Onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 5% binnen 6 maanden is per definitie abnormaal; er moet dan altijd naar de onderliggende oorzaak worden gezocht.
Wanneer is gewichtsverlies alarmerend? Onderzoekers hebben regels opgesteld voor wanneer gewichtsverlies alarmerend is. Als het gewichtsverlies binnen een maand meer dan 5% van het totale lichaamsgewicht bedraagt en binnen 6 maanden meer dan 10% is er een probleem.
Onbedoeld gewichtsverlies is een vermindering van ten minste 5 à 10% van het lichaamsgewicht in minder dan 6 maanden tijd. Dat kan verschillende oorzaken hebben, hoewel er bij een op vier geen verklaring wordt gevonden.
Een voedselallergie bijvoorbeeld. Bij ouderen is ondervoeding of kanker vaak een oorzaak. Andere mogelijke reden van afvallen zonder reden zijn infecties of psychische oorzaken zoals een eetstoornis en depressies. Ook roken kan leiden tot onbedoeld gewichtsverlies.
Mogelijke oorzaken van gewichtsverlies zijn darmaandoeningen zoals een infectie (zoals giardiasis), een overactieve schildklier, suikerziekte (diabetes mellitus) of lintwormen. Gewichtsverlies is niet altijd een reden om u zorgen te maken. Bij iedereen schommelt het gewicht wel een beetje.
Een (oncologie) diëtist kan een persoonlijk advies geven afgestemd op de klachten en mogelijkheden. Ondervoeding komt vaker voor in een vergevorderd stadium van kanker. Bij kanker in de alvleesklier, maag, slokdarm, eierstokken, longen,lever en in de mond of keel komt ondervoeding frequenter voor.
Mensen met kanker kunnen in korte tijd veel afvallen: tot wel tien kilo in een paar weken. Deze sterke vermagering wordt cachexie genoemd. Simpelweg meer eten helpt niet om weer op gewicht te komen, en is geen andere behandeling om het gewichtsverlies tegen te gaan.
Wanneer je voedingsstoffen niet goed worden opgenomen mag je zo veel eten als je wil en val je toch nog af. Naast stress zijn er nog heel wat andere aandoeningen mogelijk die een effect hebben op je spijsvertering. Denk maar aan colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.
5 tot 6 kilo gewichtsverlies, door dieet en/of sporten, heeft een positief effect op hormonen die het risico op borstkanker na de overgang verlagen. Val je af door te sporten, dan verlies je gemiddeld méér gewicht, kom je minder snel weer aan en is het effect op deze hormonen sterker.
De meest voorkomende definitie van onbedoeld gewichtsverlies is een vermindering van het lichaamsgewicht van meer dan 5% in 6 maanden. Gewichtsverlies kan ook functieverlies veroorzaken, doordat spierafbraak optreedt.
Door stress kan je jouw eetlust bijvoorbeeld verliezen, waardoor het mogelijk is dat je afvalt. Dit kan gebeuren om verschillende redenen: Je stofwisseling versnelt. Door het cortisol en de verhoogde adrenaline in je lichaam word je stofwisseling versnelt en gaat je hartslag omhoog.
Wat kan de internist doen? De internist kan nader onderzoek doen naar de oorzaken van obesitas. Denk hier bij aan zogenaamde verborgen dikmakers zoals medicatie, hormonale oorzaken, slaapapnoe of een belangrijke erfelijke component die het resultaat van een leefstijlinterventie negatief kunnen beïnvloeden.
Een deel van het onbedoeld afvallen is een direct gevolg van al bekende aandoeningen, zoals maligniteiten, ernstig chronisch long- of hartlijden, ernstige infecties zoals tuberculose en aids, en ontstekingsprocessen zoals de ziekte van Crohn.
Een gewichtsverlies van 5 tot 10% van je huidige lichaamsgewicht zorgt al voor gezondheidswinst. Om je streefgewicht te bereiken en op de lange termijn te behouden, raden we aan om niet meer dan ongeveer 0,5 kilo per week af te vallen.
Een kilo vet is 9000 kcal, maar een kilo lichaamsvet is slechts 7700 kcal (omdat daar ook nog andere vloeistoffen tussen zitten). Om dit kwijt te raken moet je dus ongeveer 15 dagen in dit calorietekort verkeren. Met andere woorden: in een maand tijd (30 dagen) kan je dus ongeveer 2 kilogram lichaamsvet verliezen.
Als je zwaarder weegt kan 10 kg gewoon nog niet voldoende zijn om ervoor te zorgen dat er een zichtbaar verschil is. Vergeet ook niet dat de meeste mensen je enkel met kledij aan zien wat een groot deel van de progressie kan maskeren. Hoe zwaarder je weegt, hoe meer je moet afvallen voor het zichtbaar is voor anderen.
Nieuw Canadees onderzoek wijst uit dat je omgeving pas na ongeveer 3 à 4 kg minder merkt dat je wat kilo's kwijt bent. Het lichaamsdeel dat als eerste verraadt dat de wijzer van de weegschaal wat gezakt is, is volgens de wetenschappers van de universiteit van Toronto het gezicht.
Bij de vraag: “Waar val je het eerst af?” denk je meestal meteen aan het verschil tussen het onderhuidse vet op je benen, buik en bovenlichaam. Maar wat blijkt, is dat mensen met overgewicht voornamelijk eerst visceraal vet verliezen. Visceraal vet is het vet binnen in de buikholte, tussen de organen.
Naarmate we ouder worden, hebben we minder energie (= voedsel) nodig. Dat verhoogt het risico op gewichtsverlies of zelfs ondervoeding. Bovendien kunnen er zo tekorten ontstaan aan bepaalde vitaminen en mineralen.
Eén dag vasten kan daarom resulteren in een gewichtsverlies van 0,5 kilogram tot 2,5 kilogram, afhankelijk van iemands gewicht en stofwisseling. Als je twee dagen achter elkaar vast, zal de hoeveelheid gewichtsverlies toenemen.
Op zich is dat niet zoveel, maar op een maand zijn het wel 1600 kcal en op een jaar 20800 kcal. Een kilo vet is 9000 kcal. Op een maand tijd zou je dus 170 gram afvallen en op een jaar 2,3 kg.