Een veel voorkomende en bekende reactie van planten op een naderende winter is het verliezen van hun blad. Bij lagere temperaturen werken de wortels van bomen en planten minder goed en nemen ze minder vocht op. Om het vochtpeil hoog te houden worden de blaadjes afgestoten.
De schors beschermd de boom tegen de kou van de winter. Als het voorjaar weer begint, en de boom weer begint te groeien, scheurt hij uit zijn winterjas. De schors valt dan van de boom en de boom kan dan weer verder groeien!
In de herfst maken de bomen zich klaar voor de winter. De boom gaat dan in een soort winterrust. De wortels nemen dan geen vocht meer op uit de grond. Bladeren hebben veel vocht nodig en als ze in de winter aan de boom blijven zitten, droogt de boom uit.
Maar wat doen bomen dat ze zo belangrijk zijn? Meer dan je denkt! Bomen helpen de lucht die we inademen te zuiveren, ze filteren het water dat we drinken en ze bieden leefruimte voor dieren. Bomen voorkomen overstromingen en erosie en helpen de bodem te vullen met voedingsstoffen die nodig zijn voor de landbouw.
Waarom een boom niet wil groeien
De grond is te nat, wortels hebben zuurstof nodig en ook het bodemleven wat met de wortels samenwerkt. De potkluit is sterk uitgedroogd waardoor deze geen water meer opneemt, potgrond kan na het sterk indrogen inreversibel waardoor het slecht water opneemt en de wortels niet groeien.
De oudste boom ter wereld staat in Zweden, om exact te zijn in het Fulufjället National Park. De boom in kwestie is een spar. Op het eerste gezicht ziet de boom er weinig indrukwekkend uit, maar onderzoekers zijn erachter gekomen dat de wortels van de boom minstens 9.500 jaar oud zijn!
Beschermende laag
Schors is geen levende laag en wordt ook wel kurk genoemd. Het beschermt de boom tegen beschadiging, uitdroging en infecties van buitenaf. De wanden van de cellen zijn namelijk ondoorlaadbaar waardoor de boom minder vatbaar is voor invloeden van buitenaf.
Bladeren en wortels zijn de voornaamste organen van de boom. De boom maakt er zijn eigen voedsel mee, haalt er adem mee en transpireert erdoor. Dat laatste is veel belangrijker dan het zo lijkt. Door huidmondjes in de bladeren geeft de boom water af aan de lucht.
's Nachts draait het hele proces om. Dan nemen bomen zuurstof op en ademen zij koolstofdioxide uit. Bomen gebruiken 's nachts zuurstof om de opgeslagen suikers te kunnen verbranden en met de vrijgekomen energie kunnen ze groeien. Door bomen aan te planten vullen we het tekort aan zuurstof aan.
Laten wij allereerst onderstrepen dat een boom, in tegenstelling tot de dieren, groeit zolang hij leeft. Een boom die niet meer groeit is een dode boom. De boom haalt met zijn wortels water met erin opgeloste mineralen uit de bodem.
Planten kunnen bevriezen en het ook koud hebben. Planten bevatten, net als mensen, water dat kan bevriezen en de plant of boom zelf ook.
Planten houden niet zo van strenge vorst. Voedzame sappen in hun wortels, stam, takken en bladeren bevriezen, de plant verdroogt en sterft.
Wanneer u bomen plant met vorst of een haag plant bij vriesweer, gebeurt er ondergronds erg veel. Alle energie van de planten wordt gestopt in het ontwikkelen van nieuwe, jonge haarwortels. Zo is de boom sterk in het voorjaar wanneer de blaadjes aan de bomen komen.
Voorkomen van uitdroging
Bij lagere temperaturen nemen de wortels minder water op. Onder 4 graden Celsius stopt de opname zelfs helemaal. Loofbomen laten hun bladeren vallen als het kouder wordt om te voorkomen dat ze uitdrogen.
Bomen. Waarom gaat een boom nooit naar school? Antwoord: Hij snapt er geen hout van.
Niet alleen kruidachtigen (zoals het Madeliefje) verslappen tijdens de nacht maar ook bomen 'slapen'. De bomen, zoals deze Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) op de foto, laten in de nacht hun takken hangen. Een boom van vijf meter kan zo tien centimeter krimpen.
Zuurstofproductie van bomen
Bomen groeien door koolstofdioxide en water met behulp van zonlicht om te zetten in voedzame suikers en zuurstof. Dit gebeurt in groene bladeren en noemen we fotosynthese. Hoe meer bladeren, hoe meer zuurstof een boom produceert. Bomen gebruiken zelf ook zuurstof voor hun stofwisseling.
Dag en Nacht. De groene bladeren aan planten hebben hele kleine mondjes waarmee ze koolstofdioxide openemen uit de lucht. Als de zon op de bladeren schijnt wordt in het blad koolstofdioxide en water omgezet in suiker en zuurstof. Suiker gebruikt de plant om te groeien, maar de zuurstof heeft het niet nodig.
Bomen en planten hebben stikstof nodig om te groeien. Nu is het zo dat er te veel stikstof in de lucht zit. Dat is geen probleem want bomen en planten nemen dit op en zetten het om in zuurstof. Méér stikstof betekent snellere groei en ondergroei.
Zolang bomen groeien, en dat doen ze hun hele leven, nemen ze koolstofdioxide op en geven ze zuurstof (O2) af. De koolstofdioxide die bomen voor hun groei nodig hebben is normaal gesproken voldoende beschikbaar in onze lucht, maar een hoger gehalte aan CO2 in de lucht kan de groei enigszins bevorderen.
Wanneer een boom zijn voedsel maakt heeft hij maar 2 ingrediënten nodig : water en een gas uit de lucht, met de moeilijke naam 'koolstofdioxide'. Dat gas wordt door mensen en dieren uitgeademd. Via de wortels van de boom wordt het water opgezogen en de blaadjes nemen de 'koolstofdioxide' op uit de lucht.
Denk aan middelen als zout, azijn en een koperen spijker. Het voordeel van met een herbicide een boom vergiftigen is het feit, dat een herbicide doorgaans veel krachtiger is dan bijvoorbeeld zout of azijn. Zeker een oudere boom is vaak niet dood te krijgen met dergelijke huis-tuin-en-keukenmiddelen.
Dit gebeurt vooral bij extreem warm weer. Als zij dan vaak en veel water krijgen, dreigt een ander probleem. Dan wordt de bodem te nat en wordt de zuurstof uit de grond rond de wortels verdreven. Het gevolg is dat de boom of struik dan verdroogt door verdrinking.
Bomen herkennen in de winter
Schors beschermt het binnenste van de boom, net als onze huid. Die schors ziet er bij elke boom weer anders uit. Aan deze 'vingerafdruk' kun je de boom herkennen.
De duurste Bonsai boom: Een eeuwenoude den, verkocht voor 1,3 miljoen dollar op de Internationale Bonsai Conventie in Takamatsu, Japan. Een andere dure Bonsai boom, te koop voor ongeveer 90.000 dollar.