Een pleonasme ontstaat als je een bepaalde eigenschap nog eens extra omschrijft (dubbel). Voorbeelden: de witte sneeuw, gele zonnebloemen of de mondelinge bespreking. Een contaminatie ontstaat als je twee woorden of uitdrukkingen door elkaar haalt.
Bij een pleonasme wordt een eigenschap die onlosmakelijk verbonden is met een woord of een woordgroep nog eens – dubbelop – door een ander woord uitgedrukt. De eigenschap staat in een andere woordsoort dan het hoofdwoord; vaak gaat het om een combinatie van een bijvoeglijk en een zelfstandig naamwoord.
Bij een pleonasme wordt een eigenschap die al onlosmakelijk aan een begrip verbonden is, ook benoemd door een ander woord. Voorbeelden van pleonasmen zijn een houten boomstam, gele boterbloemen, de hete zon en de uiterste limiet.
Voorbeelden van contaminaties zijn onafgezien van (uit ongeacht en afgezien van), verexcuseren (uit verontschuldigen en excuseren), zich beseffen (uit zich realiseren en iets beseffen). Als contaminaties vaak gebruikt worden, kunnen ze algemeen aanvaard raken.
Bij een pleonasme is er sprake van twee verschillende woordsoorten, waarbij het ene woord iets uitdrukt wat al in het andere woord besloten ligt. Bij een tautologie wordt hetzelfde gezegd met twee verschillende woorden van dezelfde woordsoort.
Een contaminatie is een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen met een verwante betekenis, waardoor een verkeerd nieuw woord of een verkeerde nieuwe uitdrukking ontstaat.
Bij het oxymoron (de klemtoon ligt op mo) gaat het om twee begrippen die op het eerste gezicht niet samen lijken te gaan, al worden ze wel zo gepresenteerd. Een bekend voorbeeld is 'Er viel een oorverdovende stilte. ' Dat is eigenlijk gek: oorverdovend hoort juist bij lawaai.
[medisch] verontreiniging of besmetting met chemische stof of bacterie.
In veel gevallen (maar niet uitsluitend) bestaat een pleonasme uit een combinatie van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Een voorbeeld van een pleonasme is witte sneeuw: de bepaling witte is veelal overbodig, omdat 'wit' in principe een inherente eigenschap van 'sneeuw' is.
Het is allebei goed. Alle recente woordenboeken en spellinglijsten vermelden printen én uitprinten. Uitprinten voelt voor sommige mensen als een fout: als een verhaspeling (contaminatie) van printen en uitdraaien. Toch voegt uit- in uitprinten voor veel andere mensen echt iets toe.
Het komt ook voor dat een begrip twee keer achter elkaar met verschillende woorden genoemd wordt, dit noemen we een tautologie.
Bij contaminaties haal je twee uitdrukkingen of spreekwoorden door elkaar. Een bekend voorbeeld is 'als voetballer zijnde', wat 'als voetballer' of 'voetballer zijnde' moet zijn. Sommige contaminaties komen zo vaak voor dat ze inmiddels geaccepteerd worden volgens het Groene Boekje.
Twee woorden worden synoniemen genoemd als ze (ongeveer) dezelfde betekenis hebben.
Een pleonasme (Grieks πλεονασμός, pleonasmós: 'overvloed') is een woordgroep bestaande uit een hoofdwoord en een of meer toegevoegde woorden, die (expliciet) een eigenschap toevoegen die reeds (impliciet) in het hoofdwoord besloten ligt.
Een ander voorbeeld is overnieuw, dat sinds 2005 in het officiële Groene Boekje staat. Bij een pleonasme wordt een eigenschap die een begrip toch al heeft, nog eens expliciet genoemd. Dat gebeurt bijvoorbeeld in combinaties als witte sneeuw en een ronde bal.
Een pleonasme is een combinatie van twee woorden waarbij het ene woord de eigenschap van het andere woord herhaalt, bijvoorbeeld: ronde cirkel. Het bijvoeglijk naamwoord ronde heeft dezelfde betekenis of eigenschap als het zelfstandig naamwoord cirkel. Je gebruikt dus een woord dat overbodig is.
Een bekend voorbeeld van tautologie, twee keer hetzelfde zeggen, is 'gratis en voor niets'. Al zijn werkzaamheden waren voor niets.
Dubbelopismen is een verzamelterm voor de stijlfiguren contaminatie, tautologie en pleonasme. Bij alle drie herhaalt de schrijver of spreker iets wat al is genoemd of verondersteld. Bij een contaminatie zijn twee woorden of uitdrukkingen met vrijwel dezelfde betekenis vermengd (opserveren = opdienen en serveren).
De beste manier om fouten bij het klaarmaken van intraveneuze geneesmiddelen te voorkomen, is ervoor zorgen dat er geen of een eenvoudige bereiding nodig is. De keuze voor de verpakkingsvorm is hierin een belangrijke factor. Propofol is, als een van de weinige geneesmiddelen, te koop in verschillende verpakkingsvormen.
Van contaminatie spreken we als patiënten in de controlegroep ook (een deel van) de onderzochte interventie krijgen. Contaminatie ligt bijvoorbeeld op de loer als dokters (of praktijkondersteuners) patiënten in de controlegroep en de interventiegroep op een verschillende manier moeten behandelen.
Microbiologische contaminatie is een groot risico bij het verwerken of produceren van voeding. In de voedingsindustrie is dit één van de belangrijkste risico's. Het vermijden van deze contaminatie vergt dagelijks serieuze inspanningen van een bedrijf. Een degelijk preventiebeleid is hier een absolute must.
Zeugma is een Grieks woord, dat 'juk' of 'verbinding' betekent. Het slaat op de verbinding van het ene woord met de twee andere. Andere voorbeelden: Ik nam een besluit en zij de benen.
Het zijn werkwoorden of zelfstandige naamwoorden die niet alleen handelingen beschrijven, maar ook de bijbehorende geluiden nabootsen door hun klank. Voorbeelden zijn: knerpen, zwiepen, kreunen, steunen, rinkelen, kraken, zoemen en toeteren. Natuurlijk gebruik je deze vorm van geluidsnabootsing meestal onbewust.
De betekenis van alliteratie is dat de beklemtoonde beginklank van opvolgende woorden hetzelfde is. Bijvoorbeeld: 'Wie weet waar Willem woont? '. In de literatuur worden alliteraties gebruikt om de tekst tot leven te brengen.