Kwalitatief onderzoek is elke vorm van informatieverzameling die gericht is op beschrijven en niet op voorspellen, zoals het geval is bij kwantitatief onderzoek. Kwalitatieve enquêtes worden meestal gebruikt om een hypothese op te stellen, die vervolgens wordt getoetst door middel van kwantitatief onderzoek.
Kwalitatief onderzoek is onderzoek waarbij wordt gekeken naar de waarnemingen en achterliggende overtuigingen van mensen. Het is onderzoek dat wordt gehouden om bestaande en nieuwe theorieën te onderbouwen, aan te vullen, uit te werken, toe te passen of tegen te spreken.
Er worden gewoonlijk verschillende soorten kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruikt, zoals diepte-interviews, focusgroepen, etnografisch onderzoek, inhoudsanalyse en casestudy-onderzoek.
De definitie van kwalitatief onderzoek: 'Bij kwalitatief onderzoek achterhaal je diepgaande informatie over motivaties, gedachten en verwachtingen van mensen. Kwalitatief onderzoek draait om woorden en niet om cijfers.
Vragenlijsten, registratieformulieren, schalen, beoordelingslijsten, protocollen: in onderzoek zijn dit allemaal meetinstrumenten. Ze zijn bedoeld om de realiteit op de een of andere manier om te zetten in iets meer formeels, een concept, een code, een cijfer, een reeks getallen, verbanden, al of niet gekwantificeerd.
Een meetinstrument geeft een indicatie over de kwaliteit van de zorg. De term meetinstrument is de verzamelnaam voor kwaliteitsindicatoren en gevalideerde vragenlijsten*. Een meetinstrument brengt op een systematische en reproduceerbare wijze zorgresultaten transparant in beeld.
Naast interviews en focusgroepen zijn er nog twee kwalitatieve onderzoekmethoden: participerende observatie en etnografisch onderzoek. Bij participerende observatie gaat de onderzoeker 'het veld in'. Hij kijkt mee, doet mee, stelt vragen en probeert op die manier de dagelijkse gang van zaken in kaart te brengen.
Kwalitatief onderzoek verzamelt meer beschrijvende informatie dan meetbare feiten. Met dit type onderzoek worden meningen, gezichtspunten en eigenschappen verzameld in plaats van harde cijfers die meestal gepresenteerd worden in een grafiek of een diagram.
Kenmerken van kwalitatief onderzoek
De data in het onderzoek zijn niet-cijfermatig, maar zijn uit te drukken in woorden, meningen, ideeën of concepten. Systematisch onderzoek doen is minder belangrijk. De focus ligt op jouw interpretatie van de data. De onderzoeksmethode is vaak flexibel.
Kwalitatief onderzoek geeft diepgaande informatie van respondenten. We gaan in op achterliggende gedachten, meningen, behoeften en motivaties van de respondenten. Zo kom je veel meer te weten over de doelgroep of achterban.
Hoeveel interviews zijn er nodig om een goed beeld te krijgen? Bij kwalitatief marktonderzoek zijn steekproeven van 12, 15 of 20 respondenten gebruikelijk. Grotere steekproeven zijn een uitzondering. Die kleine steekproeven wekken meestal verbazing.
Het doel van kwalitatief onderzoek is ontdekken hoe mensen over een bepaald onderwerp denken en waarom. Daar komen patronen uit voort die de basis voor een hypothese kunnen vormen.
Kwalitatieve onderzoeksvragen beginnen doorgaans met 'hoe' of 'waarom'; Het is tijdrovend; De participantengroep is klein, maar wel hoogst representatief; De onderzoeker neemt vaak actief deel aan de onderzoeksmethode.
In kwantitatief onderzoek ligt zowel bij het verzamelen als bij de analyse de nadruk op kwantificatie van data. Bij kwalitatief onderzoek is dat niet het geval. De nadruk ligt daar niet op meten en op het verzamelen van getallen, maar op woorden. Het is subjectiever en interpretatiever.
Kwalitatieve resultaten worden meestal weergegeven in woorden. Bij kwalitatieve data zoek je naar patronen die de basis vormen van je uiteindelijke analyse. De resultaten van kwalitatief onderzoek worden vaak beschreven met woorden en soms ondersteund door tabellen, grafieken of afbeeldingen.
Een semigestructureerd interview is een kwalitatieve onderzoeksmethode. Een deel van de gestelde vragen wordt vooraf door de interviewer bepaald. De volgorde waarin de vragen worden gesteld is flexibel en de respondenten kunnen volledig vrij antwoorden.
Bij kwalitatief onderzoek heb je geen grote steekproef nodig, maar je wilt natuurlijk wel dat je resultaten betrouwbaar en valide zijn. Vaak zie je bij kwalitatief onderzoek dat er 12, 15 of maximaal 20 respondenten worden benaderd voor het onderzoek.
Een thematische analyse (thematic analysis) kan worden gebruikt om kwalitatieve data te analyseren. De methode wordt meestal toegepast op een reeks teksten, zoals interviewtranscripten. De onderzoeker analyseert de gegevens nauwkeurig om gemeenschappelijke of overkoepelende thema's, ideeën en patronen te identificeren.
Enquêteren (kwantitatief onderzoek) is een goede methode om informatie te verzamelen voor het beschrijven van een studiepopulatie die groter is dan direct te observeren is. Hiervoor wordt een deel van de studiepopulatie benaderd die representatief is voor de gehele studiepopulatie.
Een meetinstrument wordt gebruikt om gegevens te verzamelen. Het voordeel daarvan is dat je data krijgt waarvan aan kunt geven "zo heb ik het gemeten", maar er zit nogal wat verschil in kwaliteit van meetinstrumenten.
Meetinstrumenten zijn waardevol voor screening, diagnose en het bepalen van de ernst van een stoornis. Ze bestaan uit vragenlijsten en zijn bruikbaar voor de klinische praktijk en wetenschappelijk onderzoek.
Waarom worden er meetinstrumenten in de zorg gebruikt? Hulpverleners maken gebruik van meetinstrumenten in de zorg om uiteindelijk zo goed mogelijke zorg te leveren aan de patiënt. Door middel van de gevalideerde instrumenten wordt er gemeten of geanalyseerd of er specifieke hulp nodig is.
Twee belangrijke criteria voor een goed meetinstrument zijn de reproduceerbaarheid en validiteit.