In Westerbork werden naar schatting 102.000 mensen op transport gezet naar de vernietigingskampen in Polen of de werkkampen in Duitsland. Van hen overleefden minder dan 5000 de oorlog. Westerbork had geen gaskamers wel een verbrandingsoven.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog namen de Duitsers het kamp over. Vanaf juli 1942 functioneerde Westerbork als doorgangskamp voor Joden en verzetsstrijders die naar Duitsland werden gedeporteerd. De nazi's maakten handig gebruik van de al bestaande structuur van het voormalige vluchtelingenkamp.
De eerste gaskamers die werden gebruikt stonden in Bernburg, waar de vergassingen met koolmonoxide plaatsvonden. In eerste instantie werden hier verstandelijk gehandicapten vermoord. Vervolgens ging men ertoe over om concentratiekampgevangenen die door ontberingen niet meer in staat waren om te werken te vergassen.
Maar ons land kende geen kampen met gaskamers zoals die bestonden in de Duitse vernietigingkampen. Het eerste kamp in Nederland was bij Schoorl, waar vanaf februari 1941 vooral joden, communisten en politieke gevangenen van anti-revolutionaire huize werden opgesloten.
Het pesticide werd door de nazi's gebruikt in gaskamers van vernietigingskampen Auschwitz-Birkenau en Majdanek.Daarnaast werd het eveneens gebruikt in de concentratiekampen Ravensbrück, Sachsenhausen, Mauthausen, Neuengamme en Stutthof.
Op 27 januari 1945 wordt Auschwitz bevrijd door Sovjetsoldaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden er in dit kamp ruim één miljoen mensen vermoord, onder wie meer dan 60.000 Nederlanders. Tegenwoordig is het voormalige vernietigingskamp een museum.
Vreselijke taferelen hebben zich afgespeeld in de nazi-gaskamers, maar zijn er ook 'geluksvogels' die deze kamers hebben overleefd? Om meteen maar het ontnuchterende antwoord op deze vraag te geven: nee.
Hoofddoel van Auschwitz II was de massavernietiging. Hiervoor waren vier gaskamers met bijbehorende crematoria gebouwd. De grootschalige vernietiging van de Europese Joden, de Holocaust, begon in het voorjaar van 1942.
Wonderwel kwamen alle in het concentratiekamp geboren kinderen levend en gezond ter wereld. Een groot deel van de kinderen wordt alsnog verdronken of sterft aan ondervoeding en onderkoeling. Maar, zo schrijft Leszczynska, “zolang een pasgeborene met de moeder samen was, schiep het moederschap zelf een straal van hoop”.
Bij Zyklon B (of blauwzuurgas) gaat het om een snelwerkend gif, 'eigenlijk bedacht als ongediertebestrijding in gesloten ruimten'. Het gas dringt na inhalatie meteen door tot de uithoeken van het longweefsel, wat leidt tot blokkade van de zuurstofopname.
Gaskamers zijn de afgesloten ruimten in concentratie- en vernietigingskampen waarin grote aantallen mensen, voornamelijk Joden, Sinti en Roma en gehandicapten, door middel van een giftig gas, meestal blauwzuur, groepsgewijs vermoord werden.
De meesten vochten in het uniform van de Waffen SS aan het Oostfront. Van hen sneuvelden er meer dan 7000. Aan het einde van de oorlog belandde een deel van deze Nederlandse mannen in Russische krijgsgevangenschap. Zij werden via het Nederlandse Rode Kruis (NRK) teruggehaald (gerepatrieerd) naar Nederland.
Op de Wannsee-conferentie in 1942 besluiten de nazi's definitief om de Joden in vernietigingskampen als Auschwitz om het leven te brengen met het gas Zyklon B. De eerste gaskamer is een maand voor de Wannsee-conferentie al in gebruik genomen in Polen. In totaal worden er zes miljoen Joden vermoord door het naziregime.
3 september 2019 — Op 3 september 1944, vandaag 75 jaar geleden, worden Anne Frank en de zeven andere onderduikers van het Achterhuis op transport gesteld. Samen met ruim duizend andere Joodse gevangenen. Het is het laatste transport vanuit doorgangskamp Westerbork naar concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz.
Ontsnappen uit kamp Westerbork
In totaal zijn er 210 Joden ontsnapt uit Westerbork. Op alle Joden die in het kamp gehuisd hebben is dat een klein aantal. Daar zijn verschillende redenen voor te geven. In de eerste plaats de strafmaatregelen van de Duitsers.
Tussen 8 augustus 1944 en 3 september 1944 verbleef Anne Frank en haar familie in Kamp Westerbork. Daarna werd zij naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd.
Volgens Mengele konden tweelingen antwoord geven op de vraag hoe het Germaanse ras de wereld kon veroveren. Door ze te bestuderen en proeven met hen te doen wilde hij een manier vinden om tweelinggeboortes bij Germaanse vrouwen te bevorderen, zodat het arische ras sneller zou groeien dan andere.
Wat aten gevangenen? Gevangenen krijgen weinig en slecht eten. Het voedsel bestaat uit waterige koolsoep en brood. Soms is het eten niet eens gaar, andere keren is het bedorven.
Het Kommando werd voortgezet met een Duitse leiding en 750 nieuwe gevangenen, maar met de ontruiming van kamp Vught in september 1944 kwam een einde aan het bestaan van het Philips-Kommando. Van de 469 Joodse gevangenen die in het Philips-Kommando gewerkt hadden, overleefden er 382 de oorlog.
Deze week: chemicus Fritz Haber ontwikkelde het verstikkende chloorgas en Zyklon B, dat in gaskamers werd gebruikt tijdens de Holocaust. Tijdens de paar dagen dat haar echtgenoot terug was van zijn tocht langs de oorlogsfronten bemachtigde Clara Haber-Immerwahr zijn dienstwapen.
Rudolf Höss wordt op 16 april 1947 opgehangen op de binnenplaats naast het voormalige crematorium van Auschwitz. Höss was de commandant van concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz. Hier was hij verantwoordelijk voor de dood van bijna een miljoen Joden en andere gevangenen in het kamp.
Tegenwoordig zijn Auschwitz I en Auschwitz II (Birkenau) omgebouwd tot een museum; een gedenkteken voor degenen die hier hun leven verloren. Tijdens een bezoek aan het Auschwitz Concentratiekamp is het eerste wat je ziet de poort met het beruchte bord “Arbeit Macht Frei” (“werk maakt vrij”).
Mengele werd berucht door zijn wrede medische experimenten in Blok 10 van Auschwitz, op gevangenen en in het bijzonder op tweelingen, die door hun genetische gelijkheid van belang werden geacht voor de eugenetica.
Eigenlijk laat het leven in zo'n kamp zich nauwelijks beschrijven. Het dagelijks leven van de gevangenen werd beheerst door angst, gebrek aan hygiëne, honger, oververmoeidheid, gedwongen arbeid, gebrek aan ruimte en heel vaak ook door het verdriet om vermoorde of vermiste familieleden of vrienden.
Een concentratiekamp is een kamp waar mensen, meestal onder militaire dwang, bijeengebracht worden. Het is een inrichting om politieke tegenstanders of anderszins onwelgevallige mensen op grond van etnische, religieuze of sociale kenmerken te isoleren en psychisch en/of fysiek te breken, in sommige gevallen te doden.