In gebieden met een hoge grondwaterstand of kwel wordt ingezet op bouwkundige maatregelen om overlast te voorkomen. Uitgangspunt is niet graven, maar bijvoorbeeld ophogen of bouwen zonder kruipruimte. De gebieden waar grote kans op kwel bestaat, zijn weergegeven op de kwelattentiekaart van het waterschap.
De taken en bevoegdheden voor grondwater liggen bij de provincies, gemeenten en de waterbeheerders (het Rijk en de waterschappen). Daarbij hebben particulieren op eigen terrein een eigen verantwoordelijkheid voor het grondwater. Er is dus een collectief belang en samenwerking is nodig om het grondwater goed te beheren.
Het grondwaterpeil wordt hoofdzakelijk bepaald door het peilbeheer van het waterschap. Het waterschap bepaalt in het peilbesluit (artikel 2.41, eerste lid, van de Omgevingswet) wat de streefpeilen zijn voor de oppervlaktewaterstand. Die streefpeilen zijn sterk bepalend voor de hoogte van de grondwaterstand.
De eenvoudigste en goedkoopste manier om de grondwaterstand te meten is met behulp van een plopper/dompelklokje. De plopper is een hol buisje dat een “plopgeluid” maakt wanneer deze het grondwater raakt. De plopper hangt aan een meetlint, en kan bij verschillende firma's worden aangeschaft.
Als grondwater je huis binnenkomt, kan dit schade aan je huis veroorzaken. Denk aan je kelder die onderloopt. Alle opstalverzekeringen vergoeden dit standaard niet. Grondwater kan ook op een andere manier schade veroorzaken.
Het kan een aanzienlijke tijd duren voordat de grondwaterstand daalt en de grondwateroverstroming stopt. Omdat het water zich in de loop van de tijd gestaag opbouwt, stroomt het niet zo gemakkelijk weg, en duurt het lang voordat het grondwater zakt. Het kan enkele weken of maanden duren, afhankelijk van het gebied.
Grondwater stroomt heel langzaam, vaak maar enkele meters per jaar, in de richting waar het waterniveau lager is. Er zitten allerlei stoffen in die ook in de bodem voorkomen.
Droogzuiging of grondwaterverlaging is in gebieden met een hoge grondwaterstand nodig om het grondwaterpeil tijdelijk te verlagen, tot onder het niveau van de uit te voeren werken. Een gespecialiseerde firma gebruikt hiervoor een speciale pompinstallatie die blijft werken tot de kelder van je woning klaar is.
Waardoor ontstaat een te hoge grondwaterstand? Een te hoge grondwaterstand kan door verschillende zaken worden veroorzaakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hevige en langdurige regenval, het inklinken van de bodem en de grondsoort. Zo laat klei bijvoorbeeld een stuk minder water door dan zand.
Een verhoging van de gemiddelde grondwaterstand kan optreden door uiteenlopende oorzaken: stopzetten of verplaatsen van permanente (drinkwater)onttrekkingen, meer introductie van regenwater door afkoppeling en infiltratie, meer neerslag (klimaateffecten) en/of een hogere stand van oppervlaktewater.
Een gepompt waterpeil (PWL) verwijst naar een waterpeil dat wordt gemeten terwijl het boorgat wordt gepompt. Strikt genomen verwijst de grondwatertafel alleen naar niet-afgesloten aquifers ; aquifers waarin water vrij verticaal van het grondoppervlak naar de aquifer kan stromen.
Het waterpeil in beken en sloten heeft beperkt invloed op het grondwater. Bij een lager peil daalt alleen het grondwater vlakbij de beek. Grondwater stroomt namelijk erg langzaam: een druppel grondwater legt slechts enkele centimeters per dag af.
De perceeleigenaar is verantwoordelijk voor het drooghouden van de grond waarop zijn/haar huis staat. Hij/zij is verantwoordelijk voor de bouwkundige staat en het onderhoud van het huis. Volgens bouwvoorschriften moeten kelders en de onderkant van het huis waterdicht zijn.
Open drainage (bemaling met pompen uit putten, sleuven of drainageputten) is de eenvoudigste methode. Het grondwater dat in de bouwput stroomt, wordt verzameld en weggepompt, samen met eventueel regenwater.
Water wegpompen
Door het wegpompen van het grondwater wordt het evenwicht in de ondergrond verstoord en kan de bodem zakken. Als uw huis, of dat van uw buren, op houten palen is gebouwd, is grondwater nodig om te voorkomen dat deze palen gaan rotten.
Iedereen in Nederland moet zelf zorgen dat het water in jouw tuin en om jouw huis goed weg kan. Dat geld voor regenwater, grondwater en rioolwater. Je bent ook zelf verantwoordelijk voor hoe je huis gebouwd is. Dat geldt dus ook voor je kelder en de kruipruimte.
Waternet houdt het grondwater in de gaten met peilbuizen. Op waternet.nl vindt u een kaart met peilbuizen en grondwaterstanden.
Voor de gemiddeld hoogste grondwaterstand worden jaarlijks de 3 hoogste grondwaterstanden gemiddeld over de periode van 1 april tot en met 31 maart (hydrolisch jaar), het gemiddelde van deze jaarlijkse waarden over een periode van tenminste 8 jaar, waarin geen ingrepen hebben plaatsgevonden, wordt gebruikt als GHG.
Gemeenten zijn verantwoordelijkheid voor het grondwater in stedelijke gebieden, zoals vastgelegd in de Omgevingswet. Ook zorgt de gemeente voor de afvoer van afvalwater en overtollig regenwater via de riolering. Als aanspreekpunt voor inwoners vervult de gemeente een leidende rol bij het beheer van grondwater.
Oorzaken van een daling van het waterniveau
Bij zeer droog en zonnig weer verdampt een aanzienlijke hoeveelheid water. Een verdampingsverlies van 1 cm per dag is normaal. Bij droog en winderig weer kan de verdamping oplopen tot 2 cm per dag.
In de zomermaanden daalt het grondwaterpeil, deels doordat planten water van het grondoppervlak opnemen voordat het het grondwaterpeil kan bereiken. Het grondwaterpeil wordt ook beïnvloed door menselijke onttrekking van grondwater met behulp van putten; grondwater wordt opgepompt voor drinkwater en om landbouwgrond te irrigeren.
Door enorme hoeveelheden regen raakt de bodem verzadigd en stijgt het grondwaterpeil. En daardoor kan overlast ontstaan, in de vorm van natte kelders of water op het land. Het grondwaterpeil sturen, kunnen we als waterschap nauwelijks. Heel veel afvoeren van oppervlaktewater (water in sloten en beken) wel.
Verplaats waterbeschadigde items naar een goed geventileerde ruimte en open deuren en ramen om de kelder te ventileren.Gebruik ventilatoren, luchtontvochtigers en airconditioning om het droogproces te ondersteunen . Draag persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) tijdens het opruimen.