Een hunebed of dolmen is een megalithische (Oudgrieks: μέγας megas: groot, λίθος lithos: steen) grafkamer uit het neolithicum (4000-3000 v. Chr.) die bestaat uit ten minste drie, maar vaak (veel) meer staande draagstenen, overdekt door een of meer dekstenen.
Veel later denken bewoners van het gebied dat de keien door 'huynen' – reuzen – gedragen en op elkaar gestapeld zijn. Wie anders zou zijn grote steen van wel twintigduizend kilo kunnen versjouwen? Vandaar de naam 'huynebed' (later hunebed).
Hunebedden zijn het symbool van de provincie Drenthe. Ze werden 5000 jaar geleden door boerenstammen gebouwd. 54 van deze graven hebben de tand des tijds doorstaan. Ieder hunebed is een tombe gemaakt van enorme, massieve stenen.
Vroeger dachten de mensen dat de hunebedbouwers reuzen moesten zijn geweest. Dit dachten zij omdat de zwerfkeien super zwaar waren en het niet menselijk leek om deze keien te verplaatsen. Huynen is een oud-Nederlands woord voor reuzen, daar komt de naam hunebed vandaan.
De bouwers waren geen Hunen of Hunnen, maar worden het Trechterbekervolk genoemd naar de vorm van het meest voorkomende type aardewerk dat in de hunebedden werd aangetroffen. Hunebedden behoren tot de oudste overblijfselen van menselijke bewoning in ons land.
In die tijd was er nog geen landsgrens zoals nu, laat staan een provinciegrens. Op de plekken waar stenen te vinden waren, bouwden ze hunebedden op hogere plaatsen in het landschap. In Drenthe liggen op de Hondsrug de meeste hunebedden, omdat dit gebied hoger ligt en stenen daardoor makkelijker te verzamelen waren.
Begraven van de doden
De hunebedbouwers bouwden prachtige graven voor hun doden: de hunebedden. De hunebedden zijn grafkamers van stenen waarin meerdere mensen werden begraven. De overledenen kregen eten en drinken in potten mee, maar ook gereedschap, sieraden en wapens.
Het beroemde hunebed D27 bij Borger is met zijn lengte van 22,5 meter het grootste stenen grafmonument van Drenthe. Parkeer de auto op de parkeerplaats van het Hunebedcentrum, want vanaf hier is het grafmonument gemakkelijk te voet bereikbaar en te bezichtigen.
In de hunebedden lag een keienvloer oftewel een vloer gemaakt van keitjes.Bij opgravingen werden ook afscheidingen in de grafkamer gevonden. Dus mogelijk was de grafkamer in meerdere ruimtes verdeeld, zie hieronder. De overledenen lijken op de keivloer te zijn neergelegd met daar omheen grafgiften.
De hunebedden dienen als gemeenschappelijke begraafplaats. Dit soort stenen grafkelders is in die tijd niet ongewoon: in heel Europa zijn er wel 35.000 gevonden. Hier worden ze gebouwd van enorme zwerfkeien, die tijdens een van de ijstijden, zo'n 150.000 jaar geleden, vanuit Scandinavië hiernaartoe zijn geschoven.
De hunebedbouwers zagen er niet veel anders uit dan wij, maar waren wel kleiner: tussen de 155-165 centimeter. De mensen zullen een lichte huid hebben gehad met blond of bruin haar en blauwe ogen. Onze hunebedbouwers – de eerste boeren in het noorden van Nederland.
✔️ Hunebedcentrum Borger
Dan is Hunebedcentrum Borger dé plek om te bezoeken. Naast het centrum ligt hier het grootste hunebed van heel Nederland. In dit hunebed is ook de grootste steen verwerkt, de steen weegt naar schatting zo'n 20.000 kilogram. Het Hunebedcentrum is meer dan alleen een museum.
De Nederlandse en Noord-Duitse Hunebedden, 'megalietgraven' (uit Grieks megas, groot en lithos, steen), zijn gebouwd uit zwerfstenen, die door het landijs van het Saalien vanuit Scandinavië aangevoerd zijn. Bepaalde plekken lagen er vol mee toen de hunebedden gebouwd werden uit zwerfstenen tot ca.25.000 kg zwaar.
Dolmen is een Bargoens woord voor 'slapen' en het is een megalithisch grafmonument.
De hunebedden in Nederland zijn gebouwd tussen 3350 en 3050 v. Chr., in de meest westelijke uitloper van het territorium van de trechterbekercultuur, die verder doorloopt tot in het oosten van Duitsland.
De hunebedden zoals wij ze kennen zien er heel anders uit dan ze ooit gebouwd zijn. De stenen, soms wel 20.000 kilo zwaar, zijn vermoedelijk eerst op een zelfgebouwde heuvel getrokken.Zo lagen ze hoog boven de grond. Vervolgens werden de zijkanten van de heuvel uitgegraven om de draagstenen te plaatsen.
hunebed. - de vloer was mogelijk belegd met keien. De draagstenen en dekstenen (iets plattere zwerfkeien) worden megalieten genoemd. De term "bovengrondse grafkamer" uit de eerste regel is wat overdreven; waarschijnlijk waren vroeger helemaal geen stenen zichtbaar of uitsluitend de toppen van de dekstenen.
Hunebedden zijn de grafmonumenten van de z.g. Trechterbekercultuur (TRB). Die cultuur had zo'n 5500 jaar geleden in Noord-Europa een zeer groot verspreidingsgebied; tot in Zweden en Polen aan toe. De TRB mensen bouwden de portaal- en de ganggraven zoals hunebedden.
Oog in Oog met de Hunebedbouwers
D27 ligt op openbaar terrein en is gratis te bezoeken. Je hoeft hiervoor dus geen entreebewijs van het Hunebedcentrum aan te schaffen. Toch zien we dat de meest gestelde vraag van de bezoekers is hoe de hunebedbouwers in staat waren om zo'n monument te bouwen.
Van de 52 hunebedden in Drenthe ligt het grootste hunebed bij Borger (hunebed D27), waar een vondst uit de bronstijd werd gedaan. Hier liggen in totaal dertien hunebedden bij elkaar.
Ze zijn gebouwd van zwerfkeien die in de IJstijd naar Drenthe zijn meegevoerd. Hunebedden hebben geen naam, maar wel een nummer. In Drenthe vind je D1 tot en met D54 (D48 bleek toch geen hunebed en D33 is afgebroken). 47 van deze hunebedden vind je langs de Hunebedhighway, de Route 66 van Nederland.
Hunebedden zijn gemaakt van zware stenen. Sommige stenen wegen wel 30.000 kilo. Om een vergelijking te maken: 30 kleine autootjes of 10 olifanten. We denken dat een hunebed gebouwd kan worden door tien tot twintig man.
Hunebed D27 is het grootste hunebed van Nederland. Het hunebed is 22,6 meter lang en weegt naar schatting zo'n 20.000 kilo!