Wat is winti? Winti is een natuurreligie, een traditionele geloofsovertuiging van de Afro-Surinamers. Afro Surinamers zijn afstammelingen van Afrikaanse slaven. De voorouders welke vanuit Afrika met de boot naar Suriname zijn vervoerd hebben gedurende de tocht een sterke verbondenheid weten te creëren met elkaar.
Winti is een traditionele Afro-Surinaamse religie. De term wordt tevens gebruikt voor alle bovennatuurlijke wezens die door Anana Keduaman keduampon, de schepper van het universum, zijn geschapen. De winti's zijn door Afrikaanse slaven in de slavernijperiode meegenomen naar Suriname.
Kromanti is een belangrijk onderdeel van de traditionele Afro-Surinaamse Winti, een animistische religie. Met 'Kromanti winti' of 'Kumanti winti' wordt ook wel specifiek verwezen naar de geesten (goden) van het element lucht (het luchtpantheon) binnen deze religie.
De ampuku winti is een Afrikaanse winti. Het is een bos winti (boesi winti). In de rangorde van de winti religie behoort de ampuku tot één van de lagere winti's. Desondanks is de ampuku een zeer slimme winti.
In de Surinaamse cultuur spelen winti's een grote rol in de samenleving. Surinamers hebben vele winti's. Enkele winti's zijn onder andere: Aisa, Ampuku, Kromanti, Bakru, Ingi, Leba, Fodu, Ankantamasi en de Luangu. De winti's bieden bescherming en begeleiding.
Ampuku Gadu
een ampukugadu is een geest of jeje die heel diep in het bos leefd. Hoe moet je die omschrijven? Het is een bruine fors gebouwde en zeer aantrekkelijke goed gespierde man. Hij laat zich vaak in dromen van de vrouwen zien.
Een obia is een spirituele kracht die volgens animistische geloofstradities uitgaat van de ziel/geest van een mens, dier, plant of een ander natuurlijk fenomeen. Obia komt voor als medium of magisch medicijn in de marroncultuur en de Surinaamse winti.
Zelf zal Ingi voordat hij drinkt uit respect voor moeder aarde eerst een paar druppels water, bier, rum of cognac op de grond sprenkelen. Hij geeft moeder aarde ook eten.
De kromanti winti komt voor in alle rangen waarin winti's zijn verdeeld. Nengrékondré kromanti negervolk kromanti). De kromantie bezit de kunst om in vuur te dansen en loopt op gebroken glas zonder zich te verwonden. Bij tijd en wijlen eet hij die ook op als hij dat nodig vindt.
4. Watergoden of Watra-wenu. Dit pantheon wordt aangevoerd door Watra Mama die ook wel Mama Tobosi en Mama Bosu wordt genoemd. Haar man is Tata Bosu.
ADJAINI BANGI
Deze bangi is uit een blok hout gemaakt en bestaat uit twee in elkaar scharnierende delen, die uitgeklapt een ruststoel vormen. Meestal is de adjaini bangi bestemd voor normaal gebruik door de man, maar het komt ook voor dat hij een bijzondere en belangrijke rol speelt voor de eigenaar.
Leven volgens de traditionele Afro-Surinaamse religie, Winti betekent voor mij mentale vrijheid en in mijn kracht staan. En het mooie is dat Winti Universeel is dus voor iedereen!
De Ala Kondre Ketting is een bekende culturele ketting in Suriname. Ala Kondre betekent letterlijk alle landen, maar deze Ketting staat voor ketting met alle winti's. De verschillende kralen aan de ketting hebben allemaal hun eigen betekenis gerelateerd aan de verschillende winti's.
[letter] - Kra (kleine letter ĸ, hoofdletter Κʼ) is een letter uit het Latijns alfabet die wordt gebruikt voor de stemloze uvulaire plosief, in IPA aangegeven met q. De letter wordt gebruikt in het Nunatsiavummiutut, een dialect van het Inuktitut dat wordt gesproken in Labrador, Canada.
Ook Europeanen zijn bekend met geesten (demonen) die mensen verkrachten in hun dromen. Er bestaan een manlijke en een vrouwlijke versie. De manlijke demoon heet Incubus (Mang Apuku) en de vrouwlijke demoon heet Succubus (Uma Apuku). Soms heeft een man of vrouw last van beide demonen.
Een Bakru winti is een soort van een bos winti, die diensten verricht voor hogere winti's of zelfs mensen. Hij kan ook de gedaante van een kind aannemen en is te herkennen aan typische kenmerken zoals een groot hoofd en grote ronde rode ogen.
Het liefst laat hij zich zien in allerlei wilde diervormen, vaak zwart, harig, met grote klauwen, vliegend, lopend of kruipend. Maar zijn eigenlijke gedaante is die van een afzichtelijke kabouter met een groot hoofd, de ene kant van zijn lichaam is menselijk, de andere kant is hard en lijkt op hout, ijzer of steen.
Ook bij de ingi winti ( ingi = indiaan) is er verscheidenheid in rang en stand. Eén ervan is de Papa ingi of Kapting ingi (= kapitein indiaan = hoofd van het dorp) of Piai man (=medicijnman). Een kapting ingi winti kan ook een goede ziener en genezer zijn.
Gedragen door baby's tijdens naamgevingsceremonies om de heupen en taille van een kind te accentueren. Als gewichtsmaat bij het aankomen of afvallen van gewicht. Waistbeads vallen elegant op de heupen. Wanneer de taille kralen omhoog klimmen of breken, betekent dit dat u bent aangekomen.
We onderscheiden de volgende namen en bijbehorende kleuren: Aisa, wit met fijne blauwe strepen. Vodu, Jampanesi stof, javaanse stof. Ingi winti, rood wit, verschillende soorten blokjes, gestreept.
Ramp en tegenspoed treffen het nageslacht van de ongelukkige." Kiri-vodu komt bij verschillende Afro-Surinaamse families voor. Vroeger op de plantage gaf de meester opdracht een slang te doden als die op de plantage werd gezien. De slaaf kon niet anders dan de opdracht van zijn meester volgen.