Als een verbintenis blijvend niet kan worden nagekomen, spreekt men van blijvende onmogelijkheid in de nakoming van een verbintenis. We kunnen hier twee vormen onderscheiden: de absolute onmogelijkheid en de relatieve onmogelijkheid. Bij de absolute onmogelijkheid is het uitgesloten dat er nog nagekomen kan worden.
Schadevergoeding wanprestatie
De schadevergoedingsplicht bij wanprestatie is ook gebaseerd op wetsartikel 6:74 BW. De schade die ontstaat door de wanprestatie moet vergoed worden. Tussen de wanprestatie en de schade moet een causaal verband bestaan. De schade moet het rechtstreekse gevolg zijn van de wanprestatie.
Als de afgesproken prestatie uit de overeenkomst wordt voldaan, is er sprake van nakoming. Als daarentegen de partij niet, niet binnen de gestelde termijn of onbehoorlijk nakomt, is er sprake van een wanprestatie (ook wel: tekortkoming in de nakoming).
Verzuim. Een tekortkoming die aan een schuldenaar kan worden toegerekend verplicht tot schadevergoeding. Is de nakoming van de overeengekomen prestatie blijvend onmogelijk, dan ontstaat de verplichting om de schade te vergoeden direct en automatisch.
Voor een beroep op wanprestatie is vereist dat een overeenkomst niet wordt nagekomen en je (doorgaans) de schuldenaar in gebreke hebt gesteld. Wordt de overeenkomst dan alsnog niet nagekomen, dan is er sprake van verzuim en kan je (naast nakoming) een schadevergoeding eisen.
De vereisten
Voor het slagen van een actie uit onrechtmatige daad moet aan vijf eisen zijn voldaan: onrechtmatigheid, toerekenbaarheid, schade, causaliteit en relativiteit.
Geen overmacht door schuld of risico
Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer er sprake is van het gebruik van hulppersonen of zaken (eerder al aangehaald), die voor de schade hebben gezorgd. In dat geval komt de tekortkoming voor rekening van degene die de overeenkomst had gesloten en is er geen sprake van overmacht.
Volgens de wet moet een schuldenaar met een schriftelijke aanmaning in gebreke gesteld worden. In de praktijk betekent dat een ingebrekestelling per e-mail ook is toegestaan. Houd er echter wel rekening mee dat het verzenden of de ontvangst van een e-mail moeilijker te bewijzen is.
In verzuim zijn heeft nadelige gevolgen voor de schuldenaar: De schuldeiser kan vertragingsschade vorderen over de periode waarin de schuldenaar in verzuim is; Iedere verhindering van de nakoming wordt aan de schuldenaar toegerekend als wanprestatie. De schuldenaar kan geen beroep meer doen op overmacht.
Nakoming of vervangende schadevergoeding vorderen
De wederpartij kan nakoming van de overeenkomst vorderen. Dit betekent dat de gemaakte afspraken alsnog moeten worden nagekomen. Er kan daarnaast ook nog een schadevergoeding voor de schade die is ontstaan door de wanprestatie worden gevorderd.
Heeft u een overeenkomst met een bedrijf of persoon, maar houdt deze zich niet aan de gemaakte afspraken? Dan kunt u de andere partij in gebreke stellen, de overeenkomst ontbinden, uw geld terug vragen of een schadevergoeding eisen.
Bij een overeenkomst moeten beide partijen zich houden aan hun afspraken. Met enige regelmaat worden de afspraken niet nageleefd en zit de ander met schade. Komt één van de partijen zijn/haar verplichting niet (volledig) na? Dan is er sprake van een zogenaamde onjuiste nakoming of een niet-nakoming.
Volgens de wet is er sprake van overmacht als een partij er helemaal niets aan kan doen dat hij zijn verplichting niet nakomt. Het is niet zijn schuld en het valt hem niet toe te rekenen. Nakoming van de overeenkomst kan dan in alle redelijkheid niet meer worden verlangd. Denk bijvoorbeeld aan een natuurramp.
Het is niet mogelijk om de overeenkomst te ontbinden en tegelijk aanspraak te maken op vervangende schadevergoeding. Wel is het altijd mogelijk, dus ook naast ontbinding, om aanvullende schadevergoeding te vorderen.
Van een onrechtmatige daad is sprake wanneer je een inbreuk maakt op iemands recht. Je handelt op onbehoorlijke wijze of je doet iets dat in strijd is met een wettelijke plicht. Er zijn veel situaties te bedenken waarbij sprake is van een onrechtmatige daad.
Op dit moment mag je nog geen kosten in rekening brengen bij de debiteur. Dus ook geen administratiekosten! Als de factuur onbetaald blijft dan kun je een incassobureau dan wel een deurwaarder inschakelen om de vordering te laten incasseren.
Op grond van artikel 6:82 BW moet een ingebrekestelling een schriftelijke aanmaning zijn waarin (in beginsel) aan de schuldenaar een redelijke termijn voor de nakoming wordt gesteld. Een redelijke termijn is een redelijke termijn, niet standaard 14 dagen of 30 dagen wat vaak wordt gedacht.
Mogelijkheden na het versturen van een ingebrekestelling
Wanneer de andere partij geen gehoor geeft aan de ingebrekestelling, is deze partij in verzuim. Pas dan kunt u juridische maatregelen nemen zoals het ontbinden van de overeenkomst of het eisen van een schadevergoeding.
Als hoofdregel geldt dat een schuldeiser verplicht is een ingebrekestelling te sturen als de schuldenaar de op hem rustende verplichtingen niet nakomt, waarbij de schuldenaar een redelijke termijn voor nakoming wordt gesteld. Als nakoming binnen deze termijn uitblijft, treedt het verzuim in.
Stuurt de schuldeiser een ingebrekestelling? Dan moet de schuldenaar een redelijke termijn krijgen om alsnog na te kunnen komen. Wat een redelijke termijn is, is niet in de wet bepaald. Over het algemeen is een termijn van circa twee weken redelijk.
Hoe stelt men iemand in gebreke? De ingebrekestelling wordt altijd schriftelijk gedaan. Een mondelinge ingebrekestelling is niet voldoende. In de ingebrekestelling worden de verplichtingen van de schuldeiser opgenomen en de mededeling dat hij deze niet is nagekomen.
Overmacht. Overmacht is een uitzondering op de hoofdregel dat een contractspartij aansprakelijk is voor de schade als gevolg van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming. Overmacht impliceert een tijdelijke of blijvende onmogelijkheid tot nakomen.
Psychische overmacht (artikel 40 Sr): bij psychische overmacht is sprake van een drang waaraan geen weerstand hoeft te worden geboden. Deze drang is bij psychische overmacht gelegen in de psyche van de dader en niet in externe omstandigheden, zoals bij overmacht in noodtoestand het geval is.
In een recente uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Holland werd geconcludeerd dat een aanbestedende dienst onder de huidige onzekere marktomstandigheden een beroep op overmacht bij leveringsproblemen van materiaal niet zonder meer contractueel mag uitsluiten.