Zodra het oedeem uit het been verdwijnt, neemt de druk die de zwachtel geeft redelijk snel af. Als het oedeem (bijna) verdwenen is, kunnen goed aangebrachte zwachtels een week blijven zitten.
Zwachtels zorgen voor druk op het been of de arm van buitenaf. Hierdoor wordt de spierpomp ondersteund en wordt het overtollige vocht afgevoerd. Zwachtels worden minimaal 2 keer per week vervangen. Doordat de zwachtels zoveel vocht afvoeren gaan ze losser zitten en kunnen ze afzakken.
Er kunnen complicaties ontstaan bij het verkeerd zwachtelen. De complicaties die het meest ontstaan zijn venster-oedeem, striemen of blaren, droge geïrriteerde huid, dat het verband te los zit. Het kan ook zo zijn dat het verband te strak staat, waardoor de patiënt pijn ervaart.
Zet de eerste zwachtel vast met een stevige slag. Doe dit nooit circulair, dit klemt de doorstroming af. Na het aanleggen mogen er geen openingen meer zichtbaar zijn. Gebruik geen fixatieklemmetjes, maar zet de zwachtel vast met pleister of tape.
Zorg dat het been mooi rond is, voor egale druk door de zwachtel. Vul eventuele holtes op met polstermateriaal. Kijk tijdens het zwachtelen 'in de rol'. De zwachtel blijft als het ware tegen de huid aankleven en volgt de vorm van het been.
Een veel voorkomende fout bij polsteren is, dat men de druk wil verzachten in plaats van evenredig verdelen. Men legt dan bijvoorbeeld een laag watten over het scheenbeen of de enkels, als bescherming voor de huid en om de druk te vergroten. Dit verhoogt echter juist de druk op deze uitstekende botten.
Voorkom drukplekken door zwachtels glad en zonder kreukels aan te brengen. Pijn en blauwe tenen of vingers na het zwachtelen kunnen duiden op te strak zwachtelen. Raadpleeg de behandelend arts als de pijn na het opnieuw zwachtelen aanhoudt. Als de tenen wit blijven, raadpleeg dan ook de behandelaar.
Doel van het zwachtelen
Door de gezwachtelde benen veel te bewegen (lopen!), spannen de spieren in de kuit zich aan waardoor ze tegen de bloedvaten drukken. Zo pompen de spieren het bloed terug naar het hart (spierpomp). Deze behandeling een combinatie van zwachtelen en veel bewegen, heet ambulante compressietherapie.
'Als iemand hartfalen heeft, dan heeft het hart minder pompkracht. Hierdoor kan iemand kortademig of benauwd raken, want er wordt extra vocht vastgehouden', legt Melis uit. 'Wanneer je twee benen met oedeem zwachtelt, gaat het vocht omhoog, richting het hart. Dit kan soms wel tien liter vocht zijn.
Zwachtelen bevordert de wondgenezing/littekenvorming en herstel van de lymfevaten. Bloed dat in de aders achterblijft, wordt door het zwachtelen gemakkelijker naar het hart teruggevoerd. Het gevoel van vermoeidheid in uw benen neemt hierdoor af.
Zwachtelen is nodig zolang het oedeem in uw benen nog aanwezig is. Als het oedeem (voor zover mogelijk) verdwenen is, krijgt u therapeutische elastische kousen aangemeten om ervoor te zorgen dat het oedeem niet terug kan keren. Wie kan er zwachtelen? Zwachtelen is een handeling die kennis en ervaring vereist.
Volgens de wond- en compressiespecialist is er een risico op hartfalen (decompensatio cordis) als je beide benen van een cliënt moet zwachtelen. 'Als iemand hartfalen heeft, heeft het hart minder pompkracht.Hierdoor kan iemand kortademig of benauwd raken, want er wordt extra vocht vastgehouden', legt Melis uit.
Onjuiste toepassing van drukverband en steunkousen kan tot problemen leiden. Zo kunnen, door langdurige druk van het verband op botuitsteeksels, zweren ontstaan.In enkele gevallen ontstaat een allergie voor het gebruikte materiaal. Het dragen van een drukverband of steunkousen kan onaangenaam zijn.
Bijwerkingen & complicaties
Complicaties kunnen oa bestaan uit drukplekken en zelfs wonden, als de bloedtoevoer van het been onvoldoende is. Ook kan compressietherapie benauwdheid geven, als er ook sprake is hartfalen. Dan stroomt er plotseling teveel vocht uit het been en kan het hart dit niet goed aan.
Je herkent het aan knellende sieraden en horloge of striemen van de sokken. Ook kan er een deukje in de huid achterblijven als je met de duim een paar seconden stevig op het onderbeen drukt. Naarmate oedeem langer bestaat, kunnen meer huidveranderingen optreden zoals verkleuring, verharding en soms zelfs wonden.
Als er sprake is van oedeem (vocht) kan men de behandeling starten met zwachtelen. Met behulp van korte rek zwachtels wordt druk uitgeoefend op het onderbeen. Hierdoor komt de doorbloeding beter op gang en verdwijnt het vocht.
De synthetische watten zorgen voor een goede drukverdeling en hebben als doel om verdere zwelling te voorkomen. Synthetische watten zijn ook geschikt voor het aanleggen van een wonddrukverband dankzij de veerkrachtige en lucht- en vochtdoorlatende eigenschappen.
Als u alleen zwachteltherapie krijgt zonder wondbehandeling dan duurt de behandeling vaak 4 tot 6 weken. Wij meten dan op de polikliniek therapeutische elastische kousen aan. Als u een wond hebt, dan is de duur van herstel vaak van meerdere factoren afhankelijk en kunnen we geen precieze tijdsduur aan te geven.
Als u een open been of oedeem heeft, kan zwachtelen helpen. Zwachtelen is een behandeling met een drukverband. Het drukverband zorgt dat vocht uit het oedeem of de wond beter weg kan. Uw been kan dan sneller herstellen.
Meestal is het zwachtelen onderbeen nodig totdat er voldoende afname van vocht is bereikt. Vervolgens is het mogelijk om een therapeutische elastische kous aan te meten. Dit zou na twee weken of na vier weken kunnen zijn.
Of als de cliënt in de nacht een paar keer naar de wc gaat, is het dus beter als de zwachtel om blijft. In therapeutisch elastische kousen (steunkousen) zit zowel lange rek als korte rek elasticiteit verwerkt. Dat betekent dat wanneer je in rust ligt, een te hoge druk op het vaatsysteem krijgt.
Voorheen maakte het bij wasbare korte rekzwachtels niet uit bij welke teen je begon, vertelt Melis: 'Je tweede zwachtel zwachtel je namelijk de andere kant op, dus die geeft weer tegendruk. Inmiddels heeft Vilans de protocollen aangepast: je begint nu altijd bij de kleine teen.
De belangrijkste contra-indicatie voor compressietherapie is arteriële insufficiëntie. Een (te) hoge druk kan de bloedtoevoer naar de huid en het onderhuidse weefsel verminderen en leiden tot necrose en ulceratie. Dit geldt met name voor patiënten bij wie de arteriële doorbloeding reeds verminderd is.
De druk- en rekkracht bepaalt de keuze voor een korte rek zwachtel of een lange rek zwachtel. Wanneer een patiënt stil zit en niet beweegt is er een lage druk onder het verband dit wordt 'de rustdruk' genoemd. Zodra de patiënt gaat lopen spant de kuit aan en wordt deze korter en dikker.