Waarom aanbesteden? Aanbesteden is een eerlijke manier om inkopen door de overheid te regelen. Alle geïnteresseerde bedrijven krijgen zo een gelijke kans om een opdracht uit te voeren. Door opdrachten aan te besteden zorgt de overheid ook dat er concurrentie is tussen bedrijven.
Opdrachten met een waarde boven een bepaalde drempel moeten in principe volgens voorgeschreven Europese procedures worden aanbesteed. Dat betekent onder meer dat deze opdrachten door een opdrachtgever vooraf bekend moeten worden gemaakt in het Europese Publicatieblad.
Een niet aanbestedingsplichtige opdracht is een opdracht die uitgezonderd is van Europees aanbesteden. Dit soort opdrachten zijn benoemd in de Aanbestedingswet 2012.
Doel van de aanbestedingswet? De Aanbestedingswet heeft tot doel het midden- en kleinbedrijf en zelfstandigen zonder personeel betere kansen te bieden bij aanbestedingen voor overheidsopdrachten. De Tweede Kamer heeft hier bij de behandeling van het wetsvoorstel sterk op aangedrongen.
Aanbesteden is de manier om professioneel opdrachten in de markt te zetten. Door concurrentiestelling optimaliseren aanbestedende diensten hun kansen op de beste prijs-kwaliteitverhouding en worden vraag en aanbod beter op elkaar afgestemd. Overheden geven jaarlijks grote bedragen uit.
Overheden en ondernemers hebben er voordeel bij dat het aanbesteden van overheidsopdrachten zo goed mogelijk gebeurt. Voor ondernemers levert dit enorme kansen op om hun bedrijf te laten groeien. Overheden willen een product van goede kwaliteit voor een eerlijke prijs. Ze willen belastinggeld verstandig besteden.
Belang van Europese aanbestedingsregels
Door Europese aanbestedingen kunnen Nederlandse bedrijven meedoen met een aanbesteding in andere EU-lidstaten. Zo maken ze meer kans op buitenlandse opdrachten. Voor bedrijven uit andere lidstaten die meedoen met een aanbesteding in Nederland geldt hetzelfde.
Voor opdrachten met een waarde vanaf de Europese drempelbedragen is een Europese aanbestedingsprocedure verplicht. De Europese drempelbedragen voor 2020-2021 voor opdrachten in de categorie 'Werken' zijn € 5.350.000, voor 'Leveringen en Diensten' € 214.000 en voor 'Sociale en andere specifieke diensten' € 750.000.
Een ander leuk voorbeeld is Schiphol Nederland B.V. Zij moeten aanbesteden omdat ze voor 80% eigendom zijn van de staat. Een ander voorbeeld is Holland Casino. Deze is voor 100% van de staat en daarom ook aanbestedingsplichtig.
Wat zijn de drempelbedragen voor onderhandse aanbestedingen? De exacte drempelbedragen kunt u vinden in dit document, maar kort samengevat: het drempelbedrag voor werken is €5.350.000.Het drempelbedrag voor leveringen en diensten is €214.000.
Een dergelijke opdracht is aanbestedingsplichtig. De les voor de praktijk: de benaming van de overeenkomst is niet doorslaggevend. Gekeken moet worden naar het hoofdvoorwerp van de overeenkomst. Een huurovereenkomst -of een voorovereenkomst tot verhuur- kan dus aanbestedingsplichtig zijn.
Waar inkoop zich direct richt op het laten uitvoeren of bestellen, gaat aanbesteden meer over het traject wat daaraan vooraf gaat. Dit is de zogenaamde 'sourcingsfase' waarin de opdracht wordt gespecificeerd, opdrachtgevers worden geselecteerd en contracten worden opgesteld.
Een aanbesteding is de procedure waarbij een opdrachtgever bekendmaakt dat hij een opdracht wil laten uitvoeren en bedrijven vraagt om een offerte in te dienen. In die offertes staat onder andere welke prijs het bedrijf voor de uitvoering van de opdracht vraagt.
Voor contractwaarden boven de drempelwaarden bestaat, behoudens uitzondering, een Europese aanbestedingsplicht voor NS. Sinds 1 januari 2023 zijn deze drempels 431.000 euro voor leveringen en diensten en 5.382.000 euro voor werken. Naast de Aanbestedingswet kent NS ook een interne governance op inkopen.
Een openbare procedure duurt normaal minimaal 45 kalenderdagen.Een niet-openbare procedure duurt minimaal 70 kalenderdagen. Bij een niet-openbare procedure bedraagt de aanmeldtermijn, tussen aankondiging van de opdracht en ontvangst van een verzoek tot deelneming, minimaal 30 kalenderdagen.
Een Europese aanbesteding is een aanbesteding volgens bepaalde Europese richtlijnen. Een aantal richtlijnen van de Europese Unie verplicht Europese overheden om overheidsopdrachten die een bepaald bedrag te boven gaan uit te schrijven via de procedure van een Europese aanbesteding.
Waar het gaat om een klassieke overheidsopdracht is het drempelbedrag vastgesteld op € 750.000,- (artikel 4 sub d Richtlijn 2014/24). Voor speciale-sectoropdrachten ligt de drempelwaarde op € 1.000.000,- (artikel 15 sub c Richtlijn 2014/25).
De kosten van het maken van een offerte of het opstellen van een inschrijving voor een aanbesteding vertonen een sterke samenhang met de omvang van het werk. Bij projecten groter dan € 1 miljoen bedragen de kosten voor bedrijven ongeveer 1% van de offertesom, bij kleine projecten kan dit oplopen tot meer dan 10%.
Bij een openbare aanbesteding gaat het meestal om vrij grote opdrachten. Gaat het om een kleinere opdracht, dan wordt er vaak maar een beperkt aantal leveranciers of aannemers uitgenodigd om een offerte in te dienen. Dit wordt 'onderhands aanbesteden' genoemd.
Bij een openbare procedure mogen alle gegadigden een inschrijving indienen. Bij een niet-openbare procedure wordt er aan de hand van geschiktheidseisen en selectiecriteria eerst een voorselectie gemaakt van meestal 5 partijen die een inschrijving mogen indienen.
Aanbestedende entiteit
De privaatrechtelijke persoon die bijzondere of uitsluitende rechten geniet wanneer hij een activiteit uitoefent als bedoeld in titel IV Wet Overheidsopdrachten.
De aanbestedende overheid dient bij de omschrijving van de overheidsopdracht deze te kwalificeren als ofwel een opdracht voor werken, ofwel een opdracht voor leveringen, ofwel een opdracht voor diensten.