De situatie van mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties is specifiek. Ze laat zich kenmerken door een opeenstapeling van kwetsuren die mensen oplopen via negatieve ervaringen met maatschappelijke instellingen.
Onder kwetsbare groepen verstaan we groepen met een lage socio-economische status, groepen met fysieke of mentale beperkingen, groepen met een migratieachtergrond of groepen die kwetsbaar zijn door een combinatie van deze factoren.
Wat is sociale kwetsbaarheid? Sociale kwetsbaarheid wordt in veel onderzoeken gezien als bijvoorbeeld het tekort aan sociale relaties in je leven, of het ervaren van te weinig sociale steun van anderen.
“Maatschappelijk kwetsbare gezinnen” staat binnen Kind en Gezin dan ook voor gezinnen die met uit- sluiting bedreigd zijn of in uitsluiting leven. Het gaat om gezinnen die een gebrekkige toegang hebben tot maatschappelijk hooggewaardeerde goederen zoals werk, inkomen, huisvesting, school en gezond- heidszorg.
Mensen die behoren tot een risicogroep door hoge leeftijd of onderliggende aandoening, vooral als ze niet gevaccineerd zijn. Mensen met ernstige afweerstoornissen (immuungecompromitteerden) bij wie de vaccinatie onvoldoende werkzaam kan zijn.
Het ontstaan en toenemen van deze kwetsbaarheid kan meerdere oorzaken hebben: – Toenemen van de leeftijd. – Afname van spierkracht, mobiliteit en lichamelijke activiteit. – Sociale steun, stemming en eenzaamheid.
Zoals gezegd, bestaat er nog geen overeenstemming over hoe kwetsbaarheid precies gedefinieerd en gemeten moet worden. Voor het meten ervan zijn wel verschillende instrumenten ontwikkeld. In Nederland worden onder meer de Groninger Frailty Indicator (GFI) en de Tilburg Frailty Indicator (TFI) gebruikt.
De meest gebruikte en geciteerde definitie van kwetsbaarheid is die van Fried (2001). Volgens Fried (2001) is iemand kwetsbaar als hij of zij aan drie of meer van de volgende criteria voldoet: gewichtsverlies, energieverlies, zwakte, traagheid en inactiviteit.
Kwetsbaar: betekenis
Het woordenboek omschrijft kwetsbaar als: “weinig beschermd tegen beschadiging”. Stel je komt een terrein op gelopen en er komt een gevaarlijke hond op je af, dan ben je kwetsbaar; je bent weinig tot niet beschermd tegen beschadiging.
Onder kwetsbare ouders wordt hier verstaan: ouders met psychische problemen/ aandoeningen, ouders met een verstandelijke beperking, asielzoekers, tienermoeders, multi-probleem gezinnen, etc.
De kwetsbaarheid kan veroorzaakt worden door verschillende kenmerken: een moeilijk temperament, gedragsinhibitie (extreem teruggetrokken reageren in nieuwe situaties), negatieve emotionaliteit, stress reactivi- teit, onveilige hechting, negatief gevoel van eigenwaarde, slechte cognitieve en sociale vaardigheden, gebrek ...
Kwetsbare zwangeren hebben een verhoogde kans op perinatale sterfte en morbiditeit. Omstandigheden als een lage opleiding, laag inkomen, slechte woonomstandigheden, onvoldoende kennis over de eigen gezondheid en hoe te handelen als er zorg nodig is, vergroten de kans op problemen rond zwangerschap en geboorte.
Kies voor authenticiteit; wees niet bang voor de mening van anderen. Vergroot je zelfcompassie; laat je perfectionisme los. Ontwikkel meer veerkracht; voorkom zelfverdoving en machteloosheid. Cultiveer dankbaarheid en geluk; laat je gevoel van schaarste en angst voor het duister achter je.
Wanneer je je kwetsbaar voelt of geraakt, dan voel je je bijvoorbeeld onzeker, angstig of verdrietig. Dat zijn voor veel mensen lastige gevoelens om te erkennen. Je kunt leren bewust te worden van deze emoties en er mee om te gaan.
Uít jezelf naar de mensen om je heen, toon je emoties, spreek je gedachten uit, laat juist ook je kwetsbare kanten en onzekerheden zien. Laat zien dat je gewoon een mens bent, net zoals iedereen om je heen – en ze zullen je veel eerder mogen, vertrouwen, respecteren en dingen met je delen.
Het tegengestelde van kwetsbaarheid
Eén daarvan is perfectionisme, de overtuiging dat als je dingen maar perfect doet, je de pijn van verwijten en schaamte voorkomt. Het tegengestelde van kwetsbaarheid dus. Een kracht, vinden veel mensen.
GFI (Groningen Frailty Indicator)
Wat is het: een eenvoudige vragenlijst met 15 vragen die fysieke, cognitieve, sociale en psychologische kwetsbaarheid meet. Type instrument: GFI is een screeningsinstrument. De GFI heeft goede voorspellende eigenschappen en is zeer bruikbaar in de praktijk.
Een bejaarde, soms ook senior, is iemand van gevorderde leeftijd. Voor deze levensfase wordt doorgaans de leeftijd van 70 tot 80 jaar aangehouden, en is men ouder dan 80 jaar dan is men hoogbejaard.
Zo komen depressie en angst vaak voor bij ouderen met een lichamelijke aandoening. Naast lichamelijke slijtage, kunnen ouderen ook sociale problemen ervaren zoals eenzaamheid. Ingrijpende gebeurtenissen, zoals het overlijden van een partner, kunnen eveneens leiden tot spanning en psychische klachten.
Psychische kwetsbaarheid: voor iedereen anders
De problemen die mensen met een psychische kwetsbaarheid ervaren zijn zeer divers: psychosegevoeligheid, somberheid, angst, stemmen horen. Veel mensen met ernstige psychische en psychosociale problematiek hebben traumatische verlieservaringen.
Er zijn verschillende oorzaken van psychische aandoeningen. Wat je hebt meegemaakt kan veel invloed hebben. Maar ook hoe (on)gezond je leeft. Heftige gebeurtenissen, armoede, infectieziektes, drugsgebruik en alcohol kunnen mensen die er aanleg voor hebben, een duw geven in de richting van een psychische aandoening.
Wanneer je gevoelens van onzekerheid, angst of verdriet onderdrukt of veroordeeld, zul je ook je gevoel van kwetsbaarheid vermijden. Gebrek aan eigenwaarde komt voort uit de veronderstelling dat je niet de moeite waard bent, niet goed genoeg of niet iemand om van te houden.