Vanille is een van de duurste specerijen ter wereld omdat de vraag veel groter is dan het aanbod. Bijna alle vanille komt nu uit Madagascar. De aanvoer uit dat land is wisselvallig, net als de kwaliteit. Het kweken is ingewikkeld omdat het bestuiven van de bloemen met de hand moet gebeuren.
Voor 1 kilogram vanille -het echte spul, niet het synthetische- betaal je dezer dagen 600 Amerikaanse dollar (ongeveer 550 euro) en meer. Daarmee is het zelfs duurder dan een kilogram zilver.
Ideaal is het de orchidee in een verwarmde kas te kweken, met veel licht en waar een hoge luchtvochtigheid kan worden gecreëerd. In de handel wordt de echte vanille ook aangeboden als bourbon-vanille of Mexicaanse vanille. De echte vanille ontwikkelt maar weinig takken, die 10 tot 15 meter lang kunnen worden.
Vanille-aroma is gemaakt van vanilline, dat is een synthetische smaakstof met een vanillesmaak en geur. Vanille-extract: dit extract wordt gemaakt op basis van echte vanillestokjes, water en ethanol (alcohol). Alcohol onttrekt de vanillesmaak uit de boon waardoor je een pure vanillesmaak krijgt.
De vanille-orchidee (Vanilla planifolia) levert de specerij vanille(stokjes), die niet alleen wordt verwerkt in levensmiddelen, maar ook in onder andere tabak en parfum (het is een afrodisiacum). De plant komt oorspronkelijk uit Mexico, hoewel die nu bijna overal tussen de keerkringen wordt gekweekt.
Van oudsher is vanille-extract zelfs een middel om ziektekiemen aan te pakken. Naast antioxidanten en antibacteriële stoffen bevat vanille-extract ontstekingsremmende stoffen. Dat is goed nieuws voor onze gezondheid, want ontstekingen liggen aan de basis van veel ziekten.
Een goede en raadzame manier van bewaren is om de stokjes in een luchtdichte verpakking op een koele, donkere plaats te bewaren, luchtdicht is niet per se vacuüm, maar bijvoorbeeld een dichtgeritst plastic zakje. Als u het op deze manier bewaart, kunnen uw vanillestokjes tot 1 jaar goed blijven.
De prijs van vanille is de laatste jaren sterk opgelopen. Inmiddels kost een stokje van 2 gram bij de supermarkt 3 euro. Per kilo komt dat neer op 1500 euro. Vanille is een van de duurste specerijen ter wereld omdat de vraag veel groter is dan het aanbod.
In de bron staat het volgende: Variatie op vanillestokje: 1 tl vanille-essence of 2 zakjes vanillesuiker (gebruik dan iets minder griessuiker). Je kan het dus gewoon gebruiken ter vervanging.
Wie vanillestokjes nodig heeft voor een lekkere taart, kan flink schrikken van de prijs in de supermarkten. Bij Albert Heijn of Jumbo betaal je wel 4 euro voor een stokje van twee tot drie gram.
Het kan tot 3 jaar na het aanplanten duren vooraleer de eerste bloemen op de vanille-orchidee verschijnen. De vanille-orchidee is een klimplant die tot wel 15 meter lang kan groeien met vingerdikke vlezige stengels.
De vruchten van de vanilleplant, de vanille-orchidee, zien er als ze nog niet rijp zijn ongeveer zo uit als sperziebonen. Deze peulen worden ook geplukt als ze nog niet rijp zijn. Vervolgens worden ze vochtig verhit en langzaam gedroogd. De onrijpe vrucht verandert door een fermentatieproces in een zwart vanillestokje.
Het natuurlijke verspreidingsgebied zijn meest waarschijnlijk de tropische wouden van het oosten van Mexico, Guatemala, Belize en Honduras. De plant wordt tegenwoordig in veel tropische landen gekweekt, buiten Mexico vooral op Madagaskar, Réunion en de Comoren. Vanille is na saffraan de duurste specerij ter wereld.
De Europese bevers zijn strikt beschermd, maar op hun neven in Canada en de Verenigde Staten kan worden gejaagd. Eén van de producten van die jacht bleek inderdaad de anaalklieren van bevers te zijn. Gezegd wordt dat het uit deze klieren gewonnen bevergeil wordt gebruikt in producten met een vanillesmaak, zoals ijs.
Vanille is een woord dat via het Frans aan het Spaans is ontleend. De uitspraakvariant [va(a)niejə] kwam er onder invloed van het Frans. Een vergelijkbaar voorbeeld is bastille. De variant [va(a)nilə] – of [va(a)nielə] – is de vernederlandste uitspraak.
De vanilleorchidee (Vanilla planifolia) komt oorspronkelijk uit Mexico, maar tegenwoordig wordt vanille ook in andere tropische landen gekweekt, zoals Madagaskar, het belangrijkste exportland van vanille.
Als u verse vanillestokjes gebruikt, komt één vanillestokje overeen met ongeveer 1 à 2 theelepels vanille-extract. Om vanille-extract te vervangen door vanillepoeder, heb je ongeveer twee gram poeder nodig ter vervanging van twee theelepels essence.
De beste vanille komt van het eiland Madagaskar. Als je dat op een verpakking ziet staan, is het vaak al een goed teken. Maar let niet alleen maar op de herkomst, je kunt het meeste afleiden uit het stokje zelf. Zoals gezegd horen de stokjes niet hard en droog te zijn.
Zo vervang je 1 zakje vanillesuiker:
Door dezelfde hoeveelheid suiker plus 1/2 tl vanille extract. Door dezelfde hoeveelheid suiker plus 1 tl vanille aroma. Door dezelfde hoeveelheid suiker plus 1/4 tl vanillepoeder.
Bij de plus verkopen ze vanillestokjes van Silvo. Het zijn niet echt mooie peulen, maar ze zijn nog redelijk soepel en hebben een redelijk aroma. Prijs: € 1,99 per gram.
Laat het gebruikte vanillestokje drogen en mix het fijn in een koffiemolen of een kleine mixer. De vermalen stokjes kun je zo als smaakmaker verwerken in allerlei gerechten. Lege vanillestokjes kun je ook meekoken mee in stoofpotjes, pudding of confituur om er nog het allerlaatste beetje smaak uit te halen.
En zo doe je het
Bewaar minstens 6 weken op een donkere plek en schud elke week even om. Na 6 weken kun je het extract gaan gebruiken. Maar: hoe langer het staat, des te sterker de smaak! Vol steeds aan met wat wodka en een vanille boon zodat je extract nooit opraakt.
Witte rijst, basmatirijst en pandanrijst die verpakt zijn in een luchtdichte verpakking kun je eeuwig bewaren. Dit geldt niet voor bruine rijst en zilvervliesrijst omdat deze vetten bevatten die na verloop van tijd ranzig kunnen worden.
Vanillestokjes kunt u ook vaker dan één keer gebruiken. Wanneer u bijvoorbeeld vanillestokjes laat meekoken in een gerecht, kunt u deze na gebruik afspoelen en laten drogen om op een later tijdstip opnieuw te gebruiken.
Wij raden u met klem aan om uw vanillestokjes NOOIT in de koelkast te bewaren. Bewaring in de diepvries is al helemaal uit den boze. Dit zal uw vanille versneld uitdrogen en zorgt er tevens voor dat de talloze smaakcomponenten in de vanille afzwakken.