Een tautologie is een woordcombinatie waarin een begrip twee keer of meer wordt genoemd. Ze bestaat doorgaans uit twee of meer woorden van dezelfde woordsoort, vaak met en of of(te) ertussen. Voorbeelden zijn eenzaam en alleen, pracht en praal en niettemin toch.
Een tautologie treedt op als je twee woorden gebruikt die hetzelfde betekenen. Een voorbeeld is “tevens ook” of “enkel en alleen”. Een pleonasme is een uitdrukking waarin een noodzakelijke eigenschap van een hoofdwoord nogmaals wordt benoemd.
Witte sneeuw is een pleonasme (herhaling van een eigenschap die onlosmakelijk verbonden is met het woord). Een tautologie lijkt op een pleonasme, maar in dat geval gebruik je twee woorden die (nagenoeg) hetzelfde betekenen, zoals “ik ben blij en verheugd“.
Het gebruik van pleonasme en tautologie is niet altijd fout. Ze worden juist wel als stijlfiguur gebruikt. Hiervoor is het wel van belang dat je dit op de juiste manier doet.
Een pleonasme is een uitdrukking waarbij een eigenschap die al in een woord besloten ligt nogmaals wordt benoemd met een ander woord. Voorbeelden hiervan zijn “aanwezige toeschouwers”, “brandend vuur” of “openstaande vacature”.
Voorbeelden van contaminaties zijn onafgezien van (uit ongeacht en afgezien van), verexcuseren (uit verontschuldigen en excuseren), zich beseffen (uit zich realiseren en iets beseffen), Amazoniënwoud (uit Amazonewoud en Zoniënwoud). Als contaminaties vaak gebruikt worden, kunnen ze algemeen aanvaard raken.
Een alliteratie is een vorm van rijm waarbij dezelfde beginletter een aantal keer achter elkaar wordt herhaald. Een anafoor is een herhaling van een of meerdere woorden in één of meerdere zinnen. Alliteratie: Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan.
een ronde cirkel, het rode bloed, de witte sneeuw. Logisch gezien is het pleonasme, evenals de tautologie, een vorm van woordovertolligheid. Sommigen zien beide als voorbeelden van een perifrase. Zie ook epitheton.
Retorische tautologieën ontstaan wanneer er extra woorden worden gebruikt om een betekenis over te brengen die al is uitgedrukt of geïmpliceerd. Bijvoorbeeld, de zinsnede "een nieuwe innovatie" is een tautologie omdat "innovaties" per definitie "nieuw" zijn. Retorische tautologieën worden meestal gezien als slechte stijl omdat ze onnodig repetitief zijn .
Een witte schimmel is een voorbeeld van een pleonasme. Maar er zijn nog meer vormen van dubbelopuitdrukkingen in het Nederlands. Namelijk: de onjuiste herhaling, de tautologie, het pleonasme, de contaminatie en de dubbele ontkenning.
Een tautologie is een woordcombinatie waarin een begrip twee keer of meer wordt genoemd. Ze bestaat doorgaans uit twee of meer woorden van dezelfde woordsoort, vaak met en of of(te) ertussen. Voorbeelden zijn eenzaam en alleen, pracht en praal en niettemin toch.
Wist je dat per ongeluk ook een contaminatie is, maar nu geaccepteerd wordt? Het komt van “bij ongeluk” en “per abuis”.
Radius. De radius van een cilindervorm wordt ook wel straal genoemd. De radius is de gemeten afstand van een willekeurig punt op de rand van een cirkel (of bol, of cilinder) tot aan het middelpunt. Aangezien een diameter de afstand is tussen twee uiterste punten in een cirkel, is de radius dus de helft van een diameter ...
Bijvoorbeeld, “bevroren ijs” is een pleonasme omdat ijs altijd bevroren is. Tautologie is de herhaling van hetzelfde idee of dezelfde betekenis met behulp van synoniemen.
Een tautologie bestaat uit twee of meer woorden die hetzelfde betekenen, bijvoorbeeld altijd en eeuwig. Een voorbeeld van een pleonasme is een houten boomstam. Houten benoemt iets wat ook al in het woord boomstam besloten ligt. De termen pleonasme en tautologie zijn allebei gevallen van 'twee keer hetzelfde zeggen'.
Eufemismen worden gebruikt ter vervanging van aanduidingen die men bedreigend, kwetsend, onfatsoenlijk, onaangenaam of in een andere zin te negatief vindt. Voorbeelden: zelfdoding of suïcide in plaats van zelfmoord, kleine mens in plaats van dwerg, niet erg slim in plaats van dom.
Is een pleonasme of tautologie altijd fout? Hoewel zowel een pleonasme als een tautologie als stijlfout wordt beschouwd, zijn deze 'stijlfouten' niet per definitie fout. Veel schrijvers gebruiken pleonasmen en tautologieën namelijk als stijlfiguur en doen dit dus bewust.
In de literaire kritiek en retorica is een tautologie een bewering waarin een idee wordt herhaald met behulp van bijna-synonieme morfemen, woorden of zinsdelen, waardoor feitelijk 'twee keer hetzelfde wordt gezegd'.
Synoniemen: tautologisch, overbodig, nutteloos, excessief . gekenmerkt door onnodige woorden of herhaling; verbose: Hij schrijft in een overbodige stijl. Synoniemen: repetitief, verbose.
Ook uitprinten is volgens sommigen een contaminatie, namelijk een samentrekking van de 'printen' en 'uitdraaien'. Volgens Onze Taal is dat echter niet het geval. En wel om deze reden: Met uitprinten ligt meer dan bij printen de nadruk op het resultaat van de handeling.
In veel gevallen (maar niet uitsluitend) bestaat een pleonasme uit een combinatie van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Een voorbeeld van een pleonasme is witte sneeuw: de bepaling witte is veelal overbodig, omdat 'wit' in principe een inherente eigenschap van 'sneeuw' is.
Zuurstofrijk bloed is helderrood, zuurstofarm bloed is donkerrood. In je lichaam is de kleur van je bloed dus niet overal hetzelfde. Het bloed in aderen stroomt onder enkele lagen weefsel, hierdoor lijkt het bloed donkerder. Aderen ogen daarom niet rood, maar soms blauw.
Een anagram, ook wel letterkeer genoemd, is een woord of zin, gevormd uit de letters van een ander woord of een andere zin maar in een andere volgorde. Van het woord 'velen', kan bijvoorbeeld ook 'leven', 'elven' of 'nevel' worden gemaakt. Anagrammen worden ook vaak gebruikt als pseudoniem.
Een voorbeeld van een retorische vraag is: 'Laat jij de hond even uit?'. Degene die de vraag stelt wil graag dat de ontvanger van de vraag de hond gaat uitlaten. Het is daarom meer een mededeling dan een vraag.
Een metafoor is een voorbeeld van beeldspraak. Als je bijvoorbeeld wilt zeggen dat je klasgenoot Bram altijd alles weet, kan je daar een metafoor van maken: Bram is de wandelende encyclopedie van de klas. Dit bedoel je natuurlijk niet letterlijk.