Overmatige blootstelling aan UV-straling van zon en/of zonnebank is de belangrijkste oorzaak van huidkanker. De stijging van de incidentie van huidkanker is groter dan verwacht op basis van vergrijzing van de Nederlandse bevolking. De introductie van nieuwe medicijnen verhoogt de kosten van behandeling aanzienlijk.
De afgelopen 10 jaar is het aantal mensen met huidkanker meer dan verdubbeld. In 2021 kregen meer dan 80.000 Nederlanders de diagnose huidkanker. Honderden mensen per jaar overlijden door de ziekte. Meestal komt huidkanker door teveel blootstelling aan uv-straling of de zonnebank.
Onbeschermd, te lang, te vaak in de zon liggen, vergroot de kans op huidkanker. “Wie in zijn kindertijd vaak is verbrand door de zon, loopt het meeste risico op de meest ernstige vorm van huidkanker: het melanoom”, legt Valery uit. “Smeer je kinderen dus extra goed in als je naar het strand gaat.
Blootstelling aan zonlicht is de belangrijkste oorzaak van deze ziekte. Dermatoloog Rob Veenhuis geeft uitleg. “De ziekte huidkanker neemt epidemische vormen aan. Zo is in Nederland in 2021 bij ruim 82.000 mensen huidkanker vastgesteld”, zegt Rob Veenhuis.
Huidkanker komt het meest voor op plekken van het lichaam die veel in de zon komen. Zoals het gezicht, de romp, de handen, de armen en de benen. Elke soort huidkanker ziet er anders uit. Maar het gaat om een vlekje, plekje of knobbeltje op je huid dat er anders uitziet dan normaal.
Van dertig Europese landen behoort Nederland bij de landen met de hoogste incidentie van melanomen. Nederland heeft op Noorwegen na de hoogste incidentie, zie onderstaand figuur. Ook de sterfte aan melanoom is in Nederland bovengemiddeld (vijfde van de dertig landen).
Huidkanker treft hoofdzakelijk mensen met een licht huidtype. Als je zo'n lichte huid hebt, kun je op zonnige dagen het volgende doen: Stel je huid niet te lang bloot aan zonlicht. Na zo'n 15 minuten zonlicht hebben mensen met een lichte huid voldoende vitamine D voor de dag opgenomen.
Diverse factoren verhogen de kans op het ontstaan van huidkanker. Overmatige en onregelmatige blootstelling aan uv-straling van zonlicht en/of zonnebanken wordt beschouwd als de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van zowel melanomen ( Chin 2003.
Meestal zaait melanoom als eerste uit naar de lymfeklieren in de buurt van het melanoom. Soms zaait het melanoom uit naar andere organen. Bijvoorbeeld naar de longen, de lever, de hersenen of een andere plek op je huid.
Huidkanker bij ouderen
Basaalcelcarcinoom (BCC) is met een geschat aantal van bijna 40.000 nieuwe diagnoses in 2014 verreweg de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Ongeveer de helft van de BCC-patiënten is 70 jaar of ouder bij diagnose, bijna een vijfde is 80 jaar of ouder.
Toch is het belangrijk om u te laten behandelen, omdat deze gezwellen niet vanzelf genezen en langzaam groter worden. Ook is het van belang om uw huid te blijven controleren op nieuwe basaalcelcarcinomen. Na de eerste behandeling komt ongeveer vier tot tien procent terug op dezelfde plek.
De bruining van de huid door de vorming van pigment (melanine) is in feite een verdedigingsmechanisme tegen verdere verbranding. Dat bruine kleurtje is dus een eerste teken van beschadiging van de huid. Daarom: zelfs wanneer je nooit verbrandt, kun je te veel uv-straling opstapelen en huidkanker krijgen.
Huidkanker ontstaat doordat huidcellen kwaadaardig worden en zich ongeremd gaan delen. Het is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Huidkanker ontstaat meestal in de cellen van de opperhuid. Dit is de bovenste laag van de huid.
De drie belangrijkste symptomen van een huidkanker zijn: een ruw, makkelijk bloedend plekje. een wondje dat niet vanzelf geneest of. een vreemd rood of zwart gezwelletje dat u niet kan verklaren.
Basaalcelcarcinoom is de minst kwaadaardige vorm van huidkanker. Dit type groeit langzaam, zaait bijna nooit uit en is goed te behandelen. Ook plaveiselcarcinoom is bij vroege ontdekking goed behandelbaar. Beide vormen van huidkanker komen tegenwoordig steeds vaker voor en vragen om een specialistische aanpak.
Tien jaar na de diagnose is ongeveer 90% van de patiënten met PCC nog in leven. Voor melanoom is er over de jaren een duidelijke verbetering in de overleving. De relatieve 5-jaarsoverleving is tussen 1991 en 2017 gestegen van 83% naar 92%.
Er zijn verschillende soorten huidkanker, waarvan het melanoom de gevaarlijkste vorm is. Als cellen in de huid ongecontroleerd gaan delen, kan er een kwaadaardige tumor ontstaan. Een kwaadaardige huidtumor kan blijven groeien en uitzaaien, waardoor andere delen van het lichaam kunnen worden aangetast.
De relatieve vijfjaarsoverleving is voor alle melanoomstadia samen ongeveer 94%. Deze informatie is gebaseerd op relatieve overlevingscijfers voor mensen die in de periode 2016-2020 zijn gediagnosticeerd met melanoom ( IKNL 2022 IKNL, Kanker in Nederland (2022)).
Het melanoom is de meest gevaarlijke vorm van huidkanker. Deze kan uitzaaien naar de lymfeklieren en naar de inwendige organen, zoals de longen en de hersenen. Mensen met een huidkanker hebben meer dan 90% kans om hiervan te genezen mits de huidkanker tijdig wordt ontdekt en behandeld.
Sommige plekjes die jeuken kunnen huidkanker zijn. Actinische keratose en een plaveiselcelcarcinoom kunnen jeuken, basaalcelcarcinoom jeukt over het algemeen niet.
Jeuk en pijn werden genoemd door 36,9% respectievelijk 28,2% van alle patiënten met huidkankers. Opvallend was dat deze klachten meestal afwezig waren bij patiënten met melanomen.
Huidkanker, en vooral een melanoom, is relatief makkelijk te genezen op voorwaarde dat de behandeling vroeg genoeg wordt opgestart. Dat gebeurt met een kleine ingreep. De dermatoloog verwijdert onder plaatselijke verdoving het melanoom en ook wat van het omringende weefsel, om zeker te zijn dat alles weg is.
In Nederland wordt per jaar naar schatting bij zo'n 3.500 mensen een melanoom vastgesteld. Voor de puberteit komt het melanoom uiterst zelden voor. Daarna kan het op elke leeftijd ontstaan, maar meestal bij mensen die tussen de 30 en 60 jaar oud zijn.
Ierland en Denemarken zijn de landen met de hoogste incidentie. In Bulgarije, Oostenrijk en Roemenië is de incidentie het laagst. In 2020 waren er naar schatting 2,7 miljoen nieuwe gevallen van kanker in de hele EU (569 per 100.000 personen).