Koudeshock is een reactie van het lichaam op plotselinge onderdompeling in ijskoud water. Hierbij zal het slachtoffer snakken naar lucht, gevolgd door forse hyperventilatie die ruim 5 minuten kan aanhouden. De bloeddruk en hartslag stijgen snel, waardoor hartritmestoornissen kunnen optreden.
Een hoeveelheid water komt in de longen terecht, waardoor de longblaasjes beschadigd raken. Er ontstaat dan een zuurstoftekort in het lichaam. Als de hersenen een tijdje onvoldoende zuurstof krijgen, zal de persoon het bewustzijn verliezen.
Het lichaam van iemand die in koud water valt reageert op de plotselinge temperatuurdaling. Intense kou zorgt voor een schokeffect op bloedsomloop, hart, longen en darmen. Snelle toename van de ademhaling kan op haar beurt aanleiding geven tot een paniekreactie en tot inname van water.
Een thermische schok betekent dat (een deel van) een voorwerp plotseling in temperatuur stijgt of daalt, bijvoorbeeld door onderdompeling in een warme of koude vloeistof. Dit kan onderdeel zijn van een temperatuurbehandeling, bijvoorbeeld een smid die heet smeedijzer in water onderdompelt.
Een thermische shock kan ontstaan wanneer men het lichaam te snel laat afkoelen. Hydro- cutie treedt vaak op in de zomer en kan bijvoorbeeld ontstaan door het nemen van een duik in het relatief koude zeewater. Een thermische shock ontstaat veelal nadat men heeft lig- gen zonnen.
Bel of laat 1-1-2 bellen (met vermelding van (vermoeden van) shock). Laat het slachtoffer gaan liggen. Voorkom afkoeling, gebruik bijvoorbeeld een (reddings- of isolatie)deken. Laat het slachtoffer niet drinken, eten of roken.
Symptomen van shock
Bleke, koude, klamme/zweterige huid. Bij sommige vormen van distributieve shock wordt de huid hoogrood in plaats van bleek. Ingevallen gezicht, spitse neus. Misselijk/ziek gevoel, zieke indruk.
In het slechtste geval kan het koude water zelfs leiden tot een hartstilstand, een beroerte of bewusteloosheid doordat de hersenen minder doorbloed worden.
Typen shock
De oorzaken kunnen worden onderverdeeld in endogeen verlies (inwendige bloedingen) en exogeen verlies (externe bloeding, brandwonden). Cardiogene shock: Een cardiogene shock wordt veroorzaakt door een direct verminderde hartfunctie waardoor de pompfunctie van het hart verstoord is.
Koud water kan ook gevaarlijk zijn. "Je kan een koudeschok krijgen, waardoor je gaat hyperventileren", zegt Jan Bourgois. "Als je dan water binnenkrijgt, kan je verdrinken. Plotse afkoeling kan ook zorgen voor hartfalen.
Bewegen in het water versnelt afkoeling van het lichaam ook. In water van 10 – 15 graden kan een persoon ongeveer zes uur overleven, in water met een temperatuur van onder de 1.5 graden is dit nog maar 45 minuten.
Bij het nemen van een koude douche spannen je spieren zich aan. Dat zorgt voor vaatvernauwing. Hierdoor wordt je bloeddruk en 'hydrostatische druk' hoger, waardoor je hart sneller pompt en er meer bloed richting je spieren gaat. Zo brengt het bloed verschillende stoffen naar de juiste plaatsen in het lichaam.
Goed nieuws: de kans dat je verdrinkt als je in slaap valt is nihil. Mocht je onder water zakken en water binnenkrijgen, ga je in een reflex hoesten. Je strekt automatisch je benen, en voor je het weet zit je weer rechtop.
2) Verdrinkende mensen zinken steeds weg onder en komen weer boven het wateroppervlak, maar hun mond is niet lang genoeg boven water om uit te ademen, in te ademen en te roepen. Ze ademen wel snel uit en in als ze eventjes boven water komen terwijl hun mond weer onder water zakt.
De rol van beademing bij drenkelingen
Zodoende worden bij drenkelingen altijd gestart met vijf initiële beademingen en worden vervolgens borstcompressies met beademingen gecombineerd. Doel hiervan is om het ontstane zuurstoftekort terug te dringen.
Het verloop kan minuten of uren duren. Er is wel een duidelijk lijn in de fases die een slachtoffer met shock doorloopt. Een eerstehulpverlener (EHBO'er) kan wegens het ontbreken van kennis en medicijnen niets doen om de shock op te heffen maar er zijn wel handelingen om de ontwikkelingen van de shock te vertragen.
Septische shock of ernstige infectie die zich uit in orgaanfalen. Dit is de meest voorkomende vorm van shock. Hij wordt veroorzaakt door bacteriële afbraakproducten die in de bloedbaan terechtkomen.
Reageer direct op de waargenomen symptomen en bel 112. Het slachtoffer voorliegen over de situatie. Stel het slachtoffer gerust maar maak zaken niet beter dan ze zijn. Vertel het slachtoffer op een duidelijke manier wat hij wil weten.
Als het koud is, reageert ons lichaam daarop door de bloedvaten die net onder het oppervlak van de huid liggen, samen te laten trekken. Hierdoor neemt de bloeddruk toe. Ook kunnen mensen gaan huiveren en kan het hart sneller gaan kloppen, waardoor de stofwisseling sneller gaat en de lichaamstemperatuur stijgt.
Het koude water zorgt ervoor dat de bloedvaten vernauwen. Dit betekent dat er in dezelfde tijd meer bloed door de aderen wordt gepompt en hierdoor het bloed efficiënter wordt gebruikt. De bloedcirculatie verbetert daardoor. De bloeddruk wordt wel iets hoger, maar je aderen worden hierdoor wel sterker.
Verbetert de bloedcirculatie en bloeddruk
Doordat het lichaam ineens te maken krijgt met kou, vernauwen je bloedvaten. Hierdoor zullen de bloedvaten in dezelfde tijd meer bloed moeten vervoeren. Het rondgepompte bloed zal nu dus veel efficiënter gebruikt worden en train je dus de bloedvaten.
Een neurogene shock is een ernstige stoornis van de algemene toestand van het lichaam. Dit wordt gekenmerkt door een tekort aan circulerend vocht in de bloedbaan.
Een cardiogene shock wordt veroorzaakt door een direct verminderde hartfunctie. Door een hartaandoening is het hart minder goed in staat het bloed rond te pompen en de circulatie op peil te houden. Het hart knijpt minder goed samen en heeft niet voldoende kracht.
Een shock is een levensbedreigende toestand waarbij de druk in de bloedvaten te laag is om de vitale lichaamsfuncties in stand te houden. Een shock kan ontstaan door ernstig bloedverlies, door hartfalen, door een bacteriële infectie (sepsis) of door een allergische reactie (anafylactische shock).