. Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
Vandaag (maandag) en morgen (dinsdag) worden tropische dagen met veel zon, weinig wind en extreem hoge dagtemperaturen. Het kwik stijgt vanmiddag tot 36 graden, morgen is dat zelfs tot 40 graden.
25 juli 2019 was de warmste dag ooit in België. De temperatuur steeg toen tot 41,8 graden Celsius in Begijnendijk. Een absoluut record. En de mensen pasten hun dag aan aan de hitte.
In Nederland is een hittegolf een opeenvolging van in De Bilt minimaal 5 zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0 °C of hoger), waarvan er minimaal drie tropische dagen (maximumtemperatuur 30,0 °C of hoger) zijn.