Als zwachtelen voor de nacht geen oplossing (meer) is voor hardnekkige of sterk in omvang wisselend lymfoedeem en er toch druk vereist is om het onder controle te houden, kan een niet-elastisch verband worden aangemeten. Dit aanmeten wordt gedaan door iemand die hiervoor speciaal is opgeleid.
De juiste manier
Een belangrijk verschil tijdens het zwachtelen, is dat je de onderlaag niet over het been rolt, maar dat er stroken over het been worden gelegd. Tijdens het zwachtelen, moet je halverwege het been in één keer richting knie en dan het been volgend weer naar beneden.
Door onvoldoende polsteren kunnen op drukpunten blaren en wonden ontstaan. Bij een slechte pompfunctie van het hart in combinatie met veel oedeem kan er door het aanbrengen van een drukverband zoveel vocht in de bloedbaan komen dat acuut hartfalen ontstaat.
Compressie therapie is essentieel en indien goed toegepast zeer effectief. Als er sprake is van oedeem (vocht) kan men de behandeling starten met zwachtelen. Met behulp van korte rek zwachtels wordt druk uitgeoefend op het onderbeen. Hierdoor komt de doorbloeding beter op gang en verdwijnt het vocht.
Voorkom drukplekken door zwachtels glad en zonder kreukels aan te brengen. Pijn en blauwe tenen of vingers na het zwachtelen kunnen duiden op te strak zwachtelen. Raadpleeg de behandelend arts als de pijn na het opnieuw zwachtelen aanhoudt. Als de tenen wit blijven, raadpleeg dan ook de behandelaar.
Hoelang zwachtelen en wanneer therapeutische elastische kousen? Zwachtelen is nodig zolang het oedeem in uw benen nog aanwezig is. Als het oedeem (voor zover mogelijk) verdwenen is, krijgt u therapeutische elastische kousen aangemeten om ervoor te zorgen dat het oedeem niet terug kan keren.
Als de tenen wit zijn na het zwachtelen, kan dat duiden op een bloedvat probleem. De zwachtel moet dan verwijderd worden. - Doorlekken van het verband. - Afzakken verband (minimaal 5 cm).
De complicaties die het meest ontstaan zijn venster-oedeem, striemen of blaren, droge geïrriteerde huid, dat het verband te los zit. Het kan ook zo zijn dat het verband te strak staat, waardoor de patiënt pijn ervaart. Venster-oedeem ontstaat als zwachtels elkaar niet overlappen.
Iets blauwe verkleuring van de tenen is normaal na het zwachtelen. De blauwe kleur moet verdwijnen als u loopt of als u uw benen beweegt. Zo niet, dan moeten de zwachtels opnieuw worden aangelegd. U kunt ook thuis door moeten gaan met zwachtelen, dan zal de arts dit met u bespreken.
Omdat het onderbeen niet overal gelijkmatig rond is, zal de druk die de zwachtel uitoefent niet overal gelijk zijn. Door te polsteren met watten (holtes opvullen) maak je het been egaal van vorm waardoor de druk optimaal verdeeld wordt over het been.
Leg het begin van de zwachtel aan één kant van de voet langs de aanzet van de tenen. Kijk in de rol. Als je niet bij de aanzet van de tenen begint kan er stuwing ontstaan.
Iedere keer worden de zwachtels strak omgedaan waardoor er steeds weer veel druk op de armen of benen staat. Vooral de eerste dag neemt het oedeem het meeste af. Dat kan zoveel zijn, dat de zwachtels gaan afzakken (foto van de onderbenen). Meestal wordt alleen het onderbeen gezwachteld.
Bij ontstekingsprocessen zullen weefselontstekingsmediatoren (histamine) de capillairen meer doorlaatbaar maken, waardoor vocht zal uittreden uit de bloedbaan. Bij een verhoogde veneuze druk zal de capillaire druk toenemen, waardoor de capillaire doorlaatbaarheid toeneemt en oedeem in de benen ontstaat.
'Zwachtel bij een cliënt eerst één been, niet beide'
'Als iemand hartfalen heeft, heeft het hart minder pompkracht. Hierdoor kan iemand kortademig of benauwd raken, want er wordt extra vocht vastgehouden', legt Melis uit. 'Wanneer je twee benen met oedeem zwachtelt, gaat het vocht omhoog, richting het hart.
Ook kan er door het zwachtelen in één keer veel vocht in de bloedbaan komen. Dit leidt bij sommige mensen tot benauwdheid. Mocht u benauwdheid ervaren, neem dan contact met ons op.
De belangrijkste contra-indicatie voor compressietherapie is arteriële insufficiëntie. Een (te) hoge druk kan de bloedtoevoer naar de huid en het onderhuidse weefsel verminderen en leiden tot necrose en ulceratie. Dit geldt met name voor patiënten bij wie de arteriële doorbloeding reeds verminderd is.
Op basis van literatuur adviseert het expertdocument dat druk van 40-60 mmHg op het niveau van de B1- maat (overgang van de achillespees naar de kuitspier) nodig is. 3 Maar zwachtelen met de juiste druk is nog niet zo een- voudig, toont het literatuuronderzoek van de expertgroep aan.
Het been van de cliënt wordt in de juiste houding gebracht waarna het tricot buisverband en/of polsterwatten worden aangebracht. Vervolgens wordt(en) de eerste zwachtel(s) aangelegd over het gehele onderbeen. Daarna wordt het been opnieuw gezwachteld, maar dan in tegengestelde richting van de eerste laag.
Zwachtels worden strak aangelegd, dit kan vervelend aanvoelen. Vaak moet u wennen aan de zwachtels. U mag de zwachtels niet zelf verwijderen. Krijgt u 's nachts kramp in uw been, ga dan even een stukje lopen.
' Wanneer je twee benen met oedeem zwachtelt, gaat het vocht omhoog, richting het hart, legt Melis uit. 'Dit kan soms wel tien liter vocht zijn. Bij hartfalen is het hart hier niet op voorbereid en kan dit fataal aflopen: de cliënt gaat dood. '
Een zwachtel behandeling duurt gemiddeld 30-45 minuten. De beste resultaten worden verkregen met een intensieve start van de behandeling. Als u pijn heeft in het lichaamsdeel dat wordt gezwachteld, dan mag u voor de behandeling paracetamol innemen.
Afhankelijk van de hoeveelheid vocht in uw benen, de soort zwachtels en/of de lokale behandeling van de huid of wond kan de wisselfrequentie variëren. Meestal is één keer per week een verbandwissel en een eventuele wondbehandeling voldoende.
Hoe herken ik oedeem? Oedeem in de benen is niet moeilijk te herkennen: als u uw vinger enige tijd stevig in de huid drukt en dan weghaalt, ziet u een putje in het been. Kortademigheid, vooral bij inspanning of bij plat liggen ('s nachts), kan een teken zijn van oedeem in de longen.