Eeuwenlang werden eikels geraapt om als varkensvoer te dienen. De gepelde en gekookte eikels werden ook nadat het door eindeloos spoelen met water van looizuur was ontdaan als een soort meel voor menselijke consumptie gebruikt. Ook door roosteren verdwijnen de tannines waarna je de bekende eikeltjeskoffie krijgt.
Een ander handig hulpmiddel is een eikel/notenraper. Deze eikelraper op steel kun je met de 'kooi' over het gras rollen. Eikels komen in deze kooi terecht waarna je ze kunt verwijderen. Het voordeel van deze eikelraper is dat je niet hoeft te bukken.
Eikels zijn belangrijk voedsel voor dieren, zoals muizen, eekhoorns, wilde zwijnen, herten, sommige eenden en andere vogels, en beren die in de buurt van eiken leven. Bij deze dieren bestaat soms 25% van de wintervoorraad uit eikels.
Afhankelijk van het weer vallen de meeste eikels in september en oktober. De hoeveelheid zaad die eiken produceren verschilt erg per jaar. Eens in de zoveel jaar, als de weersomstandigheden goed zijn en de bomen genoeg reserves hebben, produceren ze veel meer eikels dan anders.
Eikels zijn een waardevolle en lekkere bijvoedering voor varkens. Wat levert het je op: Voor elke kilo schone eikels krijg je meteen 15 eurocent.
Eikels werden vroeger gebruikt om varkens te voeren (mast). Eikels kunnen echter ook giftig zijn voor dieren, bijvoorbeeld voor paarden. Eikels zijn niet bewaarbaar, omdat ze niet meer dan één seizoen hun kiemkracht behouden.
Eikels zijn prima eetbaar, dus het is tijd om ook zelf aan de slag te gaan. Je raapt ze tussen oktober en december. Gebruik geen groene eikels, pluk al helemaal geen verse van de boom en laat ook eikels met een gaatje erin lekker op de grond liggen.
Eikeltjes en duiven
Voor menige vogel, en in elk geval voor de ekster, vlaamse gaai, kauwtjes en duiven, is de herfst het seizoen om er nog even lekker op los te eten, of om het aanwezige voedsel te verstoppen voor later. Gaaien verstoppen ze onder de grond, eksters graven ze weer op.
Bij te droge omstandigheden, zeker in combinatie met zeer hoge temperaturen, verdampen bomen meer vocht dan ze op kunnen nemen. Om te voorkomen dat ze helemaal uitdrogen, kunnen ze bladeren opkrullen of laten vallen.
Elk jaar rond deze tijd vallen de eikels en beukennootjes van de bomen. Maar dit jaar valt er een stuk minder. Dat komt door het koude voorjaar en de regenachtige zomer. Daardoor groeide er minder aan de bomen.
Eikels en groen eikenblad bevatten het giftige tannine en kunnen bij schapen, geiten, runderen en paarden vergiftigingen veroorzaken. Ook voor andere dieren, zoals honden, zijn eikels giftig! Onrijpe, groene eikels bevatten de hoogste hoeveelheid tannine.
Veel voorkomende eikenbomen zijn de Zomereik, Amerikaanse eik, moeraseik, hongaarse eik en de moseik. De amerikaanse eik en de moeraseik zijn ook bekend om de opvallende herfstkleuren in allerlei tinten rood en oranje. Bekende groenblijvende eikenbomen zijn de steeneik en de kurkeik.
Eikels zijn giftig voor honden.
In eikenbladeren en eikels zit de stof tannine (looizuur). Te veel tannine resulteert in buikpijn, diarree en de hond zal ook gaan braken. Soms leidt te veel tannine tot schade aan de bloedvaten, de darmen en de nieren van uw hond. Met grote gevolgen als nierfalen en soms zelfs de dood.
Beukennootjes vallen voornamelijk in de smaak bij vogels als keep en vink, maar ook boomklever en verschillende soorten mezen. Gaaien zijn dol op eikels: de Latijnse naam, Garrulus glandarius, is dan ook te vertalen als 'voortdurend krassende eikelzoeker'.
Geef ze steeds toegang tot water en suikerwater. Enkele keren per week geef je ze bevroren fruitvliegjes of bladluizen.
Buiten de vraag of het wettelijk gezien mag, is brood of ander 'menseneten' niet goed voor vogels. Dit geldt niet alleen voor duiven, maar ook voor de eendjes en ganzen in het park. Brood is eenzijdig voedsel én er zit teveel zout in. De Vogelbescherming geeft aan dat broodkruimels geen kwaad kunnen, maar met mate.
Op het menu staat voornamelijk plantaardig materiaal, zoals zaden, knoppen en bladeren. Net als oogstresten (granen) zijn deze te vinden op akkers, maar ook in de bebouwde omgeving is voldoende voedsel te vinden. Zoals in tuinen, maar ook rondslingerende etensresten zijn in trek.
Duiven slapen graag op harde ondergronden zoals gevelranden, dakgoten, vensterbanken en balkons. Duiven kunnen alleen poepen als ze zitten. Hun zitplekken raken dan ook snel ernstig bevuild met uitwerpselen. Een duif produceert ongeveer 14 kg poep per jaar.
Een eikel is de vrucht van de eikenboom. Het is een noot met één, soms twee zaden. Het duurt tussen de zes en vierentwintig maanden voordat een eikel kiemt.
Eikeltjeskoffie is een veel gebruikt natuurlijk alternatief voor koffie. Er zit geen cafeine in. Doordat je de eikels roostert lijkt het wel echt op het proces van koffie. Niet voor niets worden eikels dan ook vaak gebruikt in alternatieve koffiemengsels.
Het kan jeuken en branden. Vaak is een schimmel of bacterie de oorzaak. Soms een soa of een allergie. Spoel de eikel een paar keer per dag schoon met water (zonder zeep).
Aan het einde van de zomer vallen er uit een eiken boom honderden tot duizenden eikels. Dit zijn als het waren de zaden van de eik boom. Uit elke eikel kan namelijk een nieuwe eik groeien. Zo kan de boom zich vermenigvuldigen en zorgen dat het bos groen blijft.
Droog de goede eikels af en doe ze met wat potgrond in een plastic zak in de koelkast. Kijk af en toe of je al worteltjes ziet ontkiemen. Haal na anderhalve maand de eikels uit de koelkast. Kies de eikel met de grootste wortel en stop deze met wat potgrond in een bloempot.
De grootste en vermoedelijk oudste eik van Ivenack is waarschijnlijk 750 tot 800 jaar oud. Eerder werd aan 1000 tot 1200 jaar gedacht, maar dit is gezien de jaarringbreedte bij deze en andere eiken niet waarschijnlijk.