Zij beschikken over een klier, die een vettige stof afgeeft. Eenden verspreiden die met hun snavel over hun hele lijf. Dat vet, die olie, zorgt ervoor, dat de eenden waterdicht zijn en dus geen kou hebben.
De poot heeft maar weinig energie nodig. Als het koud is, kan de bloedtoevoer daarom beperkt blijven tot dat wat nodig is voor vervanging van de huid en nagels. De poten van een vogel zijn dus wel een beetje kouder maar omdat er bloed blijft stromen, kunnen ze niet bevriezen.
Wist je dat de lichaamstemperatuur van een eend wel 40 graden is? Warmer dan een mens. Bij een mens is het ongeveer 37. Maar dan wel 40 graden met koude pootjes.
Om te beginnen zijn vogeltenen bedekt met een fikse laag vorstbestendige schubben. Die zijn namelijk gemaakt van keratine. Dat is een taai, vezelig eiwit, vergelijkbaar met wat in onze haren en nagels zit. En belangrijk: het bevriest niet.
Kou kost vogels extra energie om warm te blijven. Ze beschikken over een uitstekende isolatielaag; dons geldt als een van de best isolerende materialen ter wereld en de buitenlaag van veren maakt dat vogels veel kunnen hebben. Maar de interne kachel moet wel blijven branden en daar is voedsel voor nodig.
Schuilen voor de storm
Laag, in de luwte van groenblijvende naaldbomen en in dichte hagen en riet. Daar zijn ze beschermd tegen regen en wind. Daarbij geldt: hoe lager hoe warmer. Holenbroeders, zoals mezen, schuilen ook in holtes.
Vogelpootjes zijn bedekt met een laagje schubben, die ook nog eens erg goed tegen vrieskou kunnen. Deze schubben bevatten heel veel keratine. Keratine is ook te vinden in onze eigen haren en nagels en is een vezelig en stug eiwit dat niet kan bevriezen.
Bij het absolute nulpunt zijn alle stoffen vast. Voor elke stof kun je het vriespunt en kookpunt opzoeken. Toegevoegd na 23 uur: Ik word terecht gecorrigeerd dat helium zelfs rond het absolute nulpunt bij een normale druk nog vloeibaar is.
Vogels doen zelf hun best om hitte te doorstaan, maar je kunt ze ook helpen. Een vogel die het heet heeft ademt heel snel en is soms wat lusteloos. Zo'n dier zit vaak met gespreide veren en de snavel open te hijgen om via de tong en de bek vocht te verdampen; een soort zweten dus wat tot afkoeling leidt.
Vogels zijn bang voor diep water, dus houd daar rekening mee. Ze drinken en poedelen het liefst in een badje dat lijkt op een regenplas. Neem daarom een platte schaal, diep bord, koekenpan, bloempot-onderzetter of nog iets anders met lage zijkanten, dat in het midden niet dieper is dan vijf centimeter.
kunnen eenden ademen onder water? Nee… ze houden hun adem in, totdat ze weer boven zijn.
Ze slapen vaak waar ze overdag ook zijn. Dat is op een tak verscholen tussen de bladeren, of zoals spechten, hangend aan een boomstam. Watervogels slapen meestal op het water, waar ze veilig zijn voor landroofdieren.
Ook eenden verschrikkers, zoals vogelverjagende vliegers, zijn effectief. Al bij het lichtste briesje verjagen vliegers eenden. Een goed voorbeeld hiervan is de Ketrop Black Hawk kite.
Nee, ze lijken misschien weldoorvoed, omdat ze hun veren opzetten, een handige tactiek om warm te blijven. Tussen hun lijfjes en hun verenpak “vangen” ze lucht en die lucht isoleert, houdt de warmte binnen en houdt de koude buiten.
Ze moeten warm blijven, ook als het buiten koud wordt, in de winter dus. Veel dieren hebben daarom een warme wintervacht van stevige lange haren met daar tussen dikke, wollige haren. Tussen deze wollige haren zit veel lucht. Die lucht houdt de warmte vast.
Niet alle dieren zijn even geschikt om op de weide te staan bij koud en/of nat weer. Zo zijn schapen, geiten en ezels minder bestand tegen regen dan runderen en paarden. Volwassen runderen, paarden en schapen die gezond zijn, goed gevoed zijn, en een goede wintervacht hebben, kunnen tegen de vrieskou.
Ook vogels houden van een veelzijdig menu. Voer bijvoorbeeld zaden, pinda's en vetbollen, maar ook rozijnen en appels. Geef geen vloeibare olie, margarine en zoute producten.
Havermout: havermout kan je zowel als strooivoer op de grond gebruiken als op de voedertafel. Zaadeters zoals mussen, mezen, vinken, groenlingen en roodborstjes houden hiervan. Meelwormen en insecten: bevatten veel proteïnen en zijn bijzonder voedzaam voor vogels.
Door met de snavel open te gaan zitten, en hun ademhaling oppervlakkiger te maken en te versnellen, ''verdampen'' zij een deel van hun speeksel en raken zij door het hijgen extra warmte kwijt. Gelukkig kunnen vogels over het algemeen goed tegen de warmte.
Om te kunnen bevriezen, moeten watermoleculen ergens een beginnetje van een ijskristal maken. In superschoon water gaat dat heel moeilijk, en dat bevriest daarom pas rond de min 40 graden (het smelt altijd bij nul graden). Water dat bij temperaturen onder het vriespunt nog vloeibaar is, wordt onderkoeld water genoemd.
We hebben op school allemaal geleerd dat water bevriest bij 0 graden. Maar het ultieme vriespunt van water is lager, zo blijkt. Nee, de schoolboeken hoeven heus niet allemaal herschreven te worden. Water met vuiltjes erin bevriest onder normale omstandigheden nog steeds als de temperatuur onder het vriespunt zakt.
Je ogen kunnen zeker bevriezen. Als we weer eens een Elfstedentocht krijgen, dan zul je dat fenomeen weer kunnen zien bij mensen die zo onvoorzichtig zijn om zonder bril te schaatsen. Bij bevriezing vormt zich op het oog een laagje ijs dat vaak de oogleden vastzet aan elkaar of aan het oog.
Schoteltje water
Zout is giftig en gevaarlijk voor vogels, door suiker kan de boel samenklonteren. "Als het af en toe dichtvriest is dat ook niet zo'n probleem. Via de sneeuw krijgen ze momenteel wel genoeg water.
Zeevogels drinken zeewater. Ja, dat moeten ze wel, want ze komen zelden aan land. Ook vogels die deels op zee en deels op land leven, kunnen zeewater drinken. De rotgans bijvoorbeeld, en meeuwen.
Een dag niet eten en drinken betekent voor een klein vogeltje al vaak dat ze flink verzwakt zijn. Tezamen met een opgelopen infectie is dit bij een klein vogeltje meestal al snel fataal.