Als iemand een voorwerp aanraakt dat onder gelijkspanning staat, verkrampen zijn spieren zich, waardoor het slachtoffer niet los kan laten. Dat geeft het gevaar van elektrocutie.
Gelijkspanning is alleen maar gevaarlijk als de stroom van de min naar de plus kan lopen. Je kan dus zonder problemen één van de twee polen aanraken (om er een stekker aan te zetten bijvoorbeeld) zolang de andere pool maar veilig geïsoleerd is.
Bij een even hoge spanning is gelijkstroom minder gevaarlijk dan wisselstroom. Een wisselspanning van 50 Volt of een gelijkspanning van 120 Volt worden beschouwd als een veilige spanning.
Over het algemeen is wisselspanning gevaarlijker dan gelijkspanning. Dat komt door de sinusvorm. Bij de effectieve spanning van 230V bereikt de sinus een piek van 325V (Umax). DC-spanning is constant en kent geen piek- of effectieve waarden.
de frequentie van de wisselspanning. De netspanning van 50 Hz is stukken gevaarlijker voor het hart dan een frequentie van tientallen kHz afkomstig van schakelende voedingen zoals een telefoonlader.
Algemeen wordt er aangehouden dat 60 volt gelijkspanning en 48 volt wisselspanning (50 Hz) de maximale veilige spanning is. Maar een stroom van 6 mA door je hart is dodelijk.
Een groot nadeel van gelijkspanning was dus dat de afstanden vanaf de plaats waar de elektriciteit werd opgewekt naar de huishoudens niet te groot mochten worden, anders werden de verliezen in de kabels te groot. De strijd tussen gelijkspanning en wisselspanning wordt ook wel de 'War of currents' genoemd.
Voordelen van gelijkspanning
Er zijn minder verliezen doordat er geen omzetting plaats vindt. Door integratie van tweewegcommunicatie kan men onder andere de verlichting dimmen en schakelen. Daarnaast kan met dunnere kabels worden volstaan. Een besparing van minimaal twintig procent op koper zou mogelijk zijn.
Met veilige spanning wordt bedoeld een wisselspanning tot 50 Volt, of een gelijkspanning tot 120 Volt. Verwar deze term niet met laagspanning. Laagspanning heeft betrekking op een spanning lager dan 1000 Volt wisselspanning of 1500 Volt gelijkspanning.
Als de stroom hoger is kunnen er brandwonden ontstaan en als de stroom via het hart loopt bestaat het risico op elektrocutie. Een elektrische schok kan door statische elektriciteit of dynamische elektriciteit worden veroorzaakt.
Normaal (in droge toestand) is de weerstand van een menselijk lichaam vrij hoog (10-tallen kilo-ohms) en is de stroom die er zal vloeien bij aanraking van 12V erg klein en en zal je die zelfs niet voelen.
220 volt). Netspanning (oude benaming = lichtnet) betreft wisselspanning met een netfrequentie van 50 Hz.
Alle elektronica die we gebruiken werkt op gelijkstroom. Smartphones, laptops, alles waar een batterij in zit, tot en met elektrische auto's aan toe. Bij het transporteren en omzetten van wisselspanning van het net naar gelijkspanning voor batterijen gaat veel energie verloren.
Maak van gelijkstroom wisselstroom
Wanneer je zonnepanelen hebt, wek je gelijkstroom op. Deze stroom kun je in huis niet direct gebruiken. Hiervoor heb je een omvormer nodig. Dit apparaat zet gelijkstroom om in wisselstroom.
De meeste elektrische apparaten en installaties werken op basis van gelijkspanning - maar stopcontacten werken dus op basis van wisselspanning. Dit vormt over het algemeen geen problemen, want het omzetten van wisselspanning naar gelijkspanning is relatief eenvoudig.
Elektrische spanning wordt ook wel ingedeeld in wisselspanning en gelijkspanning. We leggen het verschil tussen deze twee begrippen kort uit.
Er is sprake van extra lage spanning (ELV - Extra Low Voltage) als de spanning lager is als 50V wisselspanning en 120V gelijkspanning. Deze ELV is volgens de EN-50110 een veilige spanning, met geen risico op vlambogen, elektrocutie of brandwonden. Laagspanningsinstallaties zijn te vinden in verschillende omgevingen.
Batterijen en accu's leveren een gelijkspanning. Gelijkspanning kan bijvoorbeeld worden opgewekt met zonnecellen. In Nederland en België rijden de trams, trolleybussen en de meeste treinen op gelijkspanning.
Wisselstroom of gelijkstroom ventilatiebox
Sinds enkele jaren zijn afzuigunits beschikbaar met een gelijkstroom motor voor de ventilator. Een gelijkstroom motor zoals in moderne Itho Ecofan afzuigunits verbruikt tot maar liefst 83% minder stroom ten opzichte van oudere modellen met een wisselstroom motor.
Gelijkspanning in huis
Apparaten in huis krijgen via de stekker wisselstroom uit het stopcontact. De meeste onderdelen in die apparaten, zoals ledlampen, motortjes, beeldschermen en computerelektronica, werken op gelijkstroom.
AC en DC zijn de afkortingen van wisselstroom (AC, alternating current) en gelijkstroom (DC, direct current). Het verschil is dat bij wisselstroom de spanning continu wisselt tussen positief en negatief. Bij gelijkstroom is de spanning continu gelijk.
Netspanning is wisselspanning van minder dan 1000 volt die via het elektriciteitsnet aan de kleinverbruikers wordt geleverd. Gewoonlijk wordt met netspanning de elektriciteit die thuis uit het stopcontact komt bedoeld, met een spanning van circa 220 tot 240 volt.
Er zijn enorm veel fabrikanten voor rails. Roco, Fleischmann, Tillig, Peco, het is allemaal twee-rail (gelijkstroom dus).
De aansluitplicht werkt twee kanten op. Dit betekent dat deze geldt voor zowel de afname van stroom als het leveren van (duurzame) energie aan het net.