Waar die platen tegen elkaar botsen, of juist uit elkaar bewegen, kan gesmolten gesteente (magma) naar het aardoppervlak stromen. Diep in de aarde zijn de temperaturen extreem hoog, waardoor er magma en gassen naar boven worden gedrukt. Als de druk te groot wordt, barst de vulkaan uit.
Een vulkaan is een gat in de aardbodem waar magma vanuit het binnenste van de aarde ontsnapt. Als er te veel magma onder de aardkorst zit, ontstaat er een nieuwe vulkaan of barst er een bestaande vulkaan uit om de druk onder de grond weer in balans te brengen.
Ze concentreren zich vooral rondom de randen van tektonische platen en rondom mid-oceanische ruggen. Rondom de Grote Oceaan is zo'n concentratie bekend, de Pacifische Ring van Vuur, waar ook de meeste vulkanen in Indonesië, de Filipijnen, Japan, de Koerilen, Kamtsjatka en de westkust van Amerika deel van uit maken.
Het duurt tienduizenden tot honderdduizenden jaren voordat een vulkaan is gevormd. Een vulkaan ontstaan doordat de aardkorst bestaat uit tektonische platen.Deze tektonische platen bewegen door convectiestromen. Met name aan de randen van de platen zie je vulkanisme.
Een vulkaan is een berg die in verbinding staat met het binnenste van de aarde. Daarbinnen is het bloedheet, zó heet dat in de mantel steen smelt. Dat vloeibare gesteente heet magma en ligt niet gewoon stil. Het klotst, borrelt en stroomt naar boven.
De aarde bestaat in totaal uit zes grote tektonische platen en verschillende kleine. Elk jaar verschuiven deze platen een paar centimeter. Een gevolg van het bewegen van deze platen is de vorming van vulkanen.
De spleetvulkanen worden ook wel IJslandse vulkanen genoemd, omdat ze alleen hier op het land voorkomen.Een schildvulkaan is een vulkaan met tamelijk vlakke hellingen. Het magma wat in deze soort vulkaan zit is een dunne, hete vloeistof. Omdat deze magma zo dun is, kan het makkelijk door spleten naar boven stromen.
Stratovulkanen ontstaan voornamelijk langs convergente plaatgrenzen.Een calderavulkaan is een oudere vulkaan met aan de bovenkant een grote brede krater. Deze krater is ontstaan doordat een deel van de vulkaan in de magmakamer is gestort, die na een vulkaanuitbarsting is leeggestroomd.
Tot het jaar 1400 waren er wereldwijd slechts zestig vulkanen bekend. De meeste hiervan lagen in Japan (18) en IJsland (7).
2023 vulkaan uitbarsting / eruptie in IJsland - Reykjanes - Litli Hrutur.
Typen vulkanen en erupties
Doordat de lava van samenstelling en stroperigheid verschilt bestaan er verschillende vormen van vulkanen: stratovulkaan, schildvulkaan en spleetvulkaan. Taaiere lava veroorzaakt eerder explosieve erupties, en vormt daarbij een stratovulkaan.
Mauna Loa is een van de vijf vulkanen die samen het hoofdeiland van Hawaï vormen. Dat is het meest zuidelijk gelegen eiland van de archipel in de Grote Oceaan. Het is de grootste vulkaan ter wereld. Vanaf de zeebodem gemeten is de vulkaan zo'n 9 kilometer hoog.
De zwaardere oceanische plaat wordt ónder de continentale plaat geduwd en neemt water en brokken steen mee naar beneden. Hoe verder naar beneden, hoe heter het wordt. En uiteindelijk smelt het gesteente. Het stijgt als magma op uit de aardmantel, breekt door de aardkorst heen en wordt een vulkaan.
Vloeibare lava kan temperaturen tot 1500 °C bereiken. Vooral de vulkaan Kilauea in Hawaï staat bekend om zijn gloeiend hete lava. De meeste lavastromen zijn echter 800 tot 1100 °C, en de vulkaan Ol Doinyo Lengai in Tanzania produceert de 'koudste' lava ter wereld van circa 500 °C.
Vulkanen zijn openingen in de aarde waaruit magma (vloeibaar gesteente uit de binnenkant van de aarde) naar boven kan komen. Als een vulkaan uitbarst, wordt de hete magma uit de krater geduwd. Vanaf dan noem je dit lava.
De meeste uitbarstingen ontstaan wanneer de druk onder de korst van een vulkaan te hoog wordt, waardoor magma nog maar één kant op kan: naar boven. Wanneer gesmolten gesteente uit een vulkaan stroomt, noemen we het niet langer magma maar lava.
"We hebben twee vulkanen, een daarvan is de Zuidwalvulkaan in de Waddenzee en de ander ligt in de Noordzee." De twee vulkanen waren zo'n 150 miljoen jaar geleden actief, maar zijn nu dood.
Lavastroom. De nog vloeibare lava kan zich in de vorm van een stroom verplaatsen. In het begin kunnen lavastromen snelheden van wel 75 kilometer per uur bereiken, een snelheid die afneemt naarmate de lava meer afkoelt. Snelheden van nog maar enkele meters per uur zijn dan niet ongebruikelijk.
Gestold magma wordt dieptegesteente of ganggesteente genoemd. Gestolde lava wordt uitvloeiingsgesteente genoemd.
Er zijn drie typen vulkanen die het meest voorkomen: de schildvulkaan, de stratovulkaan en de sintelkegel.
Sinds kort bevinden zich in het Koninkrijk der Nederlanden twee actieve vulkanen: Mt.Scenery op het eiland Saba en de Quill op het eiland St.Eustatius. Deze noordelijke eilanden van de Nederlandse Antillen worden samen met Sint Maarten ook wel de “Bovenwindse Eilanden” genoemd (Afb.
De caldera is ongeveer 18.300 jaar geleden gevormd. Een vulkaan in een caldera wordt ook wel sommavulkaan genoemd. In het jaar 79 kwam de Vesuvius tot uitbarsting, waarbij de Romeinse steden Pompeï, Herculaneum, Oplontis en andere nederzettingen werden verwoest.