Zelfbeschadiging is het zichzelf lichamelijke verwondingen of schade toebrengen in een zich herhalend patroon, zonder bewuste suïcidale intentie. Het is vaak een uiting van een intense, overweldigende golf aan emoties of leegte die voor degene die zich beschadigt nauwelijks te verdragen is.
De term 'zelfbeschadiging' is de vertaling van het Engelse 'self-harm' en omvat alle gedragingen die verwondingen/letsel aan de eigen huid of het lichaam toebrengen zonder de intentie te hebben het leven te willen beëindigen.
Het betekent dat je verwondingen of letsel aan je eigen huid of lichaam toebrengt, zonder dat je daarbij de intentie hebt je leven te willen beëindigen. Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
Er is niet één reden waarom mensen zichzelf beschadigen. Iedereen heeft zijn of haar eigen verhaal. Wanneer je jezelf beschadigt is dit een overlevingsstrategie. Je reageert spanningen en emoties dan af op je eigen lichaam.
Herkennen van zelfbeschadiging
Zelfbeschadiging vormt dan een uitlaatklep voor emoties. Het gedrag staat dus niet op zichzelf. Iemand kan bijvoorbeeld ook erg onzeker zijn, een negatief zelfbeeld hebben, veel stress of spanning ervaren en moeite hebben om over emoties te praten.
Zelfbeschadiging. We spreken van zelfbeschadiging wanneer iemand verwondingen aanbrengt aan het eigen lichaam. Dit kan door te snijden, krassen, branden, haren trekken, slaan, hoofdbonken of schadelijke stoffen inslikken. Zelfbeschadiging wordt ook wel zelfverwonding of automutilatie genoemd.
Jezelf snijden om maar wat te voelen. Of om even helemaal niets te voelen. Naar schatting doet 1 op de 6 jongeren het weleens.
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
Zelfbeschadiging is het zichzelf lichamelijke verwondingen of schade toebrengen in een zich herhalend patroon, zonder bewuste suïcidale intentie. Het is vaak een uiting van een intense, overweldigende golf aan emoties of leegte die voor degene die zich beschadigt nauwelijks te verdragen is.
De drang om jezelf pijn te doen kan veel oorzaken hebben; jeugdtrauma's, misbruik, pestgedrag, maar ook persoonlijkheidsstoornissen zoals borderline. Ter Morsche ziet naast die trauma's en psychische aandoeningen vaak een ongezonde combinatie van een laag zelfbeeld én perfectionisme bij slachtoffers.
Automutilatie is een symptoom, geen op zichzelf staand syndroom. Het kan vóórkomen bij een groot aantal psychiatrische stoornissen.
Praat erover, zoek hulp. Je hoeft het niet alleen te doen. Als je nu hulp nodig hebt kan je bellen naar 0800-0113 of chatten met onze hulplijn. Deze is 24/7 open.
Zelfverwonding of automutilatie is wanneer je jezelf opzettelijk pijn doet of letsels toebrengt, bijvoorbeeld door in je armen te krassen met een scherp voorwerp, met je vuist herhaaldelijk tegen de muur slaan, jezelf voor de kop slaan…
Om de zelfbeschadiging te stoppen, is het belangrijk dat je kind leert praten over zijn of haar problemen. Professionele hulp kan daarbij zeker helpen. Al voelt het soms als een drempel om hulp in te roepen.
Praat over het waarom van de zelfbeschadiging.
Het gaat niet over wat je doet, zoals jezelf snijden, maar over de emoties die erachter liggen en je helpen om met dingen om te gaan. Door de oorzaak van het gedrag te achterhalen, kunnen jij en je vertrouwenspersoon een stap vooruit maken.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Het VU-onderzoek laat zien dat zelfbeschadiging en suïcidaliteit vaak samen optreden en voor een groot deel uit dezelfde erfelijke aanleg voortkomen.
Zelfbeschadigend gedrag heeft gevolgen op de korte en lange termijn. Op de lange termijn nemen de negatieve gevoelens weer toe en volgt ook de confrontatie met de lichamelijke gevolgen en eventuele complicaties van de beschadiging.
Probeer de persoon te steunen, er vaak te zijn, door te vragen over verwondingen zonder het gedrag te veroordelen, dreigen of een ultimatum te stellen. Proberen tot een goed gesprek te komen is de eerste stap.
Dit kan met behulp van psychotherapie. Afhankelijk van de oorzaak en ernst kunnen hiernaast verschillende medicijnen worden voorgeschreven, zoals antidepressiva (SSRI), antipsychotica en stemmingsstabilisatoren. Als patiënten geen pijn ervaren bij de zelfverwonding kan het medicijn naltrexon worden voorgeschreven.
Jezelf bijten als uiting van een te hoog opgelopen spanning. Spanning die zo onverdraaglijk is dat je er wanhopig van wordt. Misschien is het af en toe zo erg dat je wel eens aan de dood denkt.
Sommige mensen vragen zich af of jezelf snijden een ziekte is. Dat is niet het geval. Het is eerder een gedragspatroon dat je kunt ontwikkelen als manier om met moeilijke emoties om te gaan.
Er zijn vele vormen van automutilatie, zoals snijden, krassen en branden van de huid, hoofdbonken of het uittrekken van haar. Automutilatie kan blijvende littekens veroorzaken. Ook krijg je last van gevoelens van waardeloosheid, schuld en zelfhaat. Automutilatie is verslavend.
Zelf behandelen of hulp inschakelen? Wanneer je besluit de snijwond zelf te behandelen, bijvoorbeeld omdat je een kleine snee hebt die niet overmatig bloedt, kun je als eerst de wond goed schoon spoelen met lauw water. Daarna kun je de wond drogen en afdekken met een pleister of een steriel gaasje.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.