Kruisbessen zijn bladverliezende struiken met een schaarse wens. Met een maximale groeihoogte van 150 cm worden ze niet bijzonder groot. De takken zijn donker van kleur en vrijwel continu bezet met talloze doornen. Ze zijn waarschijnlijk de reden waarom veel hobbytuiniers ze vermijden.
Kruisbessen zijn soms nog verkrijgbaar bij groentespeciaalzaken. Ook Turkse en Marokkaanse winkels hebben nog een voorliefde voor bessen. Het beste is om ze zelf te verbouwen of zelf kruisbessen te gaan plukken bij een pluktuin.
Bessen die net rijp zijn, zijn friszoet met een zuurtje en knapperig vers, lekker om vers te eten. Erg rijpe bessen zijn zoeter, soms zelfs wat melig maar wel erg lekker voor bijvoorbeeld taarten, etc. Proef zelf je Kruisbessen in elke vorm en bepaal dan wat je voor welk doel het lekkerst vindt.
Qua mineralen zit er veel kalium in het kruisbesje. Het bevat ook veel van de mineralenfosfor, ijzer en calcium. Stekelbessen bevatten voorts een ruime hoeveelheid vezels en proteïnen. Zoals bij veel vruchten is hij het meest gezond als hij goed rijp wordt geplukt.
Kruisbekken (de spellingscontrole maakt er kruisbessen van) zijn zaadetende zangvogels uit de vinkenfamilie. Ze eten pijnboomzaden, en de zaden van lariks en fijnspar vinden ze het lekkerst. Wilt u kruisbekken zien, ga dan op een zonnige dag naar een naaldbos en speur met een verrekijker de boomtoppen af.
De kruisbessen zijn midden in de zomer van juli tot augustus volledig rijp. Ze zijn zacht en hebben een heerlijk zoetzure geur.
Fruit: geef geen kleine stukjes, daar kunnen vogels zich in verslikken. Laat vogels zelf pikken van een halve peer, banaan, appel of druif.
Blauwe bessen zijn zoet, voedzaam, bevatten weinig calorieën en behoren daarom tot een van de gezondste stukken fruit. Ze zitten tjokvol antioxidanten en vitamines. Bovendien zijn de bessen een bron van vitamine K - en dat is goed voor je botten -, zitten ze vol vezels en boordevol vitamine E.
Kruisbessen rassenlijst
Tamelijk groot, stevig, goede smaak, dessert. Tip van Harald Oltheten, kruisbessenspecialist van Fruitteeltbedrijf De Ring: Hinnonmäki röd en Muccurinus zijn heel sterk en bovendien makkelijk te telen en lekker. Dit zijn de rassen die het meest aan te bevelen zijn voor de hobbyteler.
Kruisbessen variëren in smaak van zuurzoet tot zoet. Je kunt ze rauw opeten, maar verwerkt in taartvulling, pudding en vlaai smaken ze ook heerlijk. Je kunt ze ook pureren en er kruisbessenmousse of –saus van maken. Kruisbessen zijn ook een heerlijke zoete toevoeging aan yoghurt en vla.
Kruisbes schoonmaken
Kruisbessen zijn kwetsbaar. Raak ze daarom zo min mogelijk aan, alleen als het nodig is. Was ze vlak voor het serveren. Verwijder pas na het wassen de steeltjes.
Let op de stekels. De groene kruisbes is groot en is rijp wanneer hij wat glazig geel wordt.De rode kruisbes is wat kleiner en heeft rijp een paarsig rode kleur. Kruisbessen rijpen na het plukken nog wel wat na.
En zijn alle zwarte bessen giftig? Helaas, of een bes eetbaar is of giftig kun je niet zien aan de kleur. Rood, geel, blauw of zwart, er zijn eetbare en niet eetbare exemplaren. Wat eetbaar is en wat niet werd vroeger door mensen doorverteld, maar die kennis is grotendeels verdampt.
De vrucht komt van oorsprong uit Peru en wordt ook wel ananaskers, goudbes of physalis genoemd. De naam Kaapse kruisbes heeft de bes overgehouden aan de teelt van de bes in Zuid-Afrika aan het begin van de 19e eeuw.
De naam kruisbessen komen door de stekels, naar de doornenkroon. Er zijn heel veel dialect namen voor: steikbear, klapbes, kroensel, kroesel, knoezel, kruudoorn. Want het zijn venijnige stekels en je komt er vol krassen uit.
Van nature groeit kruisbes bij voorkeur in de halfschaduw en in de beschutting van allerlei loofbossen, vooral op een lemige tot licht kleiige bodem. De bodemvochtigheid kan sterk variëren: van droog tot tamelijk nat.
Bessen bewaar je het beste in een papieren zak in de koelkast. Zorg dat ze niet vochtig worden: leg ze eventueel op keukenpapier om vocht te absorberen. Bessen kunnen worden ingevroren in een afsluitbaar bakje/plastic zakje.
Kruisbessen op stam worden in de beroepsmatige teelt niet gebruikt, maar in particuliere tuinen komt men ze regelmatig te- gen. Ze kunnen wel dertig jaar oud worden.
Je kunt er ontzettend veel kanten mee op. Verwerk ze eens in de vulling voor je taart, maak er mousse, een salsa of juist jam van en vergeet ze ook niet in je zelfgemaakte flensjes of chutney te stoppen.
Fruitsoorten die veel suiker en relatief weinig wezels bevatten, zijn: lychees, bananen, vijgen, druiven en ananas. Gedroogd fruit bevat meer suiker dan vers fruit. Het is dus zeker geen evenwaardige vervanging voor de verse variant. Ook is het belangrijk biologisch fruit te eten.
Nederland eet en drinkt steeds gezonder
Nederlanders eten meer plantaardige producten zoals groente en fruit, ongezouten noten en peulvruchten en minder rood en bewerkt vlees. Ook drinken we minder suikerhoudende dranken.
Bananen bevatten in vergelijking met andere fruitsoorten meer calorieën en weinig vitamine C. Daarentegen bevatten bananen wel heel veel andere gezonde voedingstoffen, zoals vezels, vitamine B6 en kalium. Dat bananen meer calorieën bevatten, maakt het niet meteen een ongezonde keuze.
Het voeren van pindakaas aan tuinvogels is een ware trend geworden en natuurlijk een prachtig schouwspel om te zien. Vogelpindakaas is een vetproduct en heeft een hoog eiwit- en caloriegehalte. Bied nooit normale 'mensenpindakaas' aan. Vaak zit daar zout in en dat is erg slecht voor vogels!
Ook zijn er verschillende soorten fruit die je aan je vogel kunt geven. Deze bevatten veel vitamines en worden vaak ook nog eens erg lekker gevonden door je vogel! Enkele fruitsoorten die je prima aan je vogel kunt geven zijn: appel, banaan, kiwi, mandarijn, sinaasappel, wortel, tomaat, peer, druif en ananas.
Dit mogen vogels wel eten:
Ongebrande en ongezouten noten. Zaden. Insecten. Broodkruimels en havermout (met mate).