Omdat kanker vaker voorkomt op hogere leeftijd, neemt vooral het aantal oudere patiënten toe. Daarnaast wordt de toename in kankerdiagnoses veroorzaakt door leefstijl. Risicofactoren zijn onder andere roken, alcoholgebruik, weinig lichaamsbeweging en overgewicht. Huidkanker is de grootste stijger.
Vergrijzing oorzaak van toename
Waar tot nu toe 1 op de 3 mensen de diagnose kreeg, is dat toegenomen naar 1 op de 2. Deze stijging is vooral te verklaren door de vergrijzing: mensen worden steeds ouder. En kanker komt vaker voor op oudere leeftijd: 80% van de mensen die kanker krijgt is 60 jaar of ouder.
Maar zelfs als de tumor ter plaatse weinig problemen geeft (met een lever die voor de helft werkt, kun je bijvoorbeeld prima leven), gaan veel mensen uiteindelijk dood. Dat heeft te maken met de belasting van de tumor op het lichaam als geheel. Het delen van de cellen, het groeien en uitzaaien kost heel veel energie.
De grootste oorzaak van de stijging van het aantal kankergevallen is vergrijzing: er zijn steeds meer ouderen, die steeds ouder worden. Kanker komt nu eenmaal vaker voor op hogere leeftijd, dus het aantal oudere kankerpatiënten neemt de komende tijd fors toe. Dit 'vergrijzingseffect' is niet te stoppen.
Roken en meeroken vormen het grootste risico op kanker.
Vrouwen. Vergeleken met andere Europese landen krijgen vrouwen in Nederland vaker kanker, vooral borstkanker en longkanker. Melanoom en darmkanker komen zowel bij mannen als vrouwen in Nederland vaker voor. Ook prostaatkanker bij mannen komt in Nederland vaker voor dan in de andere landen.
In Bulgarije, Oostenrijk en Roemenië is de incidentie het laagst.
De kans om kanker te krijgen is bij vrouwen het meest gestegen tussen de 65 en 85 jaar. Bij mannen is dat boven de 75 jaar. Daarentegen is de kans om aan kanker te overlijden bij mannen onder de 75 jaar afgenomen, en boven de 75 jaar toegenomen. Bij vrouwen is de kans om te overlijden aan kanker afgenomen tot 65 jaar.
De kans op overleving is fors toegenomen bij darmkanker, nierkanker, slokdarmkanker en ook bij veel soorten bloed- en lymfeklierkanker. Kankersoorten met een 5-jaarsoverleving hoger dan 80% zijn huidkanker, borstkanker, prostaatkanker en minder vaak voorkomende kankersoorten zoals hodgkinlymfoom en zaadbalkanker.
Alvleesklierkanker heeft slechtste overlevingscijfers van alle kankersoorten. Op 15 november is het Wereldalvleesklierkankerdag. Alvleesklierkanker heeft de slechtste overlevingscijfers van alle soorten kanker in Nederland.
Pijn komt voor bij 45% van de patiënten met kanker in de laatste 1-2 weken voor het overlijden (Teunissen 2007).
Omdat het bloed zich meer en meer terugtrekt naar de borst- en buikholte, kunnen handen, armen, voeten, benen en neus koud aanvoelen. Op de benen kunnen paarsblauwe vlekken ontstaan. De gelaatskleur wordt grauw en bij de laatste ademtocht trekt de kleur helemaal uit het gezicht weg ('doods - bleek').
Denemarken is 's werelds koploper met 326,1 gevallen van kanker per 100.000 mensen. De hoge notering van Nederland kan gedeeltelijk verklaard worden door goede diagnose en registratie van de ziekte.
Dat wil zeggen dat de 'ontspoorde' cellen omliggende weefsels en organen kunnen binnendringen. In tegenstelling tot goedaardige gezwellen kan kanker zich uitzaaien naar andere delen van het lichaam.Kanker kan zich niet van het ene lichaam naar het andere verplaatsen. Het is dus niet besmettelijk.
Meeste nieuwe gevallen van kanker op latere leeftijd
Kanker is een ziekte die vooral op latere leeftijd voorkomt. In 2023 was ruim de helft (54%) van alle nieuwe patiënten 70 jaar of ouder, iets minder dan de helft (45%) viel in de leeftijdsgroep 30 tot 70 jaar en 1% was jonger dan 30 jaar.
Nachtelijk zweten is een vroeg symptoom van sommige vormen van kanker. De meest voorkomende vorm van kanker met klachten van nachtelijk zweten is lymfoom. Vaak hebben mensen met ongediagnosticeerde kanker ook andere symptomen, zoals onverklaarbaar gewichtsverlies en koorts.
Om te onderzoeken of je al dan niet kanker hebt, gebeurt meestal een biopsie of een punctie. Daarnaast helpen beeldvorming (onderzoeken zoals CT-scan, MRI, echografie ) en laboratoriumonderzoek (zoals bloed- of urineonderzoek) je arts om een diagnose te stellen en om de beste behandeling te kiezen.
Met chemotherapie gaan veruit de meeste kankercellen dood, maar een deel blijft leven. En dat is niet per sé een probleem, omdat het programma van de celdeling voorgoed wordt uitgeschakeld.
Een gezonde leefstijl en de kans op kanker
Wie genoeg beweegt, gezond en gevarieerd eet, een normaal gewicht heeft, niet rookt, weinig alcohol drinkt en met mate in de zon zit, verkleint het risico op het krijgen van kanker. Een gezonde leefstijl is in relatie tot kanker van grote betekenis.
Mensen met longkanker hebben in het begin vaak onopvallende klachten, zoals veel hoesten of vermoeidheid. Deze klachten komen ook voor bij onschuldige aandoeningen, zoals een griep of verkoudheid. Hierdoor komen mensen vaak laat bij een arts en wordt de diagnose longkanker ook laat gesteld.
Je kunt niet vermijden dat je mogelijk kanker krijgt, maar je kunt wel een en ander doen om het risico op de ziekte te verkleinen. Niet roken, weinig of geen alcohol drinken, gezond eten en bewegen, verstandig omgaan met de zon en met (mogelijk) kankerverwekkende stoffen.
Kanker kan uitzaaien. Via het bloedvaten- of het lymfestelsel kunnen kankercellen zich verspreiden. Op andere plekken ontstaan dan nieuwe tumoren. Die zijn vaak niet goed te behandelen, waardoor mensen vaak niet meer kunnen genezen.
Het grootste risico op kanker komt door roken en meeroken. Tabaksproducten en de tabaksrook bevatten stoffen die schadelijk zijn voor het DNA in de cellen. Fouten in het DNA kunnen ertoe leiden dat een cel ontspoort en dat er kanker ontstaat.