De lichaamsanalyse botmassa, in het Engels (Bone Mass), is een belangrijke meting om te analyseren of onze botten gezond zijn. Het exacte gewicht of massa van onze botten verschilt per persoon, waardoor het slim is om op regelmatige basis te controleren of onze botmassa gezond is.
In het algemeen kun je zeggen dat tussen de 10-15% van je lichaamsgewicht bestaat uit botmassa. Mannen hebben relatief gezien iets meer botmassa dan vrouwen. Dit is logisch want mannen hebben over het algemeen een hogere spiermassa dan vrouwen.
Hoeveel kilo iemand aan botten heeft, hangt af van de lengte en bouw. Over het algemeen hebben vrouwen een gemiddelde botmassa van 6,5 kilo.Bij mannen is dat ongeveer 7,5 kilo. Een lichaamsanalyse op de weegschaal zegt verder niets over de gezondheid van de botten of over botontkalking.
Botdichtheid/botmassa is vast te stellen door een DEXA-scan (botdichtheidsmeting). Deze scanners zijn in vrijwel ieder ziekenhuis en in sommige diagnosecentra aanwezig. Hierbij wordt de hoeveelheid mineralen in het bot (botdichtheid of botmassa) van de heup en wervels gemeten. Dat gebeurt met een soort röntgenapparaat.
Wat is osteoporose? Bot lijkt een hard, onbuigzaam materiaal dat nauwelijks verandert. Maar in feite is er in een gezond lichaam een constant evenwicht tussen afbraak en opbouw van botmassa. Als er meer bot wordt afgebroken dan er nieuw bot wordt aangemaakt, verliezen we botmassa.
De gemiddelde botmassa weegt tussen de 2,5 en 3,5 kilo.
Wat is de prognose? Osteoporose is een chronische aandoening die niet volledig te genezen valt. Met een passende leefstijl en medicijnen kunnen de botmassa en de botdichtheid wel verbeteren. Hierdoor wordt de kans op botbreuken, en de bijbehorende complicaties, kleiner.
Een licht tekort aan calcium geeft zelden klachten. Je kan last hebben van: tintelingen of een 'voos' gevoel, meestal rond je mond of in je vingers en tenen;spierspasmen (onwillekeurige spiersamentrekkingen) rond je mond.
De T-scores worden als volgt uitgelegd: Een T-score van -1,0 of hoger is normaal. Een T-score tussen -1,0 en -2,5 duidt op osteopenie. Een T-score van -2,5 of lager duidt op osteoporose.
Over het algemeen bestaat het menselijk lichaam voor ongeveer 40% tot 50% uit spiermassa. Bij volwassen mannen bestaat het lichaam doorgaans uit ongeveer 42% tot 50% spiermassa, terwijl bij volwassen vrouwen het percentage spiermassa meestal tussen 36% en 42% ligt.
Gezonde spiermassa voor mannen ligt tussen de 40% en 48% van de totale lichaamsmassa. Voor vrouwen ligt dit wat lager; deze moet tussen de 34% en 44% van de totale massa liggen.
De manier om je vetpercentage thuis te meten zijn weegschalen inclusief vetmeting. De weegschalen zijn populair, maar niet betrouwbaar. De Consumentenbond onderzocht 11 weegschalen. Conclusie: degene die wil weten hoeveel vet hij heeft, kan maar beter niet op een weegschaal gaan staan.
Gezond vetpercentage bij mannen en vrouwen
Voor mannen is dit 7% tot 25% en voor vrouwen 21% tot 36%. Vrouwen hebben namelijk meer borstweefsel en leggen vetreserves aan voor een eventuele zwangerschap. Ook leeftijd speelt een rol.
U krijgt een scan van uw botten. Bij de scan wordt gemeten hoe stevig uw botten zijn en hoe hoog uw ruggenwervels zijn. U heeft botontkalking als uw botten veel minder stevig zijn dan bij andere mensen van uw leeftijd. Botontkalking is niet te zien op een gewone röntgenfoto.
Schat je spiermassa: Vermenigvuldig je vetvrije massa met een geschat percentage van spiermassa ten opzichte van je totale vetvrije massa. Dit percentage varieert per individu, maar een algemene schatting is 40-50% voor mannen en 30-36% voor vrouwen.
Bij volwassen vrouwen schommelt het ideale percentage tussen 45 en 60%, terwijl het ideale percentage bij mannen 50 tot 65% van het totale lichaamsgewicht bedraagt. Bij een zeer atletische bouw wordt zelfs 5% meer lichaamswater aanbevolen dan het gemiddelde voor volwassenen.
Als het botverlies erger wordt gaat osteopenie over in osteoprose. Bij osteoporose is de botdichtheid zo laag geworden dat uw botten heel makkelijk breken. Ook kunt u dan pijnklachten krijgen door bijvoorbeeld ingezakte wervels. U kunt dit voorkomen door goed voor uw botten te zorgen.
Sommige mensen denken dat 'artrose' en 'osteoporose' over hetzelfde ziektebeeld gaan. Dat is niet juist. Osteoporose heeft te maken met stevigheid van de botten en artrose is slijtage in de gewrichten door verlies van kraakbeen.
Botten bestaan onder andere uit kalk (calcium), fosfor, merg en andere stoffen. Deze stoffen vormen een hechte structuur met kleine openingen ertussen. Als er sprake is van osteopenie worden de botten poreuzer en dus minder stevig. Osteopenie is het voorstadium van osteoporose, beter bekend als botontkalking.
Calcium zorgt ervoor dat de microscopische spiertjes in de wand van de bloedvaten samentrekken, waardoor de bloedvaten nauwer worden. In het geval van vernauwingen van de (krans-)slagaders willen we dit vermijden. Hiervoor worden 'antagonisten' of 'tegenwerkers' van calcium gegeven.
Naast vermoeidheid en zwakkere botten heeft een tekort namelijk invloed op het functioneren van organen als ogen, schildklier en huid, maar het kan ook psychische klachten veroorzaken.
Voldoende calcium is dus erg belangrijk. Calcium krijgt u binnen door uw voeding; vooral zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt bevatten veel calcium.
Suikers zijn wellicht de grootste veroorzaker van de toename van botontkalking op jonge leeftijd. Teveel zout en kant-en-klaar producten en/of maaltijden. Zout verhoogt de uitscheiding van calcium en mineralen via de nieren.
Bewegen tegen de zwaartekracht in geeft de meeste botbelasting en het beste resultaat. Goede voorbeelden hiervan zijn: wandelen, traplopen, hardlopen, tennissen, dansen, touwtje springen. Een dagelijkse wandeling is al effectief.