Er is niet één reden waarom mensen zichzelf beschadigen. Voorbeelden van risicofactoren die mensen kwetsbaar kunnen maken voor zelfbeschadigend gedrag zijn: vroegkinderlijk trauma (kindermishandeling, welke vorm dan ook). Het ontbreken van steun in moeilijke levensfasen. Perfectionisme, impulsiviteit.
Er is niet één reden waarom mensen zichzelf beschadigen. Iedereen heeft zijn of haar eigen verhaal. Wanneer je jezelf beschadigt is dit een overlevingsstrategie. Je reageert spanningen en emoties dan af op je eigen lichaam.
Automutilatie is verslavend. Bij zelfverminking komt namelijk het verslavende hormoon endorfine vrij. Dit is een natuurlijke pijnstiller en kan ook een geluksgevoel geven. Hierdoor is het erg moeilijk om te stoppen met automutilatie.
Praat erover, zoek hulp. Je hoeft het niet alleen te doen. Als je nu hulp nodig hebt kan je bellen naar 0800-0113 of chatten met onze hulplijn. Deze is 24/7 open.
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
Je kunt jezelf wel leren er anders mee om te gaan. Om met de drang jezelf te beschadigingen om te gaan, zal je alternatieven moeten zoeken. Op het moment dat je de neiging voelt om jezelf te gaan beschadigen, zal je iets anders moeten gaan doen. Bijvoorbeeld muziek luisteren, iets tekenen of gaan sporten.
Stappenplan bij een snijwond
Dep met een steriel gaasje de randen van de wond droog en maak het vrij van bloed. Zorg dat je de wond niet aanraakt. Breng eventueel hechtstrips aan om de wondranden bij elkaar te brengen als de wond erg bloedt. Dit zal de bloeding verminderen.
Jezelf pijnigen doe je niet zonder onderliggende reden. De aandrang om jezelf pijn te doen zal meestal optreden op die momenten dat je met moeilijke, overweldigende emoties zit, die je niet zomaar kwijt lijkt raken. De pijn van de verwonding verdringt op dat moment de emotionele pijn.
Het betekent dat je verwondingen of letsel aan je eigen huid of lichaam toebrengt, zonder dat je daarbij de intentie hebt je leven te willen beëindigen. Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
Zelfverwonding wordt soms gezien als een manier van aandachttrekkerij maar dat is het zeker niet. Jongeren die zich zelf verwonden houden dit over het algemeen geheim, ze schamen zich er voor en zijn bang voor ontdekking omdat ze meestal op onbegrip stuiten.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Zelfverwondend gedrag zijn directe verwondingen van de huid en het lichaam, zoals zichzelf snijden, krabben en krassen. Andere vormen van opzettelijke zelfverwonding zijn het zichzelf toebrengen van brandwonden, met de vuisten en/of het hoofd hard tegen de muur bonken, of zichzelf in het gezicht slaan.
Sommige mensen vragen zich af of jezelf snijden een ziekte is. Dat is niet het geval. Het is eerder een gedragspatroon dat je kunt ontwikkelen als manier om met moeilijke emoties om te gaan.
Jezelf snijden om maar wat te voelen. Of om even helemaal niets te voelen. Naar schatting doet 1 op de 6 jongeren het weleens.
Zelfbeschadigend gedrag heeft gevolgen op de korte en lange termijn. Op de lange termijn nemen de negatieve gevoelens weer toe en volgt ook de confrontatie met de lichamelijke gevolgen en eventuele complicaties van de beschadiging.
Waarom beschadigt een kind zichzelf? Kinderen die zichzelf beschadigen hebben meestal problemen. Ze voelen zich bijvoorbeeld verdrietig, of misschien schuldig, of ze voelen juist helemaal niks. Wanneer ze zichzelf pijn doen, denken ze even niet meer aan hun problemen.
Als iemand zichzelf snijdt noemen we dat ook wel zelfbeschadiging of automutilatie. Dit komt vaker voor dan je misschien denkt. Er rust een taboe op dit onderwerp om over te praten. Mensen die zichzelf bijvoorbeeld snijden kunnen zich schuldig voelen en zich schamen voor hun gedrag.
Tweederde van hen vergiftigt zichzelf, voornamelijk met medicijnen. Een kwart gebruikt een scherp voorwerp, zoals een mes of scheermes, om zichzelf te verminken (Consument en Veiligheid, 2012). Dit werk- en doeboek voor jongeren en jong volwassenen is een instrument ter ondersteuning van professionele therapie.
De term 'zelfbeschadiging' is de vertaling van het Engelse 'self-harm' en omvat alle gedragingen die verwondingen/letsel aan de eigen huid of het lichaam toebrengen. Zoals snijden, branden, krassen, krabben, haartrekken, hoofdbonken, voorwerpen in het lichaam brengen of schadelijke stoffen innemen.
Negeren of afleiden werkt soms wel op de korte termijn, maar niet op de lange termijn! Wanneer we de pijn welbewust opmerken, bemerken we een zekere vloeibaarheid, alsof er beweeglijkheid, misschien zelfs 'kleur', in zit. Als ze zo haar onveranderlijke karakter wat verliest, kan ze minder overheersend worden.
'Dat doet pijn! ' en 'Dat doet zeer! ' zijn allebei juist, net als 'Je doet me pijn' en 'Je doet me zeer. '
Als iemand zichzelf snijdt noemen we dat ook wel zelfbeschadiging of automutilatie. Dit komt vaker voor dan je misschien denkt. Er rust een taboe op dit onderwerp om over te praten. Mensen die zichzelf bijvoorbeeld snijden kunnen zich schuldig voelen en zich schamen voor hun gedrag.
Volgens de onderzoekers verhoogt lichamelijke inspanning de hoeveel endorfine, het hormoon dat pijnsignalen onderdrukt. Synchroon bewegen zorgt voor een gevoel van verbondenheid. Ook dat verhoogt de hoeveelheid endorfines in je bloed. Kortom: intensief synchroon dansen helpt het beste.
Als je je bewust wordt van de kern van de pijn, geef je het objectieve aandacht – zonder het te bagatelliseren of het te overdrijven. Erken de pijn, en kijk er gewoon naar zoals het is. Je hoeft het niet 'beter' te maken of te veranderen. Accepteer de pijn zoals deze is, met rustige aandacht.