Een fries is in de kunstgeschiedenis en archeologie de term voor iedere uitgebreide, verhalende voorstelling van mensen, mythologische figuren en/of dieren binnen een duidelijk kader.
Een fries is in ruimere zin een horizontale band met schilder- of beeldhouwwerk of reliëf, metselwerk of mozaïek e.d. om een muurvlak aan de bovenzijde te begrenzen of om het in te delen.
Het Fries dat tegenwoordig gesproken wordt heet officieel Westerlauwers Fries en is ontstaan uit het Oudfries. Het Oudfries heeft duidelijke overeenkomsten met het Oudnederlands, maar vooral met het Oudengels. Uniek aan het Fries is dat het zijn Middelfase (zoals Middelnederlands) vrijwel geheel heeft overgeslagen.
Fries in het onderwijs
Scholen moeten verplicht het Fries als vak aanbieden. Behalve als de provincie Fryslân een school (gedeeltelijke) toestemming heeft gegeven om geen Fries te geven. Verder mogen Friese scholen het Fries naast het Nederlands ook als voertaal in het onderwijs gebruiken.
Het woord 'Fries' wordt in 1278 voor het eerst in Middelnederlandse bronnen aangetroffen. Aanvankelijk betreft het een bijnaam, later wordt het ook in de betekenis van een volksnaam (iemand uit Friesland) aangetroffen. Aanvankelijk was 'Fries' een geografisch begrip, gaandeweg kreeg het ook etnische connotaties.
Hoewel het Fries en het Nederlands dezelfde vooroudertaal hebben, zijn het toch echt verschillende talen. Het Fries heeft veel meer gemeen met de Engelse talen dan met het Nederlands.
Karakter. De Fries is vriendelijk en levendig, mak, intelligent, leergierig en trouw, en is een gewillige werker. Ook heeft het Friese paard een koel hoofd en is daardoor geschikt voor recreatief rijden en buitenritten. Het ras is ook geschikt voor dressuur vanwege de hoge knieactie en zijn betrouwbare gedrag.
Het Westerlauwers Fries wordt geschreven met het Latijnse alfabet, maar het Fries heeft maar 24 letters (de Q en de X worden in de hedendaagse spelling van het Fries niet gebruikt).
Heel simpel gezegd: een taal is datgene wat men erkent als 'de standaard'. En dialecten zijn op hun beurt regionale variaties op deze standaardtaal. Het verschil tussen taal en dialect kan dus tamelijk willekeurig zijn, maar het Nederlands en het Fries zijn in elk geval vastgelegd als officiële talen.
Fries schrijven is niet zo moeilijk als vaak wordt gedacht. Je weet vaak meer dan je denkt! Als je een keer bezig bent, zul je dat ook merken. Doe een cursus Frysk skriuwen om je schrijfvaardigheid in het Fries in de vingers te krijgen of spijker je spelling en grammatica online bij.
Het Engels en Fries zijn nauw verwant aan elkaar. Toch is daar tegenwoordig niet zoveel meer van te merken, afgezien van een aantal woorden. Maar het Oudfries en het Oudengels lijken wél veel op elkaar. Bremmer: “Er zijn veel fonologische overeenkomsten tussen het Oudfries en Oudengels.
Tot de huidige Germaanse talen behoren naast het Nederlands (en het Afrikaans) ook het Engels, Duits, Fries en de Scandinavische talen. Het Nederlands valt volgens de traditionele opvatting onder de West-Germaanse talen, een subgroep van de Germaanse talen waartoe ook het Engels, Duits en Fries worden gerekend.
Overal op het continent stonden de Friezen bekend als beste schippers en kooplieden. Friezen beheersten de handel in Noordwest-Europa. De Noordzee werd zelfs wel aangeduid als 'Mare Frisicum', de Friese zee. Dat was in de periode tussen ongeveer 450 en 900 na Christus.
De prijs is relatief hoog. Hij hangt af van de stamboom, leeftijd, geslacht en opvoeding van het paard. Over het algemeen kost een gezonde Fries uit een betrouwbare fokkerij tussen de 5.000 en 15.000 euro.
Een fries is in de kunstgeschiedenis en archeologie de term voor iedere uitgebreide, verhalende voorstelling van mensen, mythologische figuren en/of dieren binnen een duidelijk kader.
Kun je eigenlijk wel springen met een Fries paard? De lichaamsbouw van een Fries is niet erg geschikt voor de springsport. De iets verzonken rug , de opgerichte hals en het van nature stuwende achterbeen maken het lichaam van een Fries niet ideaal om mee te springen.
- Onder die sprekers bevindt zich een aanzienlijk deel dat de wereldtaal als tweede taal bezigt. Het Nederlands is geen wereldtaal, laat staan het Fries. Esperanto was ooit bedoeld als een wereldtaal, maar is nooit echt van de grond gekomen.
Dat was van 1515 tot 1524. In 1581 werd Friesland weer zelfstandig en ging samenwerken in de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden. In 1795 werd Friesland een provincie van de Bataafse Republiek. Vanaf 1815 was het een provincie in het Koninkrijk der Nederlanden.
De 17 keuren en 24 landrechten van het Friese volk zijn tussen de 11e en 13e eeuw in het Oudfries geschreven, een Germaans dialect. Vanaf het moment dat hertog Albrecht van Saksen in 1498 besloot dat het Nederlands de bestuurstaal in Friesland moest worden, werd het Fries voornamelijk een gesproken taal.
In het Fries is het voornaamwoordelijk systeem nog veel complexer. Wie een leerboek openslaat, krijgt dat idee niet. Doorgaans wordt daarin jij/je als do vertaald en u als jo.
Fries kun je het best leren door veel te oefenen. Praat thuis met je ouders Fries, of zoek een vriend of vriendin die Fries kan spreken en oefen daar veel mee. Het is best moeilijk om uit een boekje te leren, dus oefenen is echt het belangrijkst.
Maar de Friezen geloven in Wodan (oppergod), Donar (dondergod) en Freya (godin van de vruchtbaarheid). Dat is volgens de christenen niet het ware geloof. De Friezen worden daarom heidenen (ongelovigen) genoemd en het geloof in hun goden noemt de kerk bijgeloof.
Typisch Fries is van water en bootjes houden, van rust en ruimte, van de greiden en de seedyk, van de brede horizon.