Vogels vliegen vaak in een V-vorm. Dat doen ze niet alleen omdat het zo leuk allitereert, maar om energie te sparen. Bij een vliegende vogel is de druk onder de vleugel hoger dan de druk erboven. Die lucht wil dus opstijgen en die stuwt de vogel omhoog.
Ieder najaar vliegen er grote groepen ganzen vanuit het poolgebied naar ons land om hier te overwinteren. Nederland is een belangrijke bestemming voor ze: overdag is er voldoende voedsel te vinden in de graslanden en 's-nachts bieden meren en rivieren een veilige slaapplaats.
In het klassieke patroon van de vogeltrek vliegen grote zwermen ganzen in de lente vanuit het zuiden van de VS naar het noorden, waar ze op vaste plekken in het hoge noorden van het continent neerstrijken om er te paren en hun jongen uit te broeden.
Deze ganzen zijn dus niet op trek tussen winter- en zomerverblijfplaats, maar zijn aan het forenzen tussen dagbesteding en nachtverblijf. Slaaptrek heet dat. Vogels kunnen zich oriënteren op hemellichamen. Als het bewolkt is zijn maan, planeten en sterren niet te zien, en toch vinden vogels hun weg in de nacht.
Zo'n grote zwerm vogels in de lucht valt op, ook bij soortgenoten. Daardoor weten ze elkaar te vinden en kunnen ze in een grote groep overnachten. Dat is veiliger voor de dieren. 'Het zou zelfs kunnen dat de dieren de voorstelling geven om roofdieren in de buurt af te schrikken', oppert radioverslaggever Laurens.
Een dode vogel hoeft niet meteen te verwijzen naar de dood. Het zou ook het einde van een moeilijke situatie kunnen betekenen. Ook zou een jong of klein vogeltje op de grond kunnen zeggen dat je je teveel zorgen maakt. Een dode duif kan symbool staan voor een positieve verandering in jezelf.
De specifieke magnetische omstandigheden van een bepaalde plek laat hen dus toe om te navigeren en hun weg te vinden. Als duiven dus in cirkels boven een bepaalde plek aan het vliegen zijn, dan zou je kunnen zeggen dat ze hun ingebouwde kompas aan het afstellen en aan het aflezen zijn.
Communiceren in het donker
'Het is niet dat ze nu meer lawaai maken, maar het is vooral de massa', zegt Dijksterhuis. 'Ze vliegen in het donker en kunnen elkaar niet goed zien. Al kunnen vogels veel beter zien dan mensen. Ze houden contact door te gakken.
Deze ganzen leggen de 3000 km lange reis in slechts 5 dagen af. Dat ze zo snel kunnen, was een grote verrassing voor ons.
Op het hoogtepunt in de winter verblijven in Nederland tussen de 1,8 en 2 miljoen ganzen. Het overgrote deel broedt veel noordelijker op de toendra's van Nova Zembla, Spitsbergen, Scandinavië, en Siberië. Ze brengen de winter in Nederland door omdat het hier warmer is en er voldoende voedsel is.
Sneeuw in het hoge noorden zorgt ervoor dat ganzen niet bij hun geliefde gras kunnen en daarom trekken ze weg. Ieder najaar komen er grote groepen ganzen naar Nederland om te overwinteren.
De drie dappere vogels hebben eind augustus 2009 de vlucht gemaakt van het midden van Zweden naar tropisch Afrika, dicht bij de evenaar. Daarbij legden ze 6170, 6800 en 4620 kilometer in één keer af. En dat in heel korte tijd: 72, 84 en 48 uur.
Zelfs de nachtvogels gebruiken de positie van de zon, bij zonsondergang, om zich te oriënteren. Nachtvogels maken eveneens gebruik van de sterren. Dit heeft men bewezen door vogels in een planetarium te laten vliegen en door de positie van de sterren te veranderen.
Want ook al liggen ze dan niet op één oor maar steken ze de snavel tussen de veren, ganzen zijn net als mensen: ze hebben behoefte aan een flinke nachtrust. En dan natuurlijk op een rustige en vooral veilige plek. Dus op het water of op ondiepere plekken omringd door water.
Tijdens het vliegen praten de ganzen met elkaar. De achterste ganzen moedigen de voorste aan om op snelheid te blijven. Een gans kan snelheden tot maximaal 46 kilometer per uur halen. Ganzen zijn monogaam: paren blijven hun hele leven bij elkaar.
De natuurlijke vijand van de gans, de vos, wordt in Nederland intensief bejaagd. Vossen zijn geduchte predatoren van ganzenlegsels, kuikens en (soms) volwassen grauwe ganzen.
Een mannelijke gans noemt men een ganzerik, gent of gander, een jong is een gansje of een ganzenkuiken en een vrouwelijke gans wordt met de term gans aangeduid.
De jacht op ganzen is barbaars.
Je kunt een agressieve gans kalmeren door respectvol zijn territorium te verlaten. Blijf rustig en loop langzaam achteruit weg. Doe niets dat de situatie zou kunnen doen escaleren, zoals gaan schreeuwen. Als je gewond raakt, moet je op zoek gaan naar medische hulp om de wonden te laten onderzoeken.
Huisvesting. Ganzen zijn groepsdieren en mogen daarom nooit alleen worden gehouden. Als u niet meer dan twee dieren wilt houden kunt u kiezen uit een koppel (gans en gent) of twee ganzen (vrouwtjes). Wilt u meer dieren dan is een trio (gent met twee ganzen) een mogelijkheid.
Hoe communiceren vogels nog? Vogels praten ook met hun gedrag, bijvoorbeeld om belagers of soortgenoten weg te houden. Denk maar aan ganzen die een alarmhouding aannemen (kop omhoog, hals smal en lang). Of een fuut die zich groot maakt, door de veren op te zetten, wanneer een belager te dicht bij het nest komt.
Omdat duiven niet kunnen poepen als ze vliegen, poepen ze alleen als zitten. Daar door raken dergelijke zitplekken al snel ernstig bevuild met uitwerpselen. Een duif produceert veertien kilo poep per jaar!
Helaas nemen duiven die taak voor ze waar. Wat eten betreft mogen het vliegende ratten lijken, qua poepen zijn het vliegende honden. Omdat poep en plas bij duiven tegelijkertijd uit dezelfde opening komen, bombarderen ze je met een tweecomponentenproduct dat door elke hoed of jas bijt.
Het gehoorbereik van vogels verschilt per soort, maar is vergelijkbaar met dat van mensen (20-20.000 hertz). Vogels kunnen tóch veel beter horen, want ze kunnen beter details onderscheiden (grotere gehoorscherpte). Vogels zijn vooral ontvankelijk voor geluiden die dezelfde toonhoogte hebben als hun eigen geluiden.